Μνημείο του Σπύρου Καγιαλέ βρίσκεται στον ιστορικό χώρο των Τάφων των Βενιζέλων στον Προφήτη Ηλία. Το μνημείο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γιάννης Μαρκαντωνάκης μετά από πανελλήνιο διαγωνισμό γλυπτικής, το 1995. Οπως εξηγεί ο Γιάννης Μαρκαντωνάκης (“Εν Χανίοις”, τόμος 10ος, 2016), το μνημείο είναι συνδυασμός ορειχάλκινου ανδριάντα σε ανασύνθεση με ειδικά διαμορφωμένο πέτρινο βάθρο. Πάνω στη βάση όπου πατάει ο μπρούτζινος ανδριάντας είναι τοποθετημένος βράχος. Το έργο αποκαλύφθηκε το 1997 και χρηματοδοτήθηκε από την Παγκρητική Ενωση Αμερικής. Ως γνωστόν, με τον ηρωισμό του, ο “θρύλος του Ακρωτηρίου”, ο Σπύρος Καγιαλές -Καγιαλεδάκης, έγραψε μια από τις πιο ένδοξες στιγμές της Ελλάδος, κατά των Αγώνα των Κρητών, το 1897, για ένωση με την Μητέρα Πατρίδα. Στις προδιαγραφές του έργου ήταν να ληφθεί υπ’ όψιν η διαδεδομένη παράσταση που θέλει τον Σπύρο Καγιαλέ – Καγιαλεδάκη να κρατεί τη σημαία, φορώντας ο ίδιος κρητική φορεσιά εποχής. Στο έργο υπάρχει πλακέτα με την υπογραφή του Γιάννη Π. Μαρκαντωνάκη. Στο κείμενο αναφέρεται: «Ιανουάριος 1897 Τουρκικές ωμότητες. Καίγουν Χριστιανικές συνοικίες των Χανίων και σφαγιάζουν κατοίκους. Ξεκινά η τελευταία Κρητική επανάσταση. Δημιουργείται το επαναστατικό στρατόπεδο Ακρωτηρίου. 4 Φεβρουαρίου 1897 ο Κων. Κανάρης αξιωματικός του πολεμικού Υδρα και εγγονός του πυρπολητή του 1821 παραδίδει στον Ελ. Βενιζέλο μεγάλη Ελληνική σημαία που υψώνεται στο σημείο αυτό. 9 Φεβρουαρίου 1897. Πολεμικά πλοία των Μεγάλων Δυνάμεων Γαλλίας, Αγγλίας, Ρωσίας, Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας και Ιταλίας αγκυροβολημένα έξω από τα Χανιά, βομβαρδίζουν το στρατόπεδο. Οβίδες χτυπούν τον ιστό της σημαίας. Ο νεαρός αντάρτης Σπ. Καγιαλές ορμά και σηκώνει την σημαία κάνοντας ιστό το κορμί του αψηφώντας τον κίνδυνο. Ο Ιταλίας ναύαρχος Κανεβάρο έκπληκτος από το γεγονός, σταματά τον κανονιοβολισμό. Λίγους μήνες αργότερα η Κρήτη γίνεται αυτόνομη για να επακολουθήσει η Ενωση με την Ελλάδα 1-12-1913. Ο Σπύρος Καγιαλές γεννήθηκε το 1872 και πέθανε στη Χαλέπα το 1925. Πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13. Το άγαλμα στήθηκε εδώ το 1997 στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων».
Στις Στέρνες
Αγαλμα του Σπύρου Καγιαλέ βρίσκεται και στις Στέρνες στο Ακρωτήρι. Το έργο αναπαριστά τη θρυλική του πράξη όταν ο Σπύρος Καγιαλές, άρπαξε τη σημαία και έγινε ο ίδιος κοντάρι, ανεβαίνοντας πάνω σε ένα βράχο. Στο άγαλμα βλέπουμε τον Σπύρο Καγιαλέ να κρατά την ελληνική σημαία.
