«Το πραγματικό πρόβλημα είναι τι θα κάνουμε μ’ αυτούς που έλυσαν το πρόβλημα…»
Gay Talese, 1932 – , Αμερικανός συγγραφέας
Στις 12 Οκτωβρίου του 1944 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής άρχισαν να αποχωρούν σταδιακά από την πρωτεύουσα. Αυτή είναι μια σημαντική ημερομηνία, που παρόλα αυτά μένει στα ράφια της ιστορίας. Στα αζήτητα. Χωρίς εορτασμούς, καταθέσεις στεφάνων, μαθητικές ή άλλες “ένοπλες” παρελάσεις.
Η Ελλάδα, έβγαινε από την πιο δύσκολη ίσως περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της. Δεν μπορούσε όμως να υποψιαστεί ότι οι περισσότεροι από όλους όσοι βοήθησαν στην επίλυση του κατοχικού προβλήματος θα ήταν εκείνοι που θα δημιουργούσαν το επόμενο μεγάλο της θέμα: τον εμφύλιο. Οι συμμαχικές δυνάμεις και οι δύο αντίπαλες ιδεολογικές παρατάξεις, από τον Μάρτη του 1946 έως τον Αύγουστο του 1949, έστησαν στρατόπεδα με στόχο τη διακυβέρνηση της χώρας. Η χώρα που γέννησε τον πνευματώδη διάλογο της δημοκρατίας, αφέθηκε για σχεδόν τέσσερα χρόνια να ανταλλάσσει σφαίρες σε κάθε της γωνιά.
Ο ελληνικός εμφύλιος είναι το πρώτο παιδί του ψυχρού πολέμου που ακολούθησε και που ποτέ δεν μάθαμε πότε, πώς και κυρίως το αν τελείωσε. Στη διάρκειά του η Ελλάδα είχε τις περισσότερες απώλειες από κάθε άλλο πόλεμο στον οποίο συμμετείχε, από το 1830 έως σήμερα. Δυστυχώς οι απώλειες αυτής της περιόδου συνεχίζονται να καταγράφονται ακόμα και στις μέρες μας. Απώλεια δεν είναι μόνο το νεκρό σώμα ενός στρατιώτη ή αντάρτη. Απώλεια είναι και κάθε ιδεολογικά νεκρό μυαλό, που συνεχίζει να αντιμετωπίζει την πολιτική με όρους χωροταξίας. Οι “καλοί” αθροίζονται συνήθως στο κέντρο και οι “κακοί” στις άκρες. Και παρότι ο κεντρώος χώρος είναι αυτός που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, τα “άκρα” είναι αυτά που καθορίζουν υποθετικά το παιχνίδι. Στην πραγματικότητα, κάθε φορά που το πολιτικό σύστημα που έχει στα χέρια του την εξουσία νιώθει αναποτελεσματικό, μία από τις εύκολες διεξόδους που ανακαλύπτει είναι η αναφορά στη βαρύτητα των σκληροπυρηνικών θέσεων των άκρων που πιέζουν το κέντρο.
Δυστυχώς, 64 χρόνια μετά τον Εμφύλιο, ο κομμουνιστής αποκαλείται αριστερός ή άκρο-αριστερός και ο εθνικιστής δεξιός ή ακρο-δεξιός. Η ιδεολογία, η πρόταση, η στάση ζωής και η φιλοσοφία των θέσεών τους, τρέχει με ευκολία στο αυλάκι του εύκολου πολιτικού χαρακτηρισμού. Το σύστημα εξουσίας παρουσιάζει κυρίως ένα βασικό πρόβλημα: Αυτό της ιδεολογικής δυσπεψίας. Το σύστημα της εξουσίας τις περισσότερες φορές είναι είτε δυσκοίλιο είτε πάσχει από ακράτεια. Και τα δύο συμπτώματα δημιουργούν τη θεωρία των άκρων.
Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο το αν βάζουμε στην ίδια ζυγαριά τις παρυφές της δεξιάς και της αριστεράς, αλλά κυρίως το ότι συνεχίζουμε να μιλάμε για τις αποστάσεις και όχι για το βάρος των απόψεων. Ποιον ενδιαφέρει η κομματικο-χωροταξική απόσταση ενός κομμουνιστικού κόμματος από ένα εθνικιστικό; Ποιος επιλέγει το πεδίο σύγκρουσής τους; Τι συμβαίνει όταν η εξωκοινοβουλετική τους αντιπαράθεση που διαρκούσε για τόσα χρόνια, μεταφέρεται εντός της αιθούσης του Κοινοβουλίου; Και το κυριότερο, ποιος είναι τελικά αυτός που τους τοποθετεί στα έδρανα της Βουλής;
Πολλοί είναι αυτοί που χαίρονται με τις φυλακίσεις πρώην ή εν ενεργεία πολιτικών προσώπων. Λίγοι είναι αυτοί που συνειδητοποιούν ότι η φυλάκιση κάθε πολιτικού προσώπου είναι ακόμη μία επίσημη καταγραφή της ανικανότητας των ανθρώπων που διεκδικούν ή κρατούν στα χέρια τους το τιμόνι της χώρας. Κάθε πολίτης που περνά το κατώφλι της φυλακής δεν αποτελεί μόνο απόδειξη μιας δίκαιης πολιτείας, αλλά και στατιστικό στοιχείο της βαθιάς της αποτυχίας να συνδυάσει τις όποιες διαφορές ή τουλάχιστον να τις μελετήσει με επιστημονική ακρίβεια. Κάθε πολίτης που χάνει τη ζωή του, δεν είναι μόνο πόνος για τους δικούς του ανθρώπους, ούτε θέμα δημοσιογραφικής εκπομπής που άθελά της ανοίγει το σχεδόν reality παράθυρο στη δυστυχία. Είναι μία ακόμα τραγική μαρτυρία της ιδεολογικής λεξιπενίας. Και δυστυχώς στην ιστορία όταν λείπουν οι λέξεις, εμφανίζονται τα όπλα.
Δεν υπάρχουν άκρα. Αν κάνω λάθος και υπάρχουν, αφού δεν μπορούν να συνομιλήσουν, ίσως θα ήταν καλύτερο να σωπάσουν για λίγο. Η σιωπή γεννά ιδέες, θυμίζει λάθη, χρωματίζει τύψεις, φέρνει κάθαρση. Αν υπάρχουν άκρα, τότε αξίζει να θυμηθούμε ότι ποτέ κανένας κόμπος δεν λύθηκε με το τέντωμα των άκρων του.
Ποτέ!
