Θα ξεκινήσω με μια εξομολόγηση. Οταν έφυγα από το σπίτι μου την Κυριακή το βράδυ, πηγαίνοντας προς το Ωδείο, δεν ήμουν σίγουρη ότι η καινούργια παράσταση του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης “Αναφορά στον Γκρέκο” θα με ενθουσίαζε.
• Γιατί, μπορεί στα 14 χρόνια της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης από τον Μιχάλη Αεράκη το θέατρό μας να έχει αναδειχθεί ως το σημαντικότερο περιφερειακό θέατρο της χώρας, αλλά η συγκεκριμένη παράσταση που πήγαινα να δω ακουγόταν ζόρικη: ένας μονόλογος πάνω στην “Αναφορά στον Γκρέκο” του Καζαντζάκη, με δύο μουσικούς επί σκηνής να συνοδεύουν τον πρωταγωνιστή Τάκη Χρυσικάκο.
• Οι επιφυλάξεις μου ήταν μεγάλες, για τρεις λόγους. Ο πρώτος ήταν ότι, όπως και στη ζωή, έτσι και στο θέατρο, δεν αγαπώ ιδιαίτερα τους μονολόγους. Με κουράζουν. Εχω ανάγκη τον διάλογο, την άλλη γνώμη ή την ίδια ειπωμένη διαφορετικά, που θα αλλάξει ή θα διευρύνει την οπτική του ομιλητή.
• Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι είχα πολλά χρόνια να παρακολουθήσω τον κ. Τάκη Χρυσικάκο στο θέατρο και παρόλο που είχα ακούσει τα καλύτερα για την παράστασή του “Ανθος του γιαλού” που ανέβηκε στην Αθήνα, βασιζόταν σε διηγήματα του Παπαδιαμάντη και συνοδευόταν μουσικά από τον Λουδοβίκο των Ανωγείων, είχα τις αμφιβολίες μου για το κατά πόσον θα μπορούσε να αποδώσει, «κόβοντας και ράβοντας» μέσα σε μία ώρα και κάτι, ένα τόσο σπουδαίο κείμενο όπως η “Αναφορά στον Γκρέκο”.
• Ο τρίτος λόγος ήταν ότι, εδώ και χρόνια, δεν είμαι νυχτερινός τύπος. Ετσι, τα υπέροχα τραγούδια της “Οκτάβας” δεν τα είχα ακούσει ζωντανά, αλλά από ηχογραφήσεις και από το YouTube. Οπότε, δεν είχα ιδέα αν θα μου άρεσε το ζωντανό τραγούδι επί σκηνής του Σταύρου Ψαρουδάκη, που θα συνόδευε τον πρωταγωνιστή. Για τον ίδιο λόγο, δεν είχα ακούσει και τον δεύτερο μουσικό τον Δημήτρη Τσούρτο. Ομως, ασχολούμενη με τα τοπικά μας πολιτιστικά, γνώριζα, εν πολλοίς, και τη δική του πορεία και την παρουσία τους στις μουσικές σκηνές στα Χανιά και άλλες εκδηλώσεις.
Κατάθεση ζωής
• Με άλλα λόγια, φοβόμουν μήπως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. μας, λόγω των οικονομικών προβλημάτων που το βασανίζουν (αλλά στέκεται όρθιο, σε αντίθεση με τόσα άλλα θέατρα) είχε καταφύγει σε μια φθηνή οικονομικά και “κουλτουριάρικη” καλλιτεχνικά παράσταση, που δεν ήταν ποτέ στις προτιμήσεις μου.
• Ξέρετε, εμείς οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, ξαφνιαζόμαστε δύσκολα. Εχουμε την αίσθηση (κάποιες φορές εσφαλμένα) ότι έχουμε κάπου ξαναδεί ή ξαναζήσει στο παρελθόν όσα συμβαίνουν γύρω μας. Γι’ αυτό ένιωσα ευγνώμων, όταν βγήκα από την παράσταση. Επειδή ξαφνιάστηκα.
• Ξαφνιάστηκα από τον κ. Τάκη Χρυσικάκο, που απάντησε στην αρχική μου απορία (πώς θα απέδιδε τον Καζαντζάκη) με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο. Δεν τον απέδωσε. Εγινε ο Καζαντζάκης. Ξεκίνησε ως ηλικιωμένος συγγραφέας, με στριγγή φωνή και καθώς έκανε την αναφορά της ζωής του στον “παππούλη” Γκρέκο, έγινε μπροστά στα μάτια μας, με μικρές κινήσεις και αλλαγές στο βλέμμα, παιδί, νέος, μεσήλικας και πάλι γέρος. Καταλαβαίνουμε μέσα από την προσωπική ιστορία του Καζαντζάκη, μέσα από χαριτωμένα και σκοτεινά περιστατικά, πώς έγινε αυτός που γνωρίζουμε. Αυτός που τώρα περιμένει την κρίση του Γκρέκο για ολόκληρη τη ζωή και την προσπάθειά του, να φτάσει εκεί που ΔΕΝ μπορεί.
• Ο κ. Χρυσικάκος, που έχει κάνει και τη θεατρική προσαρμογή του κειμένου, μοιάζει να κάνει μια δική του κατάθεση ζωής με το έργο αυτό, η οποία γίνεται σχεδόν ανατριχιαστική όταν συνδυάζεται με το τραγούδι “Ακροβάτης” των Χαΐνηδων, μέσα στην ακρίβεια του κάθε βήματος του ακροβάτη – Καζαντζάκη.
• Μια που αναφέρθηκα στο τραγούδι, θα σας πω κι ένα μυστικό: η παράσταση του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. δεν είναι μονόλογος, γι’ αυτό δεν κουράζει. Διάλογος είναι. Διάλογος ανάμεσα στον πρωταγωνιστή Καζαντζάκη και τα τραγούδια, παλιά και νέα, του τόπου του, από ριζίτικα μέχρι Ερωτόκριτο και Χαΐνηδες.
• Ενας διάλογος που είναι πολύ ζωντανός επειδή δίπλα στον Τάκη Χρυσικάκο στέκεται, ως ίσος πάνω στη σκηνή, ένας άνθρωπος που, όταν ανοίγει το λαρύγγι του και κλείνει τα μάτια, έχεις την εντύπωση πως τραγουδάει αηδόνι. Λυπάμαι που δεν έχω παρακολουθήσει περισσότερες φορές τον κ. Σταύρο Ψαρουδάκη να τραγουδάει ζωντανά -το ηχόχρωμα της φωνής του είναι μια σπάνια ακουστική εμπειρία.
• Κοντά του, ντουέτο όπου χρειάζεται, ξεχωριστός χωρίς να επιδιώκει να ξεχωρίζει, ο άλλος εξαιρετικός μουσικός Δημήτρης Τσούρτος, που πάνω από μια δεκαετία τον παρακολουθούμε να συμμετέχει σε πολλά μουσικά σχήματα (όπως τα Παντερμάκια) και μουσικές εκδηλώσεις, ακομπανιάροντας με κιθάρα, κοντραμπάσο, τύμπανο.
• Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ και στην εικαστική επιμέλεια της Βάλιας Μαργαρίτη. Η οποία εδώ και χρόνια συνδράμει το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. (σκηνικά – κοστούμια) πάντα αφιλοκερδώς. Η συγκεκριμένη δουλειά της εναρμονιζόταν άριστα με τα επιλεγμένα κείμενα και την ατμόσφαιρα της εποχής του Καζαντζάκη.
• Ολοι μαζί δημιουργούν μια παράσταση που θα πρέπει να δουν όλοι οι Χανιώτες, όλοι οι Κρητικοί. Kαι όλοι οι Ελληνες θα έλεγα. Πιστεύω δε ότι, εάν τελικά η παράσταση πάει στο εξωτερικό, θα “γεμίσει” εκτός από τα ταμεία του θεάτρου και τις καρδιές όλων των Ελλήνων της διασποράς. Οπως γέμισε και τις δικές μας καρδιές. Γιατί ο Καζαντζάκης κουβαλά μέσα του όλη τη φυλή μας. Κουβαλά επίσης όλο τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Και την Κυριακή το βράδυ, στο κατάμεστο θέατρο του Βενιζέλειου Ωδείου Χανίων, κρατούσαμε την αναπνοή μας παρακολουθώντας με θρησκευτική ευλάβεια το ρεσιτάλ ερμηνείας του κ. Χρυσικάκου. Και, μετά, στο φινάλε, όταν ο Τάκης Χρυσικάκος πήρε από το χέρι δεξιά κι αριστερά τους δύο εξαιρετικούς μουσικούς και υποκλίθηκε μόνο μαζί τους, όλοι όρθιοι χειροκροτούσαμε με ανυπόκριτο ενθουσιασμό. Σταθερή πορεία
• Το θέατρό μας, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ., περνά δύσκολα, επειδή η χώρα μας σήμερα βρίσκεται σε οικονομική κρίση, αλλά και κρίση αξιών. Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ., με τιμονιέρη τον Μιχάλη Αεράκη, τα κατάφερε και επί 14 χρόνια (σε καιρούς χαλεπούς για την επιβίωσή του ως θέατρο) κέρδισε την αίγλη του καλύτερου περιφερειακού θεάτρου.
• Σήμερα, με ένα νέο Διοικητικό Συμβούλιο, θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα υποστηρίζεται χωρίς αστερίσκους για να συνεχίζει τη σταθερή του πορεία. Με παραστάσεις, όπως αυτή της “Αναφοράς στον Γκρέκο”, που δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν τις αθηναϊκές σκηνές.
• Σύμφωνα με τις σχετικές δηλώσεις, δίπλα του στέκεται και η νέα Δημοτική Αρχή Χανίων και όλες οι Δημοτικές Αρχές του Νομού μας, αλλά και η Περιφέρεια Κρήτης. Καλή συνέχεια, λοιπόν.
• Παραστάσεις στα Χανιά θα δίδονται μέχρι τις 24 Νοεμβρίου στο Βενιζέλειο Ωδείο, Παρασκευή και Σάββατο στις 9 μ.μ. και Κυριακή και Δευτέρα στις 7.30 μ.μ.
