» …υπό το φως της Έκθεσης Ντράγκι
Ανακοινώθηκε µετά βαΐων και κλάδων στις 18 Σεπτεµβρίου 2024 η σύνθεση της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κοµισιόν) από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ως γνωστόν στις 18 Ιουλίου 2024 έλαβε «ψήφο εµπιστοσύνης» από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη θέση της Προέδρου της Κοµισιόν για πενταετή θητεία από 1/1/2025.
Ψηφίστηκε δε ως Πρόεδρος της Κοµισιόν µε την σηµαντική πλειοψηφία των 401 ευρωβουλευτών που ψήφισαν υπέρ της έναντι 284 κατά. Πολιτικά την υποψηφιότητα φον ντερ Λάιεν υποστήριξαν ανοικτά το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόµµα (ΕΛΚ), οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές (S&D), οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι.
Από την σχετική επιστολή της φον ντερ Λάιεν προς τους επιλεγέντες νέους επιτρόπους έγιναν γνωστές όχι µόνο οι αντίστοιχες αρµοδιότητές τους αλλά και το πολιτικό πλαίσιο µέσα στο οποίο πρέπει να δράσουν.
Μάλιστα στη συνάντηση µε την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τους Προέδρους των Πολιτικών Οµάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που έγινε στις 17 Σεπτεµβρίου 2024 στο Στρασβούργο προκειµένου η φον ντερ Λάιεν να τους ενηµερώσει για τη σύνθεση της νέας Κοµισιόν, η ίδια έκανε σπονδές στην Έκθεση Ντράγκι ως κατευθυντήρια γραµµή για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ (https://ec.europa.eu/commission 17/9/2024).
Βεβαίως η ανάθεση των σχετικών χαρτοφυλακίων στην Κοµισιόν έχει άµεση σχέση τόσο µε τις χώρες προέλευσης των επιτρόπων όσο και µε την κοµµατική τους τοποθέτηση.
Και όλα αυτά παρότι υποτίθεται ότι σύµφωνα µε το άρθρο 17 της Συνθήκης για την ΕΕ «τα µέλη της Επιτροπής επιλέγονται ……µεταξύ προσωπικοτήτων που παρέχουν πλήρη εχέγγυα ανεξαρτησίας».
Έτσι 14 από τους 27 επιτρόπους προέρχονται από το ΕΛΚ, 7 από τους Σοσιαλιστές, 5 από τους Φιλελεύθερους και ένας από το Κόµµα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθµιστών στο οποίο προεδρεύει η Μελόνι (www.politico.eu 17/9/2024).
Οπότε βέβαια τίθεται το ερώτηµα τι είδους ανεξαρτησία θα έχουν οι επίτροποι κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους αφού έχουν άµεση κοµµατική εµπλοκή τόσο στα εθνικά τους πολιτικά κόµµατα όσο και στα διεθνικά/υπερεθνικά πολιτικά κόµµατα στα οποία ανήκουν όπως είναι το ΕΛΚ, το Κόµµα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (ΚΕΣ), η Συµµαχία των Φιλελευθέρων και ∆ηµοκρατών (ALDE) και το ECR.
Πως θα τηρήσουν άραγε την υποχρέωση τους που απορρέει από το άρθρο 17 της Συνθήκης ΕΕ σύµφωνα µε το οποίο «τα µέλη της Επιτροπής δεν επιζητούν ούτε δέχονται υποδείξεις από κυβερνήσεις, θεσµικά όργανα, λοιπά όργανα ή οργανισµούς», την ώρα που προτάθηκαν και επελέγησαν από τις κυβερνήσεις τους και την φον ντερ Λάιεν µε πρώτιστο κριτήριο την κοµµατική τους ταυτότητα;
Το µεγάλο παζάρι για τα χαρτοφυλάκια ανάµεσα στους ηγέτες της ΕΕ και στα συστηµικά διεθνικά/υπερεθνικά πολιτικά κόµµατα που έδωσαν ψήφο εµπιστοσύνης µέσω των Πολιτικών τους Οµάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην φον ντερ Λάιεν δεν ήταν και τόσο εύκολο.
Η νέα Κοµισιόν έχει έξι εκτελεστικούς αντιπροέδρους, δύο Σοσιαλιστές την Ισπανίδα Teresa Ribera και τη Ρουµάνα Roxana Minzatu, δύο Φιλελεύθερους τον πρώην υπουργό εξωτερικών της Γαλλίας Stéphane Séjourné και την πρώην πρωθυπουργό της Εσθονίας Kaja Kallas, έναν από το ECR της Μελόνι η οποία άλλωστε έκανε αποχή στο Ευρωπαϊκό Συµβούλιο στην ψηφοφορία για την εκλογή της φον ντερ Λάιεν και έναν από το ΕΛΚ, την Φινλανδή πρώην ευρωβουλευτή Henna Virkkunen. Όµως το ΕΛΚ δεν είναι ριγµένο καθώς πήρε τη θέση της Προέδρου της Κοµισιόν αφού η φον ντερ Λάιεν είναι σαρξ εκ της σαρκός του ΕΛΚ και της γερµανικής χριστιανοδηµοκρατίας.
Σε επίπεδο κρατών πέντε από τα επτά µεγαλύτερα κράτη πήραν τη θέση της Προέδρου και τις τέσσερις από τις έξι αντιπροεδρίες της Κοµισιόν. Η Γερµανία τη θέση της Προέδρου της Κοµισιόν και η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, και η Ρουµανία τις θέσεις εκτελεστικών αντιπροέδρων.
Θέση εκτελεστικού αντιπροέδρου πήρε η Φινλανδία, χώρα µεσαίου µεγέθους και από τις µικρές χώρες η Εσθονία τη θέση του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ σε θέµατα εξωτερικής πολιτικής.
Το νέο χαρτοφυλάκιο της Άµυνας και του διαστήµατος ανέλαβε ο Andrius Kubilius ο οποίος διετέλεσε στο παρελθόν δύο φορές πρωθυπουργός της Λιθουανίας, µιας και το Βίλνιους όχι µόνο βρίσκεται σε κόντρα µε τη Ρωσία αλλά ταυτόχρονα οι διπλωµατικές του σχέσεις µε την Κίνα βρίσκονται στο ναδίρ λόγω Ταϊβάν.
Η Πολωνία µετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον πρώην Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου Ντόναλντ Τούσκ επανήλθε στην στοργική αγκαλιά του ιερατείου των Βρυξελλών και πήρε «το ταµείο του µαγαζιού», δηλαδή το χαρτοφυλάκιο του Προϋπολογισµού της ΕΕ µε τον Piotr Srafin ο οποίος διατέλεσε πρέσβης της Πολωνίας στην ΕΕ και επικεφαλής του ιδιαίτερου γραφείου του Τούσκ κατά την Προεδρία του στο Ευρωπαϊκό Συµβούλιο το διάστηµα 2014-2019.
Στο πεδίο της οικονοµίας ο νυν αντιπρόεδρος της Κοµισιόν και πρώην Πρωθυπουργός της Λετονίας το διάστηµα 2009-2014, ο οποίος µάλιστα εφάρµοσε τη σκληρή µνηµονιακή πολιτική του ∆ΝΤ στη χώρα του, Βάλντις Ντοµπρόφσκις αναλαµβάνει το χαρτοφυλάκιο της «οικονοµίας και της παραγωγικότητας» και ως εκ τούτου θα έχει την εποπτεία της εφαρµογής των σκληρών όρων του Συµφώνου Σταθερότητας και του ευρωπαϊκού εξαµήνου. Ταυτόχρονα θα είναι αρµόδιος και για την εφαρµογή των εξαιρέσεων που προβλέπει το Σύµφωνο Σταθερότητας για τους πολεµικούς εξοπλισµούς των κρατών µελών της ευρωζώνης που πλέον δεν θα µετρούν στους δείκτες για το έλλειµµα και το χρέος.
Την επιτήρηση του υπερµνηµονίου του Ταµείου Ανάκαµψης και της εκταµίευσης των επιχορηγήσεων και των δανείων προς τους ευρωπαϊκούς επιχειρηµατικούς οµίλους καθώς και το Ταµείο Συνοχής αναλαµβάνει ως εκτελεστικός αντιπρόεδρος ο πρώην αναπληρωτής υπουργός εξωτερικών της Ιταλίας και στενός συνεργάτης της Μελόνι Raffaele Fitto.
Σε σχέση µε την εφαρµογή της Έκθεσης Ντράγκι που αναζητά 800 δισ. ευρώ ετησίως, τα γαλλο-ισπανικά οικονοµικά συµφέροντα αναµένεται να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο. Έτσι τη συγκρότηση µιας ευρωπαϊκής βιοµηχανικής πολιτικής µε έντονο κρατικό παρεµβατισµό και µαζικές ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις δωρεάν κονδυλίων αλλά και φτηνών δανείων στους ευρωπαϊκούς επιχειρηµατικούς οµίλους ανέλαβε να εφαρµόσει ως εκτελεστικός αντιπρόεδρος, ο πρώην υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας Stéphane Séjourné στενός συνεργάτης του Μακρόν.
Από την άλλη το χαρτοφυλάκιο για την πράσινη µετάβαση και για τη δηµιουργία πανευρωπαϊκών µονοπωλίων µέσω συγχωνεύσεων των διαφόρων «εθνικών πρωταθλητών» ανέλαβε η πρώην τρίτη αντιπρόεδρος της ισπανικής κυβέρνησης και στενή συνεργάτης του σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ, Teresa Ribera µε εντολή από την φον ντερ Λάιεν να αλλάξει η πολιτική ανταγωνισµού εντός της ΕΕ προκειµένου µέσα από τη χαλάρωση της εφαρµογής των σχετικών κανόνων περί «προστασίας του ανταγωνισµού και απαγόρευσης των κρατικών ενισχύσεων» να διευκολυνθούν έτι περαιτέρω οι συγχωνεύσεις επιχειρήσεων για τη δηµιουργία ευρωπαϊκών υπερµονοπωλίων που θα ανταγωνιστούν σε µέγεθος και κεφάλαια τα αµερικανικά και κινεζικά µονοπώλια.
Έτσι στη σχετική της επιστολή προς την Ribera η φον ντερ Λάιεν αφού πρώτα αναφέρεται στην Έκθεση Ντράγκι στη συνέχεια επισηµαίνει επί λέξει ότι απαιτείται «µια νέα προσέγγιση στην πολιτική ανταγωνισµού, µια προσέγγιση που υποστηρίζει περισσότερο τις εταιρείες προκειµένου να ανέβουν κλίµακα στις παγκόσµιες αγορές» (https://commission.europa.eu 17/9/2024).
*O Nότης Μαριάς είναι καθηγητής Θεσµών της ΕΕ στο Πανεπιστήµιο Κρήτης, πρώην ευρωβουλευτής,
