Έλλειψη ενημέρωσης των επισκεπτών αναφορικά με τις προστατευόμενες περιοχές Natura, τις ομορφιές των οποίων χαίρονται, διαπιστώνει μεταξύ άλλων έρευνα που είναι σε εξέλιξη στο πλαίσιο του προγράμματος ΜedPAN, που στα Χανιά υλοποιείται στη χερσόνησο της Σπάθας και στο βόρειο παραλιακό μέτωπο.
Στόχος της έρευνας η μελέτη σημαντικών ειδών όπως τα λιβάδια της ποσειδωνίας και η χελώνα καρέτα-καρέτα, ενώ μοιράσθηκαν και επεξεργάσθηκαν 100 ερωτηματολόγια σε επισκέπτες των περιοχών Natura προκειμένου να καταγραφούν οι γνώσεις και τα ενδιαφέροντα τους για τις ευαίσθητα περιβαλλοντικές περιοχές.
Τα τελευταία χρόνια τη διαχείριση των περιοχών Natura έχει αναλάβει ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς – Δυτικής Κρήτης που έχει να επιδείξει σπουδαίο έργο στην προστασία τους.
Ο δασολόγος- περιβαλλοντολόγος του Φορεά κ. Αντώνης Μπαρνιάς μιλώντας στα “Χ.Ν.” για την πορεία της έρευνας που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2020 τονίζει πως ήδη «έχει γίνει ένα μεγάλο μέρος των επιτόπιων εργασιών πεδίου ενώ σύντομα αναμένεται να ολοκληρωθούν και οι αναλύσεις των δορυφορικών δεδομένων που θα δώσουν και την τελική εικόνα. Ενδιαφέρον ωστόσο έχουν τα συμπεράσματα απο τις αναλύσεις περισσότερων από εκατό ερωτηματολογίων σε επισκέπτες της περιοχής Natura όπου για παράδειγμα λιγότερο από το 25% των επισκεπτών γνωρίζει ότι επισκέπτεται περιοχή Natura ενώ παράλληλα ένα μεγάλο ποσοστό γνωρίζει ότι η χελώνα Caretta caretta είναι είδος που προστατεύεται, με ελάχιστους όμως να δηλώνουν ότι γνωρίζουν τι να κάνουν σε περίπτωση που συναντήσουν μια χελώνα. Παράλληλα, ελάχιστοι γνωρίζουν τι είναι τα λιβάδια ποσειδωνίας ή αν η περιοχή φιλοξενεί αυτό τον οικότοπο κάτι το οποίο δίνει και ένα στίγμα για την ενημέρωση του κόσμου »
Τα λιβάδια ποσειδωνίας από όσα γνωρίζουμε αποτελούν τόπους αναπαραγωγής για πολλά θαλάσσια είδη, στις θαλάσσιες περιοχές που συλλέγεται στοιχεία ποια είναι η κατάστασή τους ; ρωτάμε τον επιστήμονα…«Τα λιβάδια ποσειδωνίας είναι ένας οικότοπος αντίστοιχης αξίας και σημασίας με τα δάση του Αμαζονίου. Οι υπηρεσίες που προσφέρουν είναι πάρα πολλές όπως ενδεικτικά, καταφύγιο και τόπος αναπαραγωγής για τους θαλάσσιους οργανισμούς, η παραγωγή οξυγόνου, η δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα, το φιλτράρισμα του νερού. Παράλληλα όμως είναι και ένας εύθραυστός οικότοπος. Ο Φορέας Διαχείρισης έχει ξεκινήσει εδώ και 7 περίπου χρόνια την συλλογή δεδομένων για τα λιβάδια που βρίσκονται στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, στο παραλιακό μέτωπο απο το λιμάνι των Σφακίων μέχρι και τη Σούγια, κατά προσέγγιση. Η περιοχή του βόρειου άξονα ξεκίνησε φέτος. Μια πρώτη διαπίστωση είναι ότι τα λιβάδια επηρεάζονται τόσο από φυσικές συνθήκες όπως για παράδειγμα οι αλλαγές στην αλατότητα του νερού όσο κυρίως από ανθρωπογενείς όπως η αγκυροβόληση. Κατά τόπους υπάρχει υποχώρηση των λιβαδιών ενώ σε άλλες θέσεις διαπιστώνεται μια σχετική σταθερότητα αλλά σε μεγάλο ποσοστό η συνολική κατάσταση είναι ακόμη άγνωστη, γεγονός που καθιστά τη διαχρονική έρευνα τους, απαραίτητη. »
Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΚΙΩΝ
Η αποψίλωση των θαλάσσιων λιβαδιών συνδέεται όμως και με την συρρίκνωση και διάβρωση των παραλιών ειδικά στο βόρειο μέτωπο της Κρήτης. Όπως τονίζει ο κ. Μπαρνιάς «μια απο τις υπηρεσίες των λιβαδιών είναι η σταθεροποίηση των ακτών. Ακόμη δηλαδή και μετά το θάνατο τους, οι φυκιάδες που έχουν ξεβραστεί απο τα κύματα και συναντάμε στις παραλίες τις αρχές του καλοκαιριού, συνεχίζουν να μας προσφέρουν υπηρεσίες. Αποτελούν κατά μια έννοια την συνδετική κόλλα που κρατά την άμμο σταθερή και αποτρέπει την απώλεια της στηρίζοντας έτσι τα αμμοθινικά οικοσυστήματα. Όμως για τους περισσότερους, τα φύκια είναι αποκρουστικά ως εικόνα και για αυτό συχνά παρατηρείται ο καθαρισμός των παραλιών κάτι που ενδέχεται όμως να έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για την συνοχή της ακτής στο μέλλον. »
Η ΚΑΡΕΤΑ-ΚΑΡΕΤΑ
Ένα άλλο αντικείμενο της υπό εξέλιξη έρευνας έχει να κανει με την καρέτα-καρέτα. Τα στοιχεία που έχουν συλλέξει οι επιστήμονες παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. «Οι περισσότεροι άνθρωποι ευτυχώς γνωρίζουν ότι η χελώνα είναι προστατευόμενο είδος. Ένα σημαντικό επίσης ποσοστό γνωρίζει βασικά στοιχεία για την οικολογία και βιολογία της χελώνας αλλά και για τις απειλές που πιέζουν τους πληθυσμούς της» δηλώνει ο κ. Μπαρνιάς συμπληρώνοντας πως :«Αυτό φυσικά είναι θετικό καθώς δείχνει ότι υφίσταται η βασική περιβαλλοντική συνείδηση για το είδος. Από την άλλη πλευρά, οι πιέσεις στο είδος φυσικά υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν όσο οι ανθρώπινες δραστηριότητες συγκρούονται με την οικολογία της χελώνας. Στόχος φυσικά είναι να βρεθούν και να εφαρμοστούν οι κατάλληλες διαχειριστικές πρακτικές για την αρμονική συνύπαρξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πλειοψηφία των επισκεπτών αλλά και ένας σημαντικός αριθμός συνειδητοποιημένων επιχειρηματιών τουρισμού που ερωτήθηκαν, θεωρούν για παράδειγμα ότι ο τουρισμός μπορεί να επηρεαστεί θετικά από την παρουσία της χελώνας σε μια περιοχή ενώ σχεδόν όλοι οι επισκέπτες δήλωσαν πρόθυμοι να πληρώσουν παραπάνω για τις υπηρεσίες που λαμβάνουν στις διακοπές τους αν όμως γνωρίζουν εξ αρχής ότι αυτή η συνδρομή θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνο για δράσεις υποστήριξης των πληθυσμών της χελώνας. Αυτό από μόνο του είναι ενθαρρυντικό και μπορεί ταυτόχρονα να δώσει και ένα στίγμα για την ανάγκη χάραξης μιας στρατηγικής δράσεων με οφέλη τόσο για τη χελώνα και τις ποσειδωνίες όσο και για την τοπική επιχειρηματικότητα».
Το πρόγραμμα ΜedPAN
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα με το οποίο γίνεται η ερευνητική εργασία ο κ. Μπαρνιάς μας εξηγεί πως έχει να κάνει «με την χαρτογράφηση των θαλασσίων οικοσυστημάτων με στόχο την υποστήριξη των δράσεων διατήρησης για τη χελώνα Caretta caretta. Επικεντρώνεται ουσιαστικά|:
• Στην ανάλυση δορυφορικών δεδομένων.
• Σε εργασίες πεδίου συλλογής δεδομένων για την οικολογική κατάσταση των λιβαδιών ποσειδωνίας, δηλαδή σε επιτόπιες χαρτογραφήσεις μέσω κατάδυσης αλλά και σκαναρίσματος του βυθού απο την επιφάνεια .
• Στην αναγνώριση απειλών και πιέσεων των θέσεων φωλεοποίησης της χελώνας Caretta caretta.
Η αρχική πιλοτική περιοχή που επιλέχθηκε είναι η Natura 2000 με κωδικό GR4340003, δηλαδή η Χερσόνησος Ροδωπού – παραλία Μάλεμε. Το project χρηματοδοτείται απο τον Οργανισμό MedPAN (https://medpan.org/) που αποτελεί το Δίκτυο Διαχειριστών Μεσογειακών Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών στο οποίο και είναι εταίρος ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς – Δυτικής Κρήτης, ενώ υλοποιείται σε συνεργασία με την εταιρεία terrasolutions. »
Στις περιοχές nature πρέπει να υπάρχουν ενημερωτικές πινακίδες για τα όρια των προστατευόμενων περιοχών καθώς και για το τι επιτρέπεται και τι όχι στις περιοχές αυτές!