Αμυαλος vs Ενάρετος (πολίτης)

Από το πλούσιο αρχείο – κληρονομιά του παππού μου με ανθολογημένες σοφές ρήσεις αρχαίων Ελλήνων πνευματικών ανθρώπων, διάλεξα -για το παρόν αρθρίδιό μου- ως σχολιασμό της καθημερινής μας ζωής και ως γονιμοποιό και κοινωφελή προβληματισμό όλων μας τα ακόλουθα αποσπάσματα. Ακροβατούμε τα τελευταία χρόνια διαρκώς σε τεντωμένο σκοινί τόσο ως Ελλάδα όσο και ως κόσμος, και εάν μπορεί να αναζητηθεί και να μας δοθεί βοήθεια από διανοητές και στοχασμούς του παρελθόντος για να ξεπεράσουμε την παρούσα ηθική, πολιτική, πνευματική και οικονομική κρίση,  ας είναι καλοδεχούμενη.
Έτσι, πρώτα – πρώτα, ο Δημοσθένης («1ος Φιλιππικός») ας μας ξαναθυμίσει τους ψόγους του προς την αμυαλιά των συμπατριωτών του Αθηναίων στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.. «Και πρώτα – πρώτα σας προτείνω να μη στενοχωριέστε, Αθηναίοι, για τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων, ακόμη κι αν φαίνεται τρισάθλια. Γιατί εκείνο που ’φερε τη ζωή μας στο χειρότερο χάλι κατά τους περασμένους χρόνους, αυτό το ίδιο στο μέλλον θα ’ναι το χρησιμότερο. Ποιο είναι αυτό; Τ’ ότι, Αθηναίοι, η παρούσα κακή κατάσταση οφείλεται στο ότι δεν κάνατε κάτι απ’ όσα έπρεπε, ενώ αν ήταν η ζωή μας τόσο χάλια μολονότι είχατε κάνει το καθήκον σας, τότε δεν θα ‘χαμε καμιά ελπίδα βελτίωσης!»
Ο γνωστός τραγωδιογράφος των κλασικών χρόνων Ευριπίδης («Ηρακλής Μαινόμενος»), δεύτερος στη σειρά τούτης της των εκλεκτών πνευμάτων συνάξεως,  μου είπε ότι η ζωή η ίδια κάθε στιγμή διδάσκει ότι «Εκείνος που δύναμη και πλούτο λογαριάζει κάλλιο απ’ τους φίλους τους καλούς, άμυαλος είναι!».
Από το πόνημα του Φίλωνος του Αλεξανδρινού, «Περί του πάντα σπουδαίον ελεύθερον είναι» (παρ. 21), το οποίο εγράφη την ελληνιστική εποχή, κοντοστάθηκα στο παρακάτω απόσπασμα: «[…] Πολλά είναι αυτά που στέκονται ως εμπόδιο στον φαύλο -η φιλαργυρία, η φιλοδοξία, η φιληδονία- ενώ στον ενάρετο απολύτως τίποτα, καθώς υψώνεται υπέρτερος και κυρίαρχος, όπως σε αγώνα πάλης, επάνω από τους καταβεβλημένους αντιπάλους, τον έρωτα, το φόβο, τη δειλία και τα παρόμοια […]».
Και, τέλος, εάν αναρωτιέστε ποιο είναι το καθήκον των συνειδητών και ενάρετων (των εχόντων, κατά τη γνώμη μου, όλες τις ψυχικές και σωματικές αρετές που συμβάλλουν στην αρμονική συμβίωση των ανθρώπων σε μιαν κοινωνία αφενός και στον αταλάντευτο νομοταγή βίο μιας πολιτείας αφετέρου) πολιτών, η απάντηση βρίσκεται στην «Πολιτεία» του πασίγνωστου φιλόσοφου Πλάτωνος. Εκεί, λοιπόν, ο Σωκράτης φέρεται λέγων: «…Να φυλάγουν αυτή την αρχή (σ.σ.: ο φιλόσοφος σε προηγούμενο χωρίο ζήτησε πολίτες που να κάνουν  σ’ όλη τους τη ζωή με προθυμία μονάχα οτιδήποτε πιστεύουν πως συμφέρει την πολιτεία και με κανέναν τρόπο να μην πράττουν κάτι εναντίον της) χωρίς κανένας πειρασμός  και καμιά βία να τους κάμει να τη βγάλουν απ’ το νου τους και να ξεχάσουν πως πρέπει να κάνουν πάντα τα βέλτιστα για την πατρίδα τους…».