«Γήρας γαρ τίμιον, ου το πολυχρόνιον, ουδέ αριθμώ ετών μεμέτρηται. Πολιά δε εστί φρόνησις ανθρώποις, και ηλικία γήρως βίος ακηλίδωτος»
(Σ. Σολ. 4, 8-9)
Πορευόμενοι στον καινούριο χρόνο με πληθώρα συναισθημάτων, προπαντός απαισιόδοξων, φορτωμένοι άλλον ένα χρόνο με απρόβλεπτο μέλλον για την ανθρωπότητα, κάθομαι και διαβάζω, και γράφω και συλλογιέμαι… Ο καιρός βαρυχειμωνιάτικος με όλα τα φαινόμενα: αέρηδες, βροχές και κρύο. Κάποιες δεκαοκτούρες που φωλιάζουν στο μεγάλο, ψηλό και φυλλοβόλο δέντρο, έχουν κουρνιάσει.
Ο αέρας φυσά. Σταματώ κάθε ενασχόλησή μου και κοιτάζω, αφοσιώνομαι στο δέντρο που βρίσκεται απέναντί μου. Με τη βροχή που πέφτει και τον αέρα που φυσά, το βλέπω κυριολεκτικά να χορεύει. Το ίδιο και τα παλιά του φύλλα κι αυτά χορεύοντας πέφτουν στο χώμα. Ξερά, κιτρινωπά, καστανά. Ένα τρελό πανηγύρι, θα έλεγα. Λες και πηγαίνουν για γάμο και έστησαν χορό.
Και πράγματι και το δέντρο και αυτά, δεν πεθαίνουν. Απλώς πάνε να ξεκουραστούν, να αναμειχθούν και να λιώσουν μέσα στην ίδια γη απ’ όπου ήλθαν. Δεν υπάρχει λύπη ούτε θρήνος γι’ αυτό, αλλά απεριόριστη ειρήνη, καθώς πέφτουν για να ξεκουραστούν στην αιωνιότητα. Έτσι όπως συμβαίνει σε όλα τα ζώντα και φυσικά και στον άνθρωπο. Γι’ αυτό και η Εκκλησία εύχεται να έχει τα τέλη της ζωής του «ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά».
Βεβαίως αυτός ο θάνατος δεν είναι το τέλος, αλλά η απαρχή μιας άλλης, αιώνιας ζωής. Και όχι μόνο αυτό, αλλά με τον θάνατον κάποιου δεν σημαίνει ότι τέλειωσε η ζωή. Η ζωή συνεχίζεται ή, όπως θα λέγαμε, ανακυκλώνεται. Η ύπαρξις γνωρίζει μόνο την κυκλική αλλαγή: από την γέννηση στον θάνατο, από τον θάνατο στην γέννηση. Κι αυτό είναι μια αέναη διαδικασία.
Κάθε γέννησις οδηγεί στον θάνατο και κάθε θάνατος οδηγεί στην γέννηση. Κάθε γέννησις προηγείται του θανάτου και κάθε θάνατος προηγείται της γεννήσεως. Γι’ αυτό όλη η ύπαρξις δεν φοβάται. Μας έχουν συμβεί χιλιάδες γεννήσεις και χιλιάδες θάνατοι κι εκείνοι που μπορούν να δουν καθαρά μπορούν να το καταλάβουν ακόμα πιο βαθιά, γιατί είναι κάτι που συμβαίνει κάθε στιγμή. Κάθε στιγμή κάτι πεθαίνει σ’ εσένα -στον καθένα- και κάτι καινούριο γεννιέται.
Η ζωή και ο θάνατος δεν είναι ξεχωριστά, συμβαίνουν κάθε μέρα. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει με διαφορά εβδομήντα, ογδόντα ετών. Διάβαζα κάπου πως «η ζωή και ο θάνατος είναι σαν τις δυο φτερούγες του πουλιού, που κινούνται ταυτόχρονα». Όπου άλλωστε υπάρχει ανατολή υπάρχει και η δύσις. Η ημέρα μετακινείται προς την νύχτα και η νύχτα μετακινείται προς την ημέρα. Ως άνθρωποι μιλάμε για αρχή και για τέλος, ενώ στην ουσία αυτό δεν συμβαίνει· εννοούμε βεβαίως το γενικό τέλος.
Όσο μεγαλώνουμε, όσο οι βοριάδες και οι ακατάσχετες βροχές ταρακουνούν το δέντρο μας -τον εαυτό μας- και πέφτουν από πάνω μας τα φύλλα -οι δυνάμεις μας- με όλα τα συμπτώματα, τόσο βιώνουμε την αρχή και το τέλος μας που, λόγω των παραπάνω, συνήθως είναι οδυνηρό. Και όπως λέγει ο Ευριπίδης και τακτικά το λένε οι ηλικιωμένοι «φοβού το γήρας, ου γαρ έρχεται μόνον». Κάποιος άλλος έλεγε πως τα γηρατειά είναι η μεγαλύτερη αρρώστια. Μια πραγματικότητα, που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Είναι κάτι το αναμενόμενο και αναπόφευκτο. Γι’ αυτό δεν χρειάζονται μουρμούρες. Γι’ αυτό δεν χρειάζονται παραξενιές και μάλιστα απαιτήσεις από εκείνους που έχουν την αγάπη και την ψυχική δύναμη να μας υπηρετούν. Θα πρέπει να τους καταλαβαίνουμε και με τη συμπεριφορά μας να τους επιτρέπουμε να μας υπηρετούν. Θα πρέπει επίσης να ξέρουμε ότι και αυτοί είναι σαν κι εμάς και δεν είναι από σίδερο. Ευγνώμονα, λεπτά, υπομονετικά θα πρέπει να τους συμπεριφερόμαστε.
Πολλοί γέροι, προπαντός με προβλήματα υγείας, όχι μόνο γίνονται απαιτητικοί, αλλά δεν δέχονται καμία συμβουλή. Έχουν τρομερό πείσμα και τρομερή υποχωρητική δυσκαμψία. Γι’ αυτό κι ο Διογένης συμβούλευε: «Είναι το ίδιο να θεραπεύεις τον νεκρόν και να συμβουλεύεις τον γέροντα».
Και κάπου πρέπει να το πάρεις απόφαση: «Μη νουθετείς τον γέροντα όταν σφάλει. Είναι δύσκολο να μεταφυτεύσεις παλιό δέντρο».
Όσο σεβασμό και τιμή τρέφουμε στους ηλικιωμένους-γερόντους, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι και οι άλλο είναι άνθρωποι και οι άλλοι έχουν προβλήματα και ότι πολλές φορές φταίνε οι ίδιοι που οι άλλοι παραιτούνται από κάθε προσπάθεια. Επίσης, δεν σημαίνει ότι επειδή γέρασες άγιασες κιόλας. Άλλωστε, τα χρόνια δεν είναι εκείνα που μετρούν ή που «αγιάζουν» τον άνθρωπο.
Και θέλουμε αυτό πολύ να το τονίσουμε, γι’ αυτό και βάλαμε στην αρχή -αρχή του γραφτού μας- τα λόγια της Αγίας Γραφής διά της Σοφ. Σειράχ, τα οποία καταληκτηρίως και κατ’ έννοιαν και επαναλαμβάνουμε «Το γήρας, το έχον τιμήν, αξίαν (=τίμιον) δεν είναι εκείνο, το οποίον αριθμεί πολλούς χρόνους, ουδέ η αξία μετράται με τον αριθμόν των ετών. Η αρετή (=φρόνησις) κάνει την παλιά κεφαλή στους ανθρώπους και ο ακηλίδωτος βίος κάνει το γήρας».
Αλήθειες που κάποτε πρέπει να μας προσγειώσουν.
