“Μικρός εζωγράφιζα Αγίους, είτα έγραφα στίχους και εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας. Τω 1868 επιχείρησα να γράψω μυθιστόρημα. Τω 1879 εδημοσιεύθη. Η Μετανάστις εις το περιοδικόν Σωτήρα. Τω 1882 εδημοσιεύθη. Οι έμποροι των εθνών εις το Μη χάνεσαι. Αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά και εφημερίδας”.
Με αυτά τα λιγοστά λόγια παρουσιάζει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851 – 1911) το έργο του στο σύντομο βιογραφικό σημείωμα που ιστορεί τη ζωή του. Κι ανάμεσα στα έργα που επιλέγει να αναφέρει είναι και Οι έμποροι των εθνών, το δεύτερο μυθιστόρημά του, που δημοσίευσε σε συνέχειες από τις 8.11.1882 ως τις 8.2.1883 στο περιοδικό του Βλάση Γαβριηλίδη Μη Χάνεσαι, με το ψευδώνυμο “Μποέμ”. Ήτανε τότε 31 χρονών. Μόνος, απένταρος, σχεδόν ρακένδυτος, μοίραζε τη ζωή του ανάμεσα στα καπηλειά και στις εκκλησίες, ένας αποσυνάγωγος τεχνίτης της γλώσσας και της αφήγησης…
Γράφοντας τους Έμπορους των εθνών, σίγουρα δεν φανταζόταν πως αυτό το δεύτερο στιλιστικά εκπληκτικό, συναρπαστικό μυθιστόρημά του, με βασικό αντικείμενο τη μελέτη του ερωτικού πάθους, που μας ταξιδεύει στις θάλασσες του Αιγαίου, στη Νάξο, στην Πάτμο και στη Βενετία στα τέλη του 12ου και στις αρχές του 13ου αιώνα, θα γινόταν ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα της νεοελληνικής, ίσως και της παγκόσμιας πεζογραφίας.
Οι έμποροι των εθνών αρχίζουν το 1199, τότε που οι Βενετσιάνοι έμποροι και οι Γενουάτες πειρατές, “οι έμποροι των εθνών”, εξορμούν για να καταλάβουν τις Κυκλάδες, με μόνο τους νόμο την αυθαιρεσία και την ιδιοτέλεια.
Πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος είναι ένα ιστορικό πρόσωπο: Ο Βενετσιάνος Μάρκο Σανούντο (Marco Sanudo) και εξελληνισμένα Μάρκος Σανούδος (Σανούτος στο μυθιστόρημα) – που έλαβε μέρος στην Δ’ Σταυροφορία και υποσχόμενος φέουδα σε διάφορους Βενετσιάνους ευγενείς και τυχοδιώκτες, γύρω στο 1207 (κατά την κρατούσα ιστορική εκδοχή) αποβιβάστηκε στις Ποταμίδες (Σαρακήνικα) της Νάξου και πολιόρκησε τη βυζαντινή πρωτεύουσα του νησιού, το κάστρο του Απαλίρου, που εκείνη την εποχή είχαν στα χέρια τους οι Γενουάτες πειρατές. Για 40 ολόκληρες ημέρες δεν μπορούσαν να το κυριεύσουν και οι μισθοφόροι του Σανούδου ήταν έτοιμοι να υποχωρήσουν. Τότε, ο Σανούδος, αποφασισμένος καθώς ήταν να καταλάβει το νησί, έκαψε όλα του τα πλοία, ώστε οι στρατιώτες του να αναγκασθούν να πολεμήσουν καθώς δεν υπήρχε επιστροφή.
Έτσι ο Μάρκος Σανούδος έγινε κύριος της Νάξου, αναγορεύτηκε από τον δεύτερο Λατίνο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, Ερρίκο της Φλάνδρας (1206 – 1216), δούκας του Αιγαίου ή του Αρχιπελάγους και τέθηκε επικεφαλής του ομώνυμου δουκάτου, το οποίο εκτός από τη Νάξο περιελάμβανε επίσης τα νησιά Πάρο, Αντίπαρο, Μήλο, Ίο, Κύθνο, Αμοργό, Κίμωλο, Σίφνο, Σίκινο, Σύρο και Φολέγανδρο.
Από τον πρόλογο του βιβλίου (Α’ τόμος) Έμποροι των Εθνών, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Κλασική Λογοτεχνία
προσφορά “Παραπολιτικά”.
Υ.Γ. Έναν αιώνα και τρία χρόνια (3-2-2011) ακριβώς σαν σήμερα, από τον θάνατο του αγίου των Γραμμάτων μας. Απόσπασμα και μνήμη σεβασμού σ’ έναν Πατέρα της γνησιότερης Ελληνικότητας…
