Η αγροτική οικονομία της Κρήτης είναι συνυφασμένη με την κακή οικονομική κατάσταση της σχεδόν χρεοκοπημένης χώρας μας. Οι περισσότεροι κλάδοι της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας καταρρέουν με αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και στην κοινωνική συνοχή της ελληνικής περιφέρειας.
Σήμερα τα περισσότερα αγροτικά προϊόντα είναι απαξιωμένα και συχνά μη ανταγωνιστικά, ενώ συχνά πωλούνται σε προσβλητικές τιμές ή μένουν απούλητα. Παράλληλα δεν σεβόμαστε τον κόπο αυτών που παράγουν. Αφήσαμε τα φιλέτα του αγροδιατροφικού τομέα (μεταποίηση, εμπορία) σε τρίτους, ενώ ξοδεύουμε κάποια δις ευρώ ετησίως για εισαγωγή ζωικών προϊόντων. Τα καρτέλ, οι νοθείες, η λειτουργία της αγοράς αγροτικών προϊόντων χωρίς αρχές και κανόνες, η απουσία σταθερών δικτύων διάθεσής τους, η απουσία αξιόλογων οργανώσεων των παραγωγών, τα διαρθρωτικά προβλήματα, η απογοήτευση των παραγωγών, η έλλειψη επενδύσεων και χρηματοδότησης στο πρωτογενή τομέα, η ελλιπής επιστημονική καθοδήγηση, οι παράλογες φορολογικές και άλλες επιβαρύνσεις των παραγωγών και οι δυσμενείς συνέπειες του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής συρρικνώνουν διαρκώς το ισχνό εισόδημα των παραγωγών και μειώνουν δραματικά τον αριθμό των βιώσιμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Το πολιτικό σύστημα της χώρας αδρανεί και αδυνατεί να παράγει μία αγροτική πολιτική που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες παραγωγών και καταναλωτών. Το ΥΠΑΑΤ χωρίς αναπτυξιακό σχεδιασμό περιορίζεται σε ρόλο απλού διαχειριστή των επιδοτήσεων, ενώ η Περιφέρεια Κρήτης ασχολείται με τον πρωτογενή τομέα μόνο επιφανειακά και επικοινωνιακά. Δεν έχουμε χωροταξικό σχεδιασμό, δεν έχουμε δασολόγιο, δεν έχουμε κτηματολόγιο, δεν προστατεύουμε όσο πρέπει τη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας. Δεν έχουμε -όχι τυχαία- τους απαραίτητους ελεγκτικούς μηχανισμούς για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Η κοινωνία ασκεί έντονες πιέσεις για κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Πρέπει να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που ζούμε και τον τρόπο που παράγουμε. Το προστατευτικό (επιδοτούμενο) μοντέλο των αγροτικών προϊόντων τροποποιείται και η διαχείριση των προϊόντων αλλάζει.
Η οικονομία μας πρέπει από καταναλωτική να μετατραπεί βίαια σε παραγωγική και να προσαρμοστεί στα νέα παγκόσμια οικονομικά και περιβαλλοντικά δεδομένα.
Η Κρήτη έχει ανάγκη έναν σύγχρονο, συνολικό, επιστημονικό εθνικό και περιφερειακό σχεδιασμό για τον αγροδιατροφικό τομέα.
Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι δεν μπορεί να υπάρξει αγροτική ανάπτυξη χωρίς αγροτική πολιτική.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι δεν μπορεί να γίνει αγροτική ανάπτυξη χωρίς σωστή διαχείριση των τεράστιων κονδυλίων της νέας Κ.Α.Π. (περίπου 20 δις ευρώ για τη περίοδο 2015 – 20). Ο,τι είναι εγκληματικό οι ενισχύσεις αυτές να μην πιάσουν πάλι τόπο.
Η επιδιωκόμενη αγροτική ανάπτυξη μπορεί να υπάρξει μόνο ως αποτέλεσμα πολλών αλληλοσυνδεόμενων παραγόντων και συγκεκριμένα:
• Καταγραφή όλων των καλλιεργειών που αποτελούσαν ή αποτελούν τη γεωργία του νησιού, καθώς και τις σημερινές ανάγκες σε γεωργικά προϊόντα
• Οργάνωση των παραγωγών σε ισχυρές ανεξάρτητες Ομάδες Παραγωγών και βελτίωση της διαπραγματευτικής δύναμης των.
• Μείωση του κόστους παραγωγής με καλύτερη γεωτεχνική υποστήριξη, με εφαρμογή νέων τεχνολογιών και έλεγχο των τιμών στις εισροές.
• Τροποποίηση του σημερινού αρνητικού αγροδιατροφικού ισοζυγίου με μείωση εισαγωγών και αύξηση εξαγωγών τυποποιημένων επώνυμων προϊόντων.
• Προστασία της ταυτότητας και της ποιότητας των τοπικών προϊόντων μέσω πιστοποιήσεων και αυστηρών ελέγχων.
• Σημαντική επέκταση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας και προώθηση της (αυστηρής) ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής με σεβασμό στο περιβάλλον και την ορθολογική αξιοποίηση των υδάτινων και λοιπών φυσικών πόρων.
• Ανασυγκρότηση και επαναπροσδιορισμός του ρόλου των υποστελεχωμένων γεωτεχνικών υπηρεσιών, αναβάθμιση της περιθωριοποιημένης αγροτικής έρευνας και απρόσκοπτη μεταφορά της επιστημονικής γνώσης και καινοτομίας στους παραγωγούς.
• Αξιοποίηση των αδρανοποιημένων υπαρχουσών υποδομών των προβληματικών συνεταιριστικών οργανώσεων.
• Διερεύνηση των αναγκών και των τάσεων στις διεθνείς αγορές αγροτικών προϊόντων.
• Προώθηση της κρητικής διατροφής και των αγροτικών μας προϊόντων μέσω των 5 εκατομμυρίων επισκεπτών ετησίως του νησιού μας.
• Διασύνδεση τουρισμού και πρωτογενούς τομέα.
• Προώθηση της μελισσοκομίας και της καλλιέργειας αρωματικών φυτών
• Προώθηση του αγροτουρισμού ως συμπληρωματικής δραστηριότητας ανάπτυξης της ενδοχώρας.
Αυτό το νέο αναπτυξιακό μοντέλο:
• Αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Κρήτης, είναι ποιοτικό και δίνει προστιθέμενη αξία στα προϊόντα μας. Σήμερα προστιθέμενη αξία δίνουν κυρίως το μάρκετινγκ, η επωνυμία, η πιστοποίηση, η καινοτομία και η διαφοροποίηση και λιγότερο τομείς σχετικοί με τη γη.
• Θα στηριχτεί σε παραδοσιακά και νέα προϊόντα, παράλληλα με τις αναγκαίες επιστημονικές αναδιαρθρώσεις καλλιεργειών.
• Θα δημιουργήσει νέες ανάγκες και δυνατότητες επιχειρηματικής δραστηριότητας και θα αλλάξει τις σχέσεις στην αγορά εργασίας.
• Θα επαναπροσδιορίσει τον ρόλο και τις αρμοδιότητες όλων (παραγωγών, υπηρεσιών, εμπόρων, γεωτεχνικών), ενώ θα χρειαστεί νέους ανθρώπους με όραμα και ιδέες.
• Θα δημιουργήσει την ανάγκη για εισαγωγή νέων συστημάτων παραγωγής και νέων σχημάτων δράσης για τη παραγωγή, τη τυποποίηση και τη προώθηση των αγροτικών προϊόντων στην αγορά και τη προστασία του περιβάλλοντος.
• Θα ικανοποιεί τις ανάγκες των καταναλωτών του νησιού για ασφαλή, ποιοτικά και πιστοποιημένα ντόπια προϊόντα.
Η γρήγορη αφομοίωση των ραγδαίων αυτών αλλαγών απ’ όλους είναι προϋπόθεση για τη βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής θέσης μας. Αυτή όμως η αφομοίωση των αλλαγών δεν είναι εύκολη. Απαιτεί νέες δομές, νέες συνεργασίες, αλλά και ρήξεις με κατεστημένες πολιτικές, νοοτροπίες και συμφέροντα, που καλλιεργούν τη συντήρηση, αναπαράγουν τη μιζέρια και ερημώνουν την ύπαιθρο. Μα πάνω απ όλα απαιτεί να οργανωθούμε, να ξαναγαπήσουμε τον τόπο μας, τη δουλειά μας, τα προϊόντα μας και να πιστέψουμε στις δυνατότητές μας.
* πρόεδρος του Συνδέσμου Γεωπόνων Χανίων, γενικός γραμματέας του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κρήτης και Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ν. Χανίων
