Στο Συµβούλιο της ΕΕ 17 Ιουλίου 2024, συµφωνήθηκε ο ετήσιος προϋπολογισµός για το 2025. Συνολικά, η θέση του Συµβουλίου για τον προϋπολογισµό του επόµενου έτους ανέρχεται σε 151,53 δις € σε δεσµεύσεις (από 194,5 δις. €), και 146,2 δις € πληρωµές (µε την πρόταση της Κοµισιόν να φθάνει τα 147,5 δις. €)1. Πρόκειται για άλλον έναν προϋπολογισµό που παραπαίει και φυσικά δεν απαντά στα σύγχρονα «αµαρτήµατα» της λειτουργίας της ΕΕ, που είναι οι πόλεµοι στη γειτονιά µας, η τρέχουσα και έρπουσα φτωχοποίηση των πολιτών της ΕΕ πράγµα που τους στέλνει σωρηδόν στην αγκαλιά του µαύρου όφη της ακροδεξιάς. Τα επίχειρα από την έλλειψη εξυπνάδας των ταγών τα βλέπουµε καθηµερινά και δεν επανέρχοµαι.
Ο προϋπολογισµός του επόµενου έτους ενώ αναµενόταν να διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στην υλοποίηση των µακροπρόθεσµων προτεραιοτήτων και στόχων της ΕΕ, θα συναντήσει σηµαντικές δυσχέρειες για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, εξαιτίας της τεράστιας και άνευ προηγουµένου αδυναµίας του να ανταποκριθεί στις δεσµεύσεις των κονδυλίων µε τις ανάλογες πληρωµές.
Αυτό διδάσκει η απλή λογική που περιγράφεται στο έγγραφο της Κοµισιόν, το οποίο είδε το φως της δηµοσιότητας πρόσφατα. Πρόκειται για την ιστορία του προϋπολογισµού της ΕΕ στην οποία προσδιορίζεται ότι περιλαµβάνει τέσσερις πυλώνες: τις δαπάνες του, τη χρηµατοδότησή του, τη σύνδεσή του µε τα εκτός προϋπολογισµού κονδύλια και τον έλεγχό του.
Ο αρµόδιος αξιωµατούχος της Ουγγαρίας, που ασκεί την προεδρία αυτό το εξάµηνο, στην ανακοίνωσή του υποστηρίζει ότι το Συµβούλιο ακολουθεί συνετή προσέγγιση. Το Συµβούλιο τονίζει ότι είναι σηµαντικό ο προϋπολογισµός για το 2025 να συνεχίσει να επιδεικνύει την αλληλεγγύη της ΕΕ προς τον λαό της Ουκρανίας και να ανταποκρίνεται στις σχετικές κρίσεις.
Το Συµβούλιο θεωρεί ότι ο προϋπολογισµός του επόµενου έτους θα πρέπει να είναι ρεαλιστικός, σύµφωνος µε τις πραγµατικές ανάγκες, να διασφαλίζει συνετή κατάρτιση του προϋπολογισµού και να αφήνει επαρκή περιθώρια κάτω από τα ανώτατα όρια του πολυετούς δηµοσιονοµικού πλαισίου (Π∆Π) για την αντιµετώπιση απρόβλεπτων περιστάσεων και την αντιµετώπιση των προκλήσεων της Ένωσης.
Ταυτόχρονα, ο προϋπολογισµός για το 2025 θα πρέπει να παρέχει επαρκείς πόρους ώστε να διασφαλίζεται η εφαρµογή των πολιτικών και των προγραµµάτων της ΕΕ και να καθίσταται δυνατή η έγκαιρη πληρωµή των δεσµεύσεων που έχουν ήδη αναληφθεί.
Οι δεσµεύσεις (ή αναλήψεις υποχρεώσεων) είναι νοµικές υποσχέσεις για τη δαπάνη χρηµάτων σε δραστηριότητες των οποίων η υλοποίηση εκτείνεται σε πολλά οικονοµικά έτη. Στην ουσία, οι δεσµεύσεις γίνονται στη βάση των κανονισµών που συνθέτουν µια πολιτική. Για το λόγο αυτό και ο προϋπολογισµός της ΕΕ είναι κατανεµηµένος κατά κεφάλαια πολιτικής. Οι πληρωµές καλύπτουν τις δαπάνες που απορρέουν από τις δεσµεύσεις (αναλήψεις υποχρεώσεων).
Στους αµέσως δυο επόµενους πίνακες έχουµε περιλάβει τους ετήσιους προϋπολογισµούς της τελευταίας 9ετίας, ήτοι πέντε έτη του νέου πολυετούς δηµοσιονοµικού προϋπολογισµού του (2021-2027) και πάνω από τα µισά έτη του προηγούµενου πλαισίου 2014-2020.
Η παράθεση των απολύτων µεγεθών των προϋπολογισµών αυτών δίνει ως αποτέλεσµα µια τεράστια ανισορροπία µεταξύ δεσµεύσεων και πληρωµών. Υπέθεσα ότι οι διαφοροποιήσεις θα γινόταν κατά κάποιον τρόπο µε ένα ισόρροπο τρόπο µεταξύ των κονδυλίων των πολιτικών, ώστε να αντιµετωπιστούν και µέρος των κονδυλίων που αφορούν άλλα γεγονότα που δυστυχώς πλανώνται µέσα στο σύστηµα της ΕΕ. Όπως ήταν τα της πανδηµίας και τώρα ακόµη τα της Ουκρανίας.
Έτσι, εξέτασα από πού έχουν µειωθεί τα κονδύλια, τουλάχιστον κατά µέγιστο βαθµό και κατέληξα στον πίνακα που ακολουθεί και αφορά δυστυχώς την περιφερειακή πολιτική, την αστική ανάπτυξη και τη συνοχή. Ο πλέον συγκλονιστικό στοιχείο είναι ότι τα τρία τελευταία έτη έχουν δηµιουργηθεί τόσες αποκλίσεις που ανεβάζουν το σύνολο των πόρων αυτών σε περίπου 65 δις €
Αυτό σηµαίνει ότι η περιφερειακή πολιτική και η πολιτική συνοχής πληρώνουν το πάπλωµα της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης, και όχι οι σπουδαίοι ταγοί που αποφασίζουν τη βοήθεια προς τη χώρα αυτή.
Σύµφωνα µε µελέτη της δεξαµενής σκέψης του ευρωκοινοβουλίου2, φαίνεται ότι η χώρα µας είναι πρώτη στην απορρόφηση της πολιτικής συνοχής (67% µέχρι το τέλος 2020 και 99% το 2023). Μάλιστα και από το REACT-EU είµαστε πρώτοι ως χώρα στο βαθµό απορρόφησης των χορηγούµενων κονδυλίων.
Γι αυτό πιστεύω ότι η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της να µην περικόπτονται τα κονδύλια της περιφερειακής ανάπτυξης και της συνοχής. Μόνο µε αυτή την εγρήγορση µπορούµε να διατηρήσουµε τους υψηλότερους δείκτες απορροφητικότητας. Και αυτό οφείλεται στην ασκούµενη πολιτική. Μόνο έτσι θα σταµατήσουµε να διαβάζουµε συνεχώς διαµαρτυρίες αιρετών περιφερειαρχών και δηµάρχων για αρνητικές εξελίξεις σε προτάσεις που έχουν υποβάλει και απορρίπτονται από την Κοµισιόν. Λεφτά µπορεί να υπάρχουν, αλλά δε φτάνουν για όλους. Όλα τα σχετικά προγράµµατα θα περιλαµβάνονται στο νέο Ο∆ΗΓΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Ε.Ε., που θα κυκλοφορήσει αρχλες ∆εκεµβρίου 2024.
