Η προ μηνών εμφάνιση στον Νομό Χανίων κρουσμάτων κοκκύτη, επιβεβαιωμένων και εργαστηριακά (Χαν. Νέα 13.05.2016), επαναφέρει στην επικαιρότητα το θέμα των εμβολιασμών.
Σήμερα, στην Ελλάδα όπως και στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες, νοσήματα όπως η πολιομυελίτιδα και η διφθερίτιδα έχουν εκλείψει, ενώ κάποια άλλα (ιλαρά, κοκκύτης, ανεμευλογιά, παρωτίτιδα, ερυθρά κ.ά.) –παρά τη φαινομενική τους εξαφάνιση– εξακολουθούν να υπάρχουν.
Σύμφωνα με το ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων) που καταγράφει κρούσματα λοιμωδών νοσημάτων στις χώρες της Ευρώπης, οι τελευταίες εκθέσεις αναφέρουν:
– Για την ιλαρά, στο διάστημα από Νοέμβριο 2012 μέχρι και τον Οκτώβριο 2013, καταγράφηκαν στην Ευρώπη 10.678 κρούσματα, τα περισσότερα των οποίων στην Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Ρουμανία.
– Για την παρωτίτιδα, το έτος 2012 καταγράφηκαν 19.061 κρούσματα, από τα οποία 5.551 στην Ισπανία, 3.902 στην Τσεχία, 2.684 στο Βέλγιο, 2.773 στην Πολωνία και 2.700 στο Ηνωμένο Βασίλειο.
– Για την ερυθρά, από τον Νοέμβριο 2012 μέχρι και τον Οκτώβριο 2013, καταγράφηκαν λίγα κρούσματα, όχι όμως και στην Πολωνία, όπου δηλώθηκαν 38.851 κρούσματα.
– Για τον κοκκύτη, στις χώρες της Ευρώπης το 2012 καταγράφηκαν 28.242 κρούσματα, τα περισσότερα των οποίων στην Ολλανδία, την Αγγλία, την Πολωνία και τη Νορβηγία. Αλλά και στις ΗΠΑ, το έτος 2012, εκδηλώθηκε η μεγαλύτερη επιδημία κοκκύτη των τελευταίων 60 χρόνων, με 48.277 κρούσματα και 20 θανάτους βρεφών.
Η ανεμευλογιά τα τελευταία χρόνια δεν ανήκει στα υποχρεωτικώς δηλούμενα νοσήματα, ούτε υπάρχει ενιαία πολιτική εμβολιασμού στις χώρες της Ευρώπης. Γι’ αυτό και το συγκεκριμένο νόσημα είναι κάθε άλλο παρά σπάνιο.
Στην ΕΛΛΑΔΑ η καταγραφή των λοιμωδών νοσημάτων γίνεται από το ΚΕΕΛΠΝΟ.
Α) Σε σχέση με τον κοκκύτη, τη δεκαετία 2004-2014 καταγράφηκαν 320 κρούσματα, αν και ο αριθμός πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερος γιατί ο κοκκύτης είναι νόσημα που υποδιαγιγνώσκεται. Ένας επίμονος βήχας σε ενήλικα, διάρκειας μερικών εβδομάδων, είναι πολλές φορές κοκκύτης.
Β) Την πενταετία 2005-2009 καταγράφηκαν 130 περιπτώσεις παρωτίτιδας.
Γ) Η τελευταία επιδημία ιλαράς συνέβη το έτος 2010, οπότε και δηλώθηκαν 149 κρούσματα, τα περισσότερα των οποίων και εργαστηριακώς επιβεβαιωμένα, και αφορούσαν άτομα ειδικών ομάδων του πληθυσμού.
Σε γενικές γραμμές, τα κρούσματα των λοιμωδών νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβόλιο είναι μεμονωμένα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ας δούμε, όμως, τι γίνεται από πλευράς εμβολιασμών στην πατρίδα μας. Σύμφωνα με την εθνική μελέτη του 2012 από την ιατρική ομάδα Παναγιωτόπουλου-Παπαμιχαήλ-Σταύρου κ.ά., για καθένα από τα εμβόλια διαπιστώθηκαν τα εξής:
1. Για το εμβόλιο MMR (ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας), το ποσοστό εμβολιασμού ήταν της τάξης του 99% για την πρώτη δόση, ενώ για τη δεύτερη δόση, το ποσοστό μειωνόταν σε 83%.
2. Για το εμβόλιο της ηπατίτιδας Β, πλήρη εμβολιαστική κάλυψη είχε το 98% των παιδιών.
3. Για το εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη, τέσσερις δόσεις είχαν γίνει στο 99%, ενώ η πέμπτη στο 90% των παιδιών.
4. Για την ηπατίτιδα Α (το εμβόλιο εντάχθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 2008), το ποσοστό ανέρχεται σε 88% με μία δόση και σε 82% με δύο δόσεις.
5. Για τον πνευμονιόκοκκο (το εμβόλιο εντάχθηκε στο Ε.Π.Ε. το 2006), το 94% των παιδιών ήταν εμβολιασμένο, ενώ για τον μηνιγγιτιδόκοκκο ομάδος C, το 97%.
Με δεδομένο ότι για να μην ξεσπάσει επιδημία ενός λοιμώδους νοσήματος πρέπει να έχει ανοσία σε αυτό (στις μέρες μας, μέσω εμβολιασμού) το 90%-95% του πληθυσμού, μπορεί να εξηγηθεί –με βάση τα παραπάνω δεδομένα– γιατί στην πατρίδα μας δεν εμφανίζονται τέτοιες επιδημίες.
Δεν χρειάζεται όμως εφησυχασμός και αυτό για τους παρακάτω λόγους:
1) Τα λοιμώδη νοσήματα εξακολουθούν να υπάρχουν σε περιοχές του κόσμου, της Ευρώπης, της Ασίας, της Αμερικής.
2) Οι μετακινήσεις πληθυσμών ή μεμονωμένων ατόμων από χώρα σε χώρα είναι μέρος του σημερινού τρόπου ζωής.
3) Η οικονομική συγκυρία στην Ελλάδα, με τον αυξημένο αριθμό ανασφάλιστων ατόμων, μπορεί να επηρεάσει τους εμβολιασμούς.
4) Η ύπαρξη ανεμβολίαστων ατόμων, λόγω άρνησης των εμβολιασμών, τελευταία εμφανίστηκε και στην Ελλάδα. Πρόκειται για παιδιά, των οποίων οι γονείς έχουν την πεποίθηση ότι τα εμβόλια δεν είναι αναγκαία γιατί πιστεύουν είτε ότι τα λοιμώδη νοσήματα είναι πολύ σπάνια είτε ότι τα εμβόλια ευθύνονται για σοβαρές παρενέργειες ή και πρόκληση νόσων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η προσωπική τους πληροφόρηση είναι συνήθως από το διαδίκτυο, τον κοινωνικό τους περίγυρο, αλλά και από επαγγελματίες από τον χώρο της ομοιοπαθητικής και της εναλλακτικής ιατρικής, μη εξαιρουμένων ορισμένων γιατρών που εκφράζουν προσωπικές τους απόψεις.
Ως έναν βαθμό, η ύπαρξη προβληματισμού για την αναγκαιότητα των εμβολίων στη σημερινή εποχή δικαιολογείται από τον αυξανόμενο ρυθμό ανακάλυψης και κυκλοφορίας νέων εμβολίων, σε αντίθεση με το γεγονός της μείωσης των κρουσμάτων από μεταδοτικά νοσήματα. Αυτό, όμως, έχει να κάνει περισσότερο με την απόκτηση τεχνογνωσίας.
Ωστόσο, άλλο πράγμα η ύπαρξη προβληματισμού για κάποια πρακτική ή επιστημονική κατάκτηση και άλλο η απόρριψή της χωρίς εναλλακτική πρόταση. Η αμφισβήτηση και ο προβληματισμός οδηγούν στην αναζήτηση της αλήθειας μέσα από σφαιρική πληροφόρηση, ενώ η προκατάληψη σε αυθαίρετα συμπεράσματα. Το να μη φοράς ζώνη ασφαλείας στο αυτοκίνητο επειδή στα αρκετά χρόνια που οδηγείς δεν έχεις κινδυνέψει, δε σημαίνει ότι η ζώνη δε χρειάζεται ή δεν προστατεύει.
Κατ’ αναλογία, αν τα παιδιά ενός φίλου σου, ενώ είναι ανεμβολίαστα, δεν έχουν νοσήσει από νόσημα που προλαμβάνεται με εμβολιασμό, δεν είναι απόδειξη ότι τα εμβόλια δεν είναι απαραίτητα. Αυτό κύρια συμβαίνει επειδή το 90% των άλλων παιδιών είναι εμβολιασμένο. Το ερώτημα όμως είναι: τι θα συμβεί αν οι πολλοί υιοθετήσουν την πρακτική άρνησης των εμβολίων;
Αναμφίβολα, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν σε περιπτώσεις διακοπής των εμβολιασμών λόγω φημών, όχι μόνο θα αυξηθούν οι λοιμώξεις στα βρέφη και τα μικρά παιδιά από κοκκύτη, αιμόφιλο της ινφλουέντζας και πνευμονιόκοκκο (όπως μηνιγγίτιδες, πνευμονίες, μικροβιαιμία, φλεγμονές του οφθαλμικού κόγχου, επιγλωττίτιδα κ.ο.κ.), αλλά θα νοσήσουν και ενήλικες από ‘παιδικές’ ασθένειες. Μόνο που η νόσηση ενός ενήλικα ή μιας εγκύου από ανεμευλογιά, ιλαρά, ερυθρά ή παρωτίτιδα μπορεί κάποιες φορές να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις για τον/ην ίδιο/α ή το έμβρυο.
Ασφαλώς, κάθε γονιός θέλει το καλύτερο για το παιδί του. Όμως, στην εποχή της πληροφορίας, πρέπει να λαμβάνεται κυρίως υπόψη η τεκμηριωμένη άποψη των ειδικών (λοιμωξιολόγων, επιδημιολόγων, παιδιάτρων) που γνωρίζουν και βιωματικά ποια είναι η αλήθεια και ποια η πλάνη για ένα θέμα που έχουν το χρέος να χειρίζονται με υπευθυνότητα.
*παιδίατρος,
τέως δ/ντής Ε.Σ.Υ.
