Την ανάγκη εκπαίδευσης των αθλητών σε θέματα διατροφής -όπως η επιλογή τροφίμων, η παρασκευή και ο χρόνος λήψης των γευμάτων, η χρήση και η αποτελεσματικότητα των συμπληρωμάτων διατροφής και η κάλυψη των αναγκών σε υγρά κατά τη διάρκεια της ημέρας -τονίζει μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Βιοχημείας της Ασκησης του Κέντρου Ερευνας και Αξιολόγησης της Φυσικής Απόδοσης του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Η έρευνα εντάσσεται στο πλαίσιο προσπάθειας που έχει ξεκινήσει για την καταγραφή των διατροφικών συνηθειών των αθλητών που συμμετέχουν σε ατομικά και ομαδικά αθλήματα. Επικεφαλής της όλης δράσης είναι ο Θανάσης Τζιαμούρτας, αναπληρωτής καθηγητής Βιοχημείας της Ασκησης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Απώτερος σκοπός, όπως ο ίδιος σημειώνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, «είναι να δώσουμε τις κατάλληλες πληροφορίες στους αθλητές και τις αθλήτριες έτσι ώστε να μπορέσουν να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους, αλλά και να αποκτήσουν τις βάσεις για μια υγιεινή διατροφή την οποία θα ακολουθούν εφ’ όρου ζωής».
Μια μελέτη που υλοποιήθηκε πρόσφατα από το εργαστήριο αποτύπωσε τις διατροφικές συνήθειες αθλητών υδατοσφαίρισης (water polo). Σκοπός της ήταν η καταγραφή, η ανάλυση, η αξιολόγηση και η σύγκριση της διαιτητικής πρόσληψης αθλητών και αθλητριών υδατοσφαίρισης.
Κατά την ανάλυση των αποτελεσμάτων, παρατηρήθηκαν ορισμένες αποκλίσεις από τις συνιστώμενες οδηγίες για αθλητές. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κ. Τζιαμούρτα, διαπιστώθηκε μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη σε σχέση με τις ενεργειακές ανάγκες, έτσι όπως αυτές υπολογίστηκαν με καταγραφή των δραστηριοτήτων των αθλητών κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου. Επίσης, διαπιστώθηκε μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων, εκφραζόμενη είτε ποσοστιαία είτε ανά κιλό σωματικού βάρους. Η ποσοστιαία πρόσληψη των υδατανθράκων ήταν λίγο πιο κάτω από το 50% και λίγο πιο κάτω από τα 5 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους. Αν αναλογιστεί κανείς ότι οι υδατάνθρακες αποτελούν μία κύρια πηγή ενέργειας για τις αθλητικές δραστηριότητες, τότε πρέπει να γίνουν προσπάθειες για να μπορέσει να αυξηθεί η ημερήσια πρόσληψη αυτού του θρεπτικού στοιχείου.
Η πρόσληψη πρωτεϊνών, τονίζει ο επιστήμονας, εκφραζόμενη σε γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους, κυμάνθηκε εντός των ορίων της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης τόσο για τους αθλητές όσο και για τις αθλήτριες. Η πρόσληψη λιπών, εκφραζόμενη ποσοστιαία, παρουσιάστηκε υψηλή για τις γυναίκες αθλήτριες, με αποτέλεσμα την ιδιαίτερα χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων, ενώ οι άνδρες αθλητές είχαν πρόσληψη λιπών μέσα στα συνιστώμενα όρια. Παρόμοια ευρήματα αναφέρθηκαν σε έρευνες άλλων ερευνητών, που πραγματοποιήθηκαν σε αθλητές και αθλήτριες υγρού στίβου και πετοσφαίρισης.
Επίσης, προγενέστερες εργασίες του παραπάνω εργαστηρίου, που πραγματοποιήθηκαν σε αθλητές στίβου, έδειξαν και πάλι ότι η πρόσληψη των λιπών ήταν αυξημένη, ενώ η πρόσληψη των υδατανθράκων ήταν χαμηλότερη του ενδεικνυόμενου. Ωστόσο, στην εν λόγω εργασία οι αθλητές και οι αθλήτριες παρουσίασαν -διευκρινίζει ο κ. Τζιαμούρτας- και αυξημένη πρόσληψη κορεσμένων λιπών, των κακών δηλαδή λιπαρών.
Οι παραπάνω παρατηρήσεις, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ιδιαίτερα σημαντικές για δύο λόγους. Από τη μια πλευρά σχετίζονται με την απόδοση, αφού οι υδατάνθρακες αποτελούν ίσως την πιο σημαντική ενεργειακή πηγή για τους αθλητές και αυτή παρουσιάζεται μειωμένη, με αποτέλεσμα και η πιθανότητα για μειωμένη απόδοση να είναι αυξημένη και από την άλλη η αυξημένη πρόσληψη των λιπών μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την υγεία των αθλητών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης πως οι αθλητές παρουσίασαν μειωμένη πρόσληψη φυλλικού οξέος, ενός σημαντικού παράγοντα ερυθροποίησης, δηλαδή δημιουργίας ερυθρών αιμοσφαιρίων. Παράλληλα, τα επίπεδα της βιταμίνης Ε, μιας σημαντικής αντιοξειδωτικής βιταμίνης, ήταν χαμηλότερα της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης, ενώ παρατηρήθηκε μειωμένη πρόσληψη υγρών, ίσως εξαιτίας της φύσης του αθλήματος.
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ
Ενα χρόνιο θέμα συζήτησης σχετικά με τη διατροφή των αθλητών και των αθλητριών, σημειώνει ακόμα στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Τζιαμούρτας, αποτελεί η διατροφική υποστήριξη των αναγκών που δημιουργούνται από την εφαρμογή των προπονητικών προγραμμάτων και η επίτευξη των επιθυμητών επιπέδων μυϊκής μάζας και σωματικού λίπους για το κάθε άθλημα.
Ο επαρκής εφοδιασμός των αθλητών και αθλητριών σε ημερήσια βάση κρίνεται αναγκαίος για τις βιολογικές προσαρμογές που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια των προπονήσεων. H ελλιπής ενεργειακή πρόσληψη, σε συνδυασμό με τις αυξημένες ενεργειακές δαπάνες των αθλητών, δημιουργούν ένα αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο, το οποίο σταδιακά είναι δυνατόν να επιφέρει απώλεια βάρους, αστάθεια στην ποιοτική και ποσοτική απόδοση των αθλητών, καθυστερημένη ανάνηψη από προπονήσεις, τραυματισμούς, αφυδάτωση, και επιπλέον για τις γυναίκες εμμηνορροϊκή δυσλειτουργία και χαμηλή οστική πυκνότητα, καταλήγει ο αναπληρωτής καθηγητής βιοχημείας της άσκησης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΥΜΝΑΣΜΕΝΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ
Μικρότερος ο κίνδυνος
για εμφράγματα
Π. ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΠΕ – ΜΠΕ
Σουηδοί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι υπάρχει σαφής σχέση ανάμεσα στο πόσο γυμνασμένος είναι ένας έφηβος και στον κίνδυνο που αντιμετωπίζει αργότερα, ως ενήλικος, να πάθει έμφραγμα. Η μεγάλη έρευνα, που περιέλαβε σχεδόν 744.000 άνδρες, έδειξε πως όσοι είχαν κάνει περισσότερη και καλύτερη αεροβική άσκηση ως έφηβοι, είχαν μικρότερη πιθανότητα εμφράγματος, μετά από 30 έως 40 χρόνια.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Πέτερ Νόρντστρομ του Πανεπιστημίου Ουμέα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “European Heart Journal” της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, βρήκαν ότι η θετική σχέση ανάμεσα στην αεροβική εκγύμανση και στην πιθανότητα εμφράγματος υπάρχει ακόμα και άσχετα με το βάρος (δείκτη σωματικής μάζας) των ανδρών, όταν ήσαν έφηβοι. Ομως, οι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι είχαν σχετικά μεγαλύτερο κίνδυνο εμφράγματος σε σχέση με τους λεπτούς, που παράλληλα είχαν γυμναστεί τακτικά στο παρελθόν.
Οι ερευνητές μελέτησαν τα ιατρικά αρχεία των Σουηδών νέων που κατατάχθηκαν στον στρατό στην ηλικία των 18 ετών μεταξύ 1969 – 1984. Οι νέοι συνέχισαν να παρακολουθούνται κατά μέσο όρο επί 34 χρόνια, έως το 2011 ή εωσότου υπήρξε, στο μεταξύ, κάποιο περιστατικό εμφράγματος.
Οι Σουηδοί επιστήμονες διαπίστωσαν ότι, κατά μέσο όρο, για κάθε αύξηση κατά 15% στην αεροβική ικανότητα ενός νέου παρατηρείτο μείωση περίπου 18% στον κίνδυνο εμφράγματος μετά από 30 χρόνια. Ακόμα, η τακτική άσκηση κατά την εφηβεία συσχετιζόταν με μια μείωση κατά 35% στον κίνδυνο πρόωρου εμφράγματος. Σε σχέση με τους πιο καλά γυμνασμένους κατά την εφηβεία νέους, οι λιγότερο γυμνασμένοι είχαν κατά 2,1 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφράγματος αργότερα στη ζωή τους.
Οσοι παχύσαρκοι ήσαν σε σχετικά καλή αεροβική κατάσταση, είχαν κατά 71% αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος σε σχέση με τους λεπτούς αγύμναστους, αλλά υπερτετραπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με τους λεπτούς γυμνασμένους.
Ο Νόρντστρομ πάντως επεσήμανε πως η μελέτη αναδεικνύει απλώς τη σχέση μεταξύ της άσκησης και των μειωμένων εμφραγμάτων, χωρίς πάντως να μπορεί να αποδείξει πως είναι μόνο η καλή αεροβική φόρμα αυτή που απομακρύνει τον κίνδυνο. «Η σχέση ανάμεσα στην αεροβική εκγύμναση και στην καρδιοπάθεια είναι πολύπλοκη και μπορεί να επηρεαστεί επίσης από άλλους παράγοντες», τόνισε. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν γενετική προδιάθεση για μειωμένο καρδιολογικό κίνδυνο.
