Την ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης του νερού επισημαίνει ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιώργος Καρατζάς, προτείνοντας τη συγκρότηση μίας μόνιμης επιστημονικής επιτροπής που θα παρακολουθεί τα αποθέματα νερού. Mε αφορμή και τη μεγάλη μείωση που παρατηρείται φέτος στη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα στις πηγές της Αγιάς, ο κ. Καρατζάς εξηγεί στα “Χ.Ν.” πως σε ξηρές χρονιές θα πρέπει να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα από την άνοιξη, ώστε να γίνεται η καλύτερη δυνατή διαχείριση και να αποτρέπονται φαινόμενα διακοπής υδροδότησης.
ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΥΔΡΟΦΟΡΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΑ
Ειδικότερα, σε συνέντευξη που παραχώρησε στα “Χ.ν.” ο κ. Καρατζάς τόνισε ότι φέτος διαπιστώνεται μία σημαντική πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα σε παγκρήτιο επίπεδο. Σε ό,τι αφορά τα Χανιά σημείωσε ότι στην Αγιά παρατηρείται μία πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα της τάξεως των 2 μέτρων. «Σε ξηρές περιόδους, όπως η φετινή χρονιά, δημιουργείται πρόβλημα με την πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα, πρόβλημα που γίνεται ακόμα πιο οξυμένο με την αύξηση της κατανάλωσης νερού λόγω τουρισμού. Αν μία χρονιά είναι ξηρή και ακολουθεί μία υγρή το κενό καλύπτεται και το νερό αναπληρώνεται. Αν όμως έχουμε συνεχόμενες χρονιές με ξηρούς χειμώνες τότε θα αντιμετωπίσουμε μεγάλα προβλήματα», σχολίασε ο κ. Καρατζάς και εξήγησε ότι σε μία υγρή χρονιά ο υδροφόρος ορίζοντας μπορεί να πάει 20 – 30 μ. πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, ωστόσο, αν υπάρξουν συνεχόμενες ξηρές χρονιές τότε η στάθμη υπάρχει κίνδυνος να βρεθεί στο επίπεδο της θάλασσας που σημαίνει ότι τα αποθέματα θα είναι λίγα και το νερό που θα αντλείται θα είναι υφάλμυρο. Μάλιστα, τόνισε ότι ήδη σε κάποια περιορισμένα σημεία παρουσιάζονται προβλήματα υφαλμύρωσης.
ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ
Ο κ. Καρατζάς τόνισε ότι για να αποφευχθούν οι σοβαρές συνέπειες που μπορεί να έχει μία παρατεταμένη ξηρή περίοδος θα πρέπει να λαμβάνονται έγκαιρα προληπτικά μέτρα. «Τα μέτρα πρέπει να λαμβάνονται νωρίς. Αν δούμε για παράδειγμα ότι μέχρι τον Απρίλιο έχουμε χαμηλό ποσοστό βροχοπτώσεων θα πρέπει άμεσα να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα εξοικονόμησης νερού. Αν περιμένουμε να έρθει ο Ιούνιος ή ο Ιούλιος για να διαπιστώσουμε την πτώση του υδροφόρου ορίζοντα έχουμε χάσει το παιχνίδι» σημείωσε ο κ. Καρατζάς. Ερωτηθείς, αν η εφαρμογή των γεωτρήσεων αποτελεί τη βέλτιστη λύση για την αντιμετώπιση του φαινομένου της λειψυδρίας ο καθηγητής της Σχολής Μηχανικών Περιβάλλοντος απάντησε: «Αν προχωράμε σε 1 – 2 γεωτρήσεις και όχι σε 20 ή 30 τότε δεν είναι πρόβλημα. Απλώς κι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί αν γινόταν μία σωστή διαχείριση. Το να ανοίγουμε κάθε χρόνο μία έξτρα γεώτρηση δεν αποτελεί λύση του προβλήματος και επιμένω να λέω ότι το μεγάλο πρόβλημα θα το δούμε όταν θα έχουμε στη σειρά κάποια ξηρά έτη».
ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ
Συνεχίζοντας ο κ. Καρατζάς επεσήμανε ότι τα αναγκαία μέτρα θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη 3 βασικές παραμέτρους: Τις κοινωνικές ανάγκες που υπάρχουν, την προστασία του περιβάλλοντος και τις οικονομικές δυνατότητες. «Δεν χρειάζονται μεγάλα έργα, αλλά μικρά βήματα που θα μπορούσαν να προστατέψουν τον υπόγειο υδροφορέα. Είναι βασικό να γίνει αυτό, γιατί δεν ξέρουμε τι μας έρχεται. Είναι πιθανή μία αύξηση των ξηρών ετών και παράλληλα βλέπουμε μία σημαντική αύξηση του τουρισμού άρα της κατανάλωσης», ανέφερε, ενώ στην ερώτηση τι είδους μέτρα θα πρέπει να εξεταστούν τόνισε: «Πρώτον πρέπει να υπάρξει ένας έλεγχος των αντλήσεων και ειδικά για την άρδευση. Στο πλαίσιο αυτό, ίσως, θα πρέπει να δούμε μία διαφορετική τιμολογιακή πολιτική που να αναγκάζει τους αγρότες να συνειδητοποιήσουν ότι ναι μεν έχουν δικαίωμα πρόσβασης στο νερό, αλλά θα πρέπει να το σέβονται. Το να ποτίζουμε το μεσημέρι ή να πλημμυρίζουμε το χωράφι είναι λάθος κ.λπ. Παράλληλα, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει όλη η κοινωνία ότι πρέπει να μην σπαταλάμε νερό μέσα στο σπίτι. Επίσης, πρέπει να δούμε τις απώλειες που έχουμε από τα δίκτυα που είναι παλιά και που μπορεί να φτάνουν μέχρι και 40% σε ορισμένες περιπτώσεις. Επιπλέον, πρέπει να δούμε το θέμα με τις πισίνες στις ξενοδοχειακές μονάδες που έχουν μεγάλες καταναλώσεις».
ΜΙΚΡΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΕΡΓΑ
Θέσαμε το ερώτημα στον κ. Καρατζά αν η λύση των λιμνοδεξαμενών και των φραγμάτων που βλέπουμε να προωθείται τα τελευταία χρόνια είναι η ενδεδειγμένη για να αντιμετωπίσουμε τη λειψυδρία: «Ως μηχανικοί είμαστε υπέρ των έργων, αλλά όπως έχει αποδειχθεί και η προσωπική μου φιλοσοφία είναι να πηγαίνουμε σε μικρά έργα. Τα μεγάλα έργα αν δεν γίνονται σωστά (στατικά, γεωλογικά κ.λπ.) αποτυγχάνουν όπως δείχνει και η εμπειρία μας στα Χανιά. Και μια τέτοια αποτυχία έχει μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε σε μια περιοχή με υψηλό ποσοστό εξατμισοδιαπνοής που σημαίνει ότι τεράστιες ποσότητες νερού από λιμνοδεξαμενές και φράγματα εξατμίζονται και χάνονται». Αντίθετα ένα μικρό έργο μπορεί να αποδώσει καλύτερα αποτελέσματα, σημείωσε σχετικά ο κ. Καρατζάς.
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ
Καταλήγοντας ο κ. Καρατζάς υπογράμμισε την ανάγκη για τη συγκρότηση μιας μόνιμης επιστημονικής επιτροπής που αμερόληπτα και χωρίς οικονομικά ανταλλάγματα ή οποιαδήποτε αμοιβή, να παρακολουθεί συστηματικά και να εκτιμά τα υδατικά αποθέματα. Μία επιτροπή που, όπως τόνισε, να μπορεί να διαπιστώνει ποιο είναι το περιβαλλοντικό πρόβλημα -κι όχι το πολιτικό- και να θέτει επιστημονικά δεδομένα στη διάθεση των αρμοδίων. Αφαλάτωση σε μικρή κλίμακα Σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα να δοθεί λύση μέσω της αφαλάτωσης ο κ. Καρατζάς ανέφερε ότι μέχρι στιγμής η συγκεκριμένη τεχνολογία δεν αποτελεί πανάκεια καθώς έχει υψηλό ενεργειακό κόστος. «Αν περάσουμε σε συστήματα που θα είναι 100% από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μπορεί να βοηθήσουν. Ομως, αυτό μπορεί να γίνει σε ένα μικρό νησί όπως η Γαύδος. Σε ένα μεγάλο νησί όπως η Κρήτη υπάρχει πρόβλημα. Και το πρόβλημα είναι πού θα πας το αλάτι που θα συσσωρεύσεις. Συνηθίζεται αυτό να ρίχνεται στη θάλασσα, όμως αν δεν γίνει αυτό σε ανοιχτό πέλαγος με ρεύματα τότε το αλάτι αυξάνει τη συσσώρευση των χλωριόντων και νεκρώνει τα πάντα. Κατά συνέπεια μπορούμε να το εφαρμόσουμε σε περιορισμένη κλίμακα τόσο από άποψη ενέργειας και κόστους όσο και από άποψη περιβαλλοντικής προστασίας. Πάντως αναμένονται νέες τεχνολογίες που θα επιτρέψουν την αφαλάτωση σε μεγαλύτερη κλίμακα».
