«Τίποτε δεν είναι πιο μυστηριώδες από τους λόγους για τους οποίους αγαπούμε: τι να είναι, άραγε, αυτό που κεντρίζει την επιλογή μας; Τι να είναι αυτό που οδηγεί τις αναζητήσεις μας; Υπάρχει, άραγε, ψάξιμο και επιλογή συντρόφου; Ή, μήπως κυριαρχεί μόνον η συγκυρία της πονηρής συνωμοσίας των θεών…;»
[Jean Simard (1916-), Καναδός μυθιστοριογράφος,
δοκιμιογράφος, δραματουργός. Στο βιβλίο του Felix]
ΚΑΙ πάλι λίγη ανάπαυλα από την τύρβη της καθημερινότητας και τα σκληρότητα των μνημονιακών ημερών. Με ερωτόλογα της αγάπης. Όχι τα ελύτεια «ρω» του έρωτα, αλλά το «άλφα» της αιώνιας αγάπης… Φυσικά, χωρίς να περιμένουμε την 14η Φεβρουαρίου για να τα θυμηθούμε. Τα ακούμε και τα λέμε, κάθε που η περίσταση τα φέρνει.
ΚΟΝΤΑ στις άλλες δυτικότροπες συνήθειες που μας επέβαλε ο καταναλωτισμός, ήρθε κι έκατσε ως «γιορτή» η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Που, με την κρίση, μπορεί μεν να μπήκε στο περιθώριο -τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το εμπορικό της μέρος- όμως η ουσία της, η υπενθύμιση του έρωτα, υπάρχει. Κι αυτό, επειδή δεν υπάρχει χαρά ζωής, γεύση δημιουργίας, πνοή ωραίων πραγμάτων, χωρίς τον έρωτα.
Ο ΕΡΩΤΑΣ, ο κατά Σοφοκλή «ανίκητος στη μάχη», είναι πάντα εδώ: για να ομορφαίνει ή να δυσκολεύει τις ζωές μας, να βρίσκεται σχεδόν πίσω από κάθε ενέργειά μας, να διαιωνίζει το πιο υπέροχο συναίσθημα -το γιομάτο απ’ τα ωραιότερα λόγια και τις εικόνες. Όπως το λέν τα δίστιχα κι οι μαντινάδες:
Αγάπη – νάζι:
• “Αγάπα με να σ’ αγαπώ, θέλε με να σε θέλω
Γιατί θα ν’ έρθει ένας καιρός, να θες και να μη θέλω”.
Αγάπη – έρωτας, αγάπη – φωτιά:
• “Αγάπη κι έρωτας μαζί, τα σπλάχνα μου τινάζουν,
Ιδιο όπως κι η θάλασσα, ποτέ δεν ησυχάζουν”.
• “Αγάπη δεν εκάτεχα, γλυκειά ’ναι γ’ ή πρικιά ’ναι
Μα δα που τη δοκίμασα, θεοτική φωθιά ’ναι”.
• “Αγάπη δίχως βάσανα, κανείς δεν έχει κάνει
Κι ό,τι στον κόσμο κι αν συμβεί, το κάνει το φουστάνι”. (Ε).
Αγάπη – κτητική:
• “Αγάπη που δεν παίρνεται, δεν πρέπει ν’ αγαπιέται
Γιατί κι εκείνη χάνεται, κι εκείνος τυραννιέται”.
Αγάπη – απογοήτευση:
• “Αγάπη εγροίκου κι έλεγα πως είναι παραμύθια
Και τώρα χύνω δάκρυα, χοντρά σαν τα ροβύθια”.
Αγάπη – χρόνος:
• “Αγάπα με πουλάκι μου, πριν ο καιρός περάσει
Γιατί δεν πάει όμορφα, αγάπη σα γεράσει”.
Αγάπη – αηδόνι κι αετός:
• “Αηδόνι του περιβολιού, πώς δε λαλείς καθάρια,
Μον’ καίεις των παλληκαριών τα δόλια φυλλοκάρδια;”. (Ε)
• “Αϊτέ μου χρυσοπράσινε, με τις ασημένιες πλάτες,
Όταν περνάς στη γειτονιά μοσχοβολούν οι στράτες”. (Ε)
Αγάπη – μισεμός:
• “Ακόμα δεν εμίσεψα κι αρχίνησες να κλαίεις
Και της καημένης θάλασσας τραγούδια να της λέεις”. (Ε)
• “Αλησμονιούνται κ’ οι φιλιές, αρνιούνται κ’ οι αγάπες
Συναπαντώνται και μιλούν σαν ξένοι, σα διαβάτες”. (Ε)
Αγάπη – αισθησιασμός:
• “Αλίμονο, δε βρίσκονται δυο μήλα κολλημένα,
Σαν τα βυζιά του κόρφου σου τα μοσχομυρισμένα”. (Ε)
Αγάπη – αρρώστια:
• “Αλίμονο, δε βρίσκεται στη Ρούμελη βοτάνι
Κι ένας βασιλικός γιατρός τους πόνους μου να γιάνει”. (Ε)
Αγάπη – βάσανο, πάθος, πίκρα:
• “Αλίμονός του π’ αγαπά και δεν τον αγαπούνε
Μαχαίρια τονε σφάζουνε, φωθιές τονε κεντούνε”.
• “Άμε να πεις τση μάνας σου, πως τση φιλώ το χέρι
Και θέλω εκείνη πεθερά, κι εσένα φως μου ταίρι”.
• “Αμέσως που σε θυμηθώ μέσα στην κάμερά μου,
Κλωτσοβολώ τις πέννες μου και σχίζω τα χαρτιά μου”. (Ε)
• “Αν αρχινίσω να τα πω τα πάθη μου τραγούδια,
Η μαύρη γης μαραίνεται, δεν κάνει πλειό λουλούδια”. (Ε)
• “Ανάθεμα τον έρωτα που μ’ έβαλε στα πάθη
Κι από μικρό με μπέρδεψε, στην εδική σου αγάπη”. (Ε)
• “Ανάθεμα τον πού ’λεγε πως είν’ γλυκιά η αγάπη
Μα’ γω την εδοκίμασα κ’ είναι πικρή φαρμάκι”. (Ε)
• “Αναστενάζω βγαίνει αχνός και μέσ’ αράζ’ ο πόνος
Κι όποιος μας εξεχώρισε να μην τον εύρ’ ο χρόνος”. (Ε)
• “Ανε πεθάνω, πόθανα κι α ζήσω πώς θα ζήσω,
Φωθιά, βαλα στα σωθικά και πώς θα τηνε σβήσω;”.
Αγάπη – καημός:
• “Από τα γλυκά σου μάτια, τρέχει αθάνατο νερό
και σε γύρεψα λιγάκι, και δεν μου ’δωσες να πιω”. (F)
Αγάπη – αντρειοσύνη, αγάπη – αποσυντονισμός:
• “Απ’ αγαπά δε ντρέπεται, μουδέ και δε φοβάται
Μες σ’ αναμμένα κάρβουνα, μπαίνει και δεν κεντάται”.
• “Απ’ αγαπά ’πο την καρδιά, πρασινοκιτρινίζει
Χέργια και πόδια ο δυστυχής τίποτα δεν ορίζει”.
Αγάπη – θάνατος, αγάπη-ψύχος:
• “Απόψε μ’ εσυρίγωσε, τς αγάπης η κρυγιώτη,
Μηδέ γαμπάς μ’ εζέστανε, μουδ’ η παντέρμη νιότη”.
Αγάπη – θυσία:
• “Αρρώστησα κι απάντηξα, στην πόρτα σου το Χάρο
κι είπα του, άμε στο καλό, κι εγώ θα τηνε πάρω”.
ΑΣΤΕΙΡΕΥΤΗ η ποιητική δεινότητα του κρητικού -και όχι μόνο- λαού, για το πιο δυνατό κι ανθρώπινο συναίσθημα, την αγάπη. Αν υπάρχει μια λέξη που είναι αδύνατο να οριστεί όσο κι αν τραγουδηθεί, αυτή είναι η αγάπη. Κι αν υπάρχουν λεξικά που δεν την περιέχουν μέσα τους, αυτά πια δεν λογίζονται για λεξικά, παρά μόνο για σωρός άψυχων λέξεων…
ΣΗΜΕΙΩΣH
– Τα δίστιχα με το γράμμα (Ε) είναι παρμένα από το βιβλίο «Ερωτολόγιο» της περιοδικής έκδοσης Βιβλιοφιλία του Κ. Σπανού (τ. 22-23, Ιαν. – Φεβρ. – Μάρτ. 1983).
-Τ ο δίστιχο (F) είναι παρμένο από τη Συλλογή Ελληνικών Δημοτικών Τραγουδιών του Γάλλου Claude Fauriel (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1999) -Τα υπόλοιπα είναι κρητικές μαντινάδες που απαντώνται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. (7/2/14).
