Ο αμίαντος εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την ανθρώπινη υγεία παρά το γεγονός ότι τα νέα κτίρια είναι απαλλαγμένα από αυτόν. Δυστυχώς όμως αν και όλες οι μορφές αμιάντου έχουν απαγορευτεί στην ΕΕ από το 2005, εξακολουθεί να υπάρχει αμίαντος σε παλαιότερα κτίρια.
Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι πριν από την απαγόρευση είχαν κατασκευαστεί πάνω από 220 εκατομμύρια κτιριακές μονάδες, και είναι πιθανό πολλές από αυτές να εξακολουθούν να περιέχουν αμίαντο και να συνιστούν απειλή για την υγεία.
Ο αμίαντος αποτελεί φυσικό ορυκτό του οποίου οι ίνες είναι δυνατό να διαχωριστούν σε λεπτά, ανθεκτικά νήματα. Έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σε πολλούς κλάδους, επειδή οι ίνες είναι άριστοι μονωτήρες (ανθεκτικές στη θερμότητα, τη φωτιά και τις χημικές ουσίες, και δεν είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού). Χρησιμοποιείται συχνά για την ενίσχυση τσιμέντου και άλλων υλικών.
Ωστόσο, πρόκειται για εξαιρετικά επικίνδυνη ουσία (που έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνο κατηγορίας 1Α στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 για την ταξινόμηση, τη συσκευασία και την επισήμανση των χημικών ουσιών).
Αν προϊόντα που περιέχουν αμίαντο διαταραχθούν, είναι δυνατή η εισπνοή μικρών ινών, πράγμα που οδηγεί με την πάροδο του χρόνου σε ασθένειες όπως η αμιαντίαση, το μεσοθηλίωμα και άλλες μορφές καρκίνου.
Οι αιωρούμενες ίνες αμιάντου που εισπνέονται, προκαλούν μεσοθηλίωμα και καρκίνο του πνεύμονα, με μέση χρονική καθυστέρηση 30 ετών μεταξύ της έκθεσης και των πρώτων συμπτωμάτων της νόσου.
Ο αμίαντος λοιπόν αποτελεί ακόμη μεγάλη απειλή για την υγεία, ιδίως όταν τα υλικά που περιέχουν αμίαντο διαταράσσονται και οι ίνες απελευθερώνονται και εισπνέονται, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια ανακαινίσεων.
Ο επαγγελματικός καρκίνος είναι η πρώτη αιτία θανάτων που συνδέονται με την εργασία στην ΕΕ, ενώ το 78 % των αναγνωρισμένων επαγγελματικών καρκίνων σχετίζονται με τον αμίαντο. Μόνο το 2019, περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι στην ΕΕ έχασαν τη ζωή τους λόγω προηγούμενης έκθεσης στον αμίαντο κατά την εργασία.
Εκτιμάται ότι 4,1 έως 7,3 εκατομμύρια εργαζόμενοι εκτίθενται επί του παρόντος στον αμίαντο, από τους οποίους το 97% εργάζεται στον κατασκευαστικό τομέα και το 2% στη διαχείριση αποβλήτων. Για να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι που απορρέουν από τον αμίαντο, τα τελευταία 40 χρόνια η ΕΕ έχει λάβει μέτρα για να περιορίσει και στη συνέχεια να απαγορεύσει, το 2005, κάθε χρήση αμιάντου.
Ως εκ τούτου, η αντιμετώπιση των κινδύνων για την υγεία από την έκθεση στον αμίαντο είναι αναγκαία για την προστασία της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, με παράλληλη διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και εργασίας.
Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης και της φιλοδοξίας της ΕΕ για αύξηση του ποσοστού ανακαίνισης των κτιρίων. Οι ανακαινίσεις θα βελτιώσουν την υγεία και τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων, ενώ θα μειώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας. Ωστόσο, θα αυξήσουν επίσης τους κινδύνους έκθεσης στον αμίαντο, ιδίως για τους εργαζομένους στον κατασκευαστικό τομέα.
Δράσεις της Κομισιόν
Η Κομισιόν προβαίνει σε μια σειρά από ενέργειες και δράσεις, οι οποίες αποτελούν μέρος του πυλώνα πρόληψης του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου, με στόχο να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση και του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
Μεταξύ αυτών των δράσεων, περιλαμβάνεται ο καθορισμός μιας ολοκληρωμένης προσέγγιση για τη δημόσια υγεία με στόχο την καλύτερη στήριξη των θυμάτων ασθενειών που σχετίζονται με τον αμίαντο, την καλύτερη προστασία των εργαζομένων, την βελτίωση της ενημέρωσης σχετικά με τον αμίαντο στα κτίρια, αλλά και την εξασφάλιση ασφαλούς απόρριψης του αμιάντου και μηδενικής ρύπανσης.
Στα πλαίσια αυτά, η Κομισιόν θα αναθεωρήσει το πρωτόκολλο της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων και τις κατευθυντήριες γραμμές για τους ελέγχους αποβλήτων πριν από τις εργασίες κατεδάφισης και ανακαίνισης κτιρίων και θα δρομολογήσει μελέτη για τον εντοπισμό πρακτικών διαχείρισης των αποβλήτων αμιάντου και νέων τεχνολογιών επεξεργασίας.
