Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου

ΜΙΝΩΣ ΣΟΦΟΥΛΗΣ
Πολλά (αλληλοσυγκρουόμενα) έχουν γραφτεί για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου και ο καθένας, διεκδικεί τον τίτλο του αντικειμενικού!..
Ευκαιρία λοιπόν να διεκδικήσω κι εγώ αυτό τον τίτλο!
Το φθινόπωρο του 1942 οι αντίπαλοι -Άγγλοι και Ρόμελ στην Αφρική- ετοιμάζονται για την κρίσιμη μάχη του Ελ Αλαμέιν, λίγα χιλιόμετρα από την Αλεξάνδρεια.
Οι Άγγλοι ήταν αποφασισμένοι να τον σταματήσουν εκεί γιατί, αν περνούσε απέναντι, στη Μ. Ανατολή -βρίσκοντας άφθονο πετρέλαιο και φιλικά καθεστώτα- θα κτυπούσε τα νώτα της Ρωσίας και θα έφερνε σε δύσκολη θέση τους Συμμάχους.
Έπρεπε λοιπόν να του κόψουν κάθε δρόμο ανεφοδιασμού (στην αρχική προέλασή του, τα εφόδια έρχονταν μέσω Ιταλίας – Σικελίας) και ένας από αυτούς ήταν μέσω Ελλάδος.
Έτσι αποφάσισαν την ανατίναξη της γέφυρας που έγινε την 25η Νοεμβρίου 1942.
Μα μήπως κάνω λάθος; Θα αναρωτηθείτε, αφού η κρίσιμη μάχη που έκρινε την τύχη της έως τότε, νικηφόρας στρατιάς του Ρόμελ, έγινε από 23 Οκτωβρίου έως 5 Νοεμβρίου 1942 με νίκη των Άγγλων (και μιας Ελληνικής Ταξιαρχίας).
Μα ήταν τόσο ανοργάνωτοι οι Άγγλοι, να καθυστερήσουν τόσο πολύ την ανατίναξη; Θα αναρωτηθείτε. Όχι βέβαια!
30 Σεπτεμβρίου (Πανσέληνος) έφυγαν από την Αίγυπτο 3 Α/Φ με τρεις ομάδες από 4 άτομα η κάθε μία, με προορισμό τη Γκιώνα, όπου, σύμφωνα με τις πληροφορίες, κυκλοφορούσαν αντάρτες του ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός).
Η σύνθεση των ομάδων ήταν τέτοια (Συντονιστής, Πυροτεχνουργός, Καταδρομέας, Ασυρματιστής, με ένα από αυτούς να μιλεί ελληνικά) που μπορούσε και μόνο μια ομάδα, να εκτελέσει την ανατίναξη.
Η πρώτη ομάδα υπό τον Μάγιερς (και αρχηγό της αποστολής) έπεσε πάνω στο ζωοκλέφτη Καραλίβανο με 4 συντρόφους, που βοήθησαν τους Άγγλους να μαζέψουν τα εφόδιά τους (Με το αζημίωτο!…).
Η δεύτερη με τον Γούντχαουζ (υπαρχηγό της αποστολής) βρέθηκε μακριά από την πρώτη, κοντά στην Άμφισσα.
Κάπου εκεί, ο Άγγλος συνάντησε δύο μέλη του ΚΚΕ, τον Θανάση Χατζή γραμματέα του ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) και τον Νίκο Καρβούνη υπεύθυνο ΕΑΜ της περιοχής.
Τους είπε για την άφιξη και τον προορισμό της αποστολής και τους ζήτησε να ενημερώσουν την Αθήνα (Αντιστασιακή Οργάνωση “ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ”).
Το πρόβλημα των Άγγλων ήταν ότι οι ασύρματοί τους χάλασαν κατά την πτώση.
6 Οκτωβρίου ενώθηκαν τελικά οι δύο ομάδες και κατέληξαν στις 19 Οκτωβρίου στο μόνιμο πλέον καταφύγιό τους στη σπηλιά της Στρώμνης, με τη βοήθεια του Ελληνοαμερικάνου Νίκου Μπέη.
Η τρίτη ομάδα, υπό τον Έλληνα αξιωματικό Θ. Μαρίνο, επέστρεψε πίσω, επειδή ο πιλότος έχασε τον προσανατολισμό του και ξαναγύρισε την 27η Οκτωβρίου (Νέα Πανσέληνος).
Έπεσε κοντά στο Καρπενήσι, ξέφυγε δύσκολα από τους Ιταλούς (χάνοντας τα εφόδιά της) και κατέληξε στους αντάρτες του ΕΛΑΣ.
Ο Άρης Βελουχιώτης, που βρέθηκε εκεί δεν πίστεψε(;) για την αποστολή τους και τους έθεσε υπό περιορισμόν, ισχυριζόμενος ότι ήταν Γερμανοί!…
Από 1ης Οκτωβρίου όλοι οι κάτοικοι της περιοχής ξέρουν για τους Άγγλους, το αγνοεί(;) όμως ο Άρης, που όλη η περιοχή είναι υπό τον έλεγχό του και ενημερώνεται αμέσως -επί ποινή θανάτου- για ό,τι συμβαίνει.
Την 19η Οκτωβρίου έφθασε στη σπηλιά της Στρώμνης σύνδεσμος από την Αθήνα.
Ο Μάγιερς τον ενημέρωσε για την απουσία του Άρη και ζήτησε να του γνωρίσουν τη θέση του Ζέρβα, αρχηγού του ΕΔΕΣ (Ελληνικός Δημοκρατικός Εθνικός Σύνδεσμος).
Η πληροφορία έφθασε την 1η Νοεμβρίου και αμέσως ο Γούντχαουζ -δεινός πεζοπόρος- ξεκίνησε για το Βάλτο (Επαρχία της Αιτωλοακαρνανίας) όπου βρισκόταν το αρχηγείο του Ζέρβα, σε απόσταση 7 ημερών πεζοπορίας.
12 ημέρες έχουν περάσει, με την ομάδα του Μαρίνου να κάθεται άπρακτη, υπό περιορισμό, έως ότου περνώντας ο Γούντχαουζ από την περιοχή, ενημέρωσε τον Άρη για την επιχείρηση.
Αυτός μαθαίνοντας την εμπλοκή του Ζέρβα, αλλάζει αμέσως συμπεριφορά και στέλνει τους “αιχμαλώτους” με συνοδεία στο λημέρι των Άγγλων, υποσχόμενος ότι θα ακολουθήσει. Βρίσκεται σε δίλημμα, γιατί ξέρει την απροθυμία του ΚΚΕ να βοηθηθούν οι Άγγλοι.
Ο Ζέρβας συμφώνησε αμέσως για βοήθεια και ανέθεσε στον υπασπιστή του Μιχ. Μυριδάκη, να προετοιμάσει 100 άνδρες για αναχώρηση την επομένη.
Από αυτούς αρκετοί, που ήταν με κουρέλια στα πόδια, αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω, ύστερα από 2-3 μέρες πεζοπορίας.
14 Νοεμβρίου. Συνάντηση Άρη – Ζέρβα στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, όλοι μαζί έφαγαν, ήπιαν, χόρεψαν!..
Την επομένη προχώρησαν λίγο παρέα, αλλά εν συνεχεία ο Άρης σταμάτησε στο χωριό Κολοκυθιά, με την υπόσχεση ότι θα τους συναντήσει την επομένη.
Η καθυστέρηση οφειλόταν στο γεγονός ότι περίμενε νεότερες οδηγίες από την Αθήνα, όπου είχε στείλει απεσταλμένο να αναπτύξει τις απόψεις του για την ανατίναξη και περίμενε απαντήσεις.
Όμως, αν και ήταν σίγουρος ότι η απάντηση του ΚΚΕ θα ήταν αρνητική, αυτός ήταν αποφασισμένος να λάβει μέρος.
Ο Πυρομάγλου, υπαρχηγός του ΕΔΕΣ έγραψε στην εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ” 7-10-1976 πως τότε ο Άρης του είπε: «Δεν θ’ αφήσω σε σας την πρωτοβουλία. Αυτοί στην Αθήνα είναι κόπανοι. Τώρα αρχίζει ο αγώνας…».
(Κάτι τέτοια έλεγε για την ηγεσία του ΚΚΕ και στο τέλος έφαγε το κεφάλι του).
Όμως είχε δίκιο γιατί, ανεξάρτητα από τα ελαττώματά του, ήταν γεννημένος ηγέτης.
Διέβλεπε, ότι θα ήταν καταστροφή για το μέλλον του ΕΛΑΣ, εάν τότε, στην αρχή του αντάρτικου, γινόταν συμμαχική επιχείρηση χωρίς τη συμμετοχή του, οι Άγγλοι θα δυνάμωναν τον Ζέρβα, κάτι που θα δυσκόλευε την επικράτηση του Κομμουνισμού στην Ελλάδα.
Συμφώνησε λοιπόν να πάρει μέρος, αλλά όλο παρουσίαζε εμπόδια για να ματαιωθεί.
Την 19η οι τρεις αρχηγοί συζήτησαν το σχέδιο δράσης και ορίστηκε η 22α ή 23η Νοεμβρίου για το σαμποτάζ.
Ο Άρης ζήτησε παράταση 2-3 ημερών, για να γυρίσει ο απεσταλμένος του από την Αθήνα.
Οι Άγγλοι του άφησαν ακόμα δύο μέρες, με τελευταία την 25η Νοεμβρίου.
Μια απορία: «Επρεπε να ζητηθεί η χρονοβόρα έγκριση του ΚΚΕ, για μια ζωτική ενέργεια στην εξέλιξη του πολέμου;».
Τελικά έγινε η πρώτη και τελευταία κοινή επιχείρηση ΕΛΑΣ – ΕΔΕΣ για τη δύναμη των οποίων, δεν βρίσκεται άκρη!…
Κατά τους Αγγλους 120 ΕΛΑΣ, 60 ΕΔΕΣ. Κατά τον Μυριδάκη 100 – 60 κατά τον Νικηφόρο 150 – 50.
Και ερχόμαστε στην εκτέλεση του σαμποτάζ και συγκεκριμένα στην ομάδα κρούσεως (82 άνδρες) υπό την αρχηγεία του Μυριδάκη, ένα από τους τρεις Κρητικούς (Γιάννης Παπαδάκης – Παντελής Κωτσάκης) που είχε πάντα δίπλα του ο Ζέρβας.
Είναι περίεργο πώς ο Άρης δέχτηκε, χωρίς αντιρρήσεις, να ανατεθεί η αρχηγία σε Εδεσίτη, αφού αυτός είχε τους περισσότερους αντάρτες.
Η απάντηση είναι εύκολη. Ήταν βέβαιος για την αποτυχία, οπότε η αμαρτία θα φορτωνόταν στον Ζέρβα!…
Και αυτό γιατί:
α. Είχε διατάξει τους ομαδάρχες του να δημιουργήσουν πρόβλημα, λίγα λεπτά πριν δοθεί το σύνθημα της επίθεσης, ζητώντας αλλαγή των τομέων δράσεως, σίγουρος για τη βίαιη αντίδραση του Μυριδάκη, οπότε θα επικρατούσε χάος και αποτυχία.
Όμως αυτός κράτησε τη ψυχραιμία του και τους άφησε να πάρουν όποιο τομέα ήθελαν.
β. Στο Β’ άκρο της γέφυρας, υπήρχε ένα ισχυρό τσιμεντένιο πολυβολείο που δεν είχε εντοπιστεί, όταν έγινε η αναγνώριση του στόχου. Η ομάδα του ΕΔΕΣ που δρούσε σ’ αυτό τον τομέα, βρέθηκε σε δύσκολη θέση αλλά ευτυχώς την τελευταία στιγμή έσωσαν την κατάσταση οι σωματοφύλακες του Ζέρβα. Γι’ αυτό το πολυβολείο, ο καπετάν ΠΕΡΙΚΛΗΣ (ΕΛΑΣ) έγραψε στην εφημερίδα “ΒΗΜΑ” 2 ή 3 Δεκεμβρίου 1978 ότι αυτοί ήξεραν για το πολυβολείο στο Β’ Άκρο, αλλά το κράτησαν για τον εαυτό τους!…
Όλοι οι αντάρτες πολέμησαν ηρωικά και έτρεψαν σε φυγή τους Ιταλούς, που άφησαν 15 νεκρούς και 1 αιχμάλωτο, ενώ οι δικοί μας μόνο 2 τραυματίες.
Σε λίγες μέρες εκτελέστηκαν στα ερείπια της γέφυρας -σαν αντίποινα- 16 Έλληνες όμηροι.
14 μέρες(!) χρειάστηκαν οι Βρετανοί -παρά την υπεροπλία τους- για να γονατίσουν το Ρόμελ. Αν η ανατίναξη γινόταν όπως προγραμμάτιζαν οι Άγγλοι, και συντόμευε τη μάχη έστω και μια μέρα, θα σωζόταν χιλιάδες ζωές!
Την 25η Νοεμβρίου που έγινε η ανατίναξη, ο Ρόμελ είχε υποχωρήσει πάνω από 1000 χιλ. και συνέχιζε να υποχωρεί δυτικότερα.
Έτσι λίγα εφόδια -και μάλιστα ύστερα από αργοπορία 42 ημερών για επισκευή της γέφυρας- μπορούσαν να προωθηθούν προς τους Γερμανούς, με την υπεροχή των Συμμάχων, σε αέρα και θάλασσα.
Όμως το γεγονός μεταδόθηκε από το ραδιόφωνο του Λονδίνου και όλοι οι σκλαβωμένοι της Ευρώπης, είδαν τον δρόμο που έπρεπε να ακολουθήσουν. Πολλοί που αναφέρονται στην ανατίναξη, δίνουν έμφαση στη δράση των ανταρτών και ξεχνούν πως την ανατίναξη έκαναν οι Άγγλοι που, με παλικαριά, κάτω από διασταυρούμενα πυρά, εκτέλεσαν το δύσκολο έργο τους. Μην ξεχνάμε επίσης πως αρχές Μαρτίου 1941, 58.000 Άγγλοι έφθασαν για βοήθεια στην Ηπειρωτική Ελλάδα, εν όψει της γερμανικής εισβολής, αφήνοντας πίσω τους, 7.000 νεκρούς και αιχμαλώτους και όλα τους τα εφόδια. Το ίδιο συνέβη και στην Κρήτη, όπου, από δύναμη 32.000 ανδρών είχαν 2.000 νεκρούς και 12.000 αιχμαλώτους, μαχόμενοι για τη δική μας, αλλά και τη δική τους πατρίδα.