Δικαιολογημένα επιλέγουν κάθε χρόνο τέτοια εποχή την Ασιγωνιά, για την αναβίωση του παλιού γάμου.
Eδώ υπάρχουν ακόμα παλιά έθιμα του γάμου, όπως η συνεπαρσιά, τα κανίσκια, τα ριζίτικα τστη στράτας.
Ο παλιός γάμος ξεκινούσε με την κάλεση. Ο Μανούσος, ο Σήφης, ο Μάρκος, ο Στέλιος, o Νικολής, ο Γιώργης, που θα παντρευόταν την επόμενη Κυριακή, έβρισκε τον καλεστή.
Συνήθως επρόκειτο για έναν άνδρα περασμένης ηλικίας, που πόρτα – πόρτα, καλούσε όλο το χωριό. Όποια σπίτια ήσαν κλειστά, έκοβε ένα κλαδάκι, από το κλωνάρι της ελιάς που κρατούσε και το τσίτωσε στην πόρτα, σημάδι πως ήσαν καλεσμένοι στον γάμο.
Εγώ θυμούμαι τον Μπερβανοπαυλή έναν φανταστικό γέρο, με απίθανη αίσθηση του χιούμορ, να κρατά ένα κλαδί ελιάς και να καλεί όλο το χωριό.
Πρόβλημα ήταν και οι λυρατζήδες που ήσαν λίγοι εκείνη την εποχή. Είχα ακούσει πως κάποτε είχαν καλέσει να παίξει σε κάποιο Ασιγωνιώτικο γάμο ίσως τον καλύτερο εκείνη την εποχή, τον Χάρχαλη με το μαγικό του βιολί από την μακρινή Κίσσαμο.
Μια βδομάδα πιο πριν, έπρεπε να κάνουν και τα κουλούρια, που η κατασκευή τους απαιτούσε έμπειρα γυναικεία χέρια.
Το κρέας που θα καταναλωνόταν στον γάμο, το έφερναν οι καλεσμένοι το Σάββατο και ήταν ένα ολόκληρο πρόβατο ή αίγα, το λεγόμενο “κανίσκι” που η προέλευση του τα παλιά χρόνια δεν ήταν πάντα το κοπάδι του… καλεσμένου. αλλά κάποιου άλλου από κοντινό χωριό. Έτσι, συγκεντρωνόταν – ευτυχώς το έθιμο με το κανίσκι υπάρχει και συντηρείται ακόμη και σήμερα – μια αρκετά μεγάλη ποσότητα κρέατος, που έφθανε για τον γάμο και περίσσευε και αρκετό.
Από την Παρασκευή μαζεύονταν οι κοπελιές του χωριού στο σπίτι τη νύφης και κρεμούσαν και στόλιζαν τα προικιά.
Όπως άπλωναν και στόλιζαν τις πλουμιστές πατανίες, τους κουσκουσέδες, τα χραμια και τις πανέμορφες πετσέτες, έλεγαν και τραγουδούσαν τα παστικά.
Ν’ αγαπάς την πεθερά σου
ναν τα διάφορα δικά σου
Ν’ αγαπάς τον πεθερό σου
ναν το ψήφος εδικό σου
Τέτοια νύφη δεν την είδα
Έχει μάτια ζαχαρένια
όμορφα και ζαφειρένια.
Το Σάββατο μαζεύονταν οι φίλοι και συγγενείς στο σπίτι του γαμπρού και σιγά σιγά και τελετουργικά ξεκινούσε η πομπή για το σπίτι της νύφης.
Δώσε μας μάνα την ευκή
να ξεκινήσει ο γάμος.
Να πάμενε να φέρομε
την πλουμισμένη κόρη.
Στο σπίτι της νύφης τους περίμεναν οι συγγενείς της, όρθιοι έξω στο δρόμο. Στα χέρια τους κρατούσαν τεράστιες φαγιάτζες, γεμάτες βραστό και το κρασί έρρεε άφθονο.
Εκείνη τη στιγμή άρχιζαν να βροντούν τα τουφέκια και τα κουμπούρια. Μετά τα κεράσματα άρχιζαν να παίρνουν τα προικιά για να τα πάνε στο σπίτι του γαμπρού. Εκεί τα άπλωναν και τα στόλιζαν έτσι που να τα βλέπουν και να θαυμάζουν τα νοικοκυράτα της νύφης.
Το βράδυ έφθαναν οι καλεσμένοι με τα κανίσκια.
Το απόγευμα της ημέρας της στέψης, μαζεύονταν οι συγγενείς στο σπίτι του γαμπρού και ξεκινούσε ή συνεπαρσιά, που ευτυχώς υπάρχει και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Στην κεφαλή της πομπής, μπροστά μπροστά ήταν το μπαϊράκι που το κρατούσε ένας πρωτοξάδελφος του γαμπρού με την ελληνική σημαία, στολισμένη με πετσέτα και κουλούρι.
Οι άνδρες γίνονταν δυο σειρές και αγκαλιασμένοι άρχιζαν το ριζίτικο με όση δύναμη τους επέτρεπαν τα δυνατά τους πνευμόνια. Το ριζίτικο τση στράτας είναι άγριο, αρρενωπό και ο σκοπός του έχει έντονο τον δωρικό – πολεμικό ρυθμό. Το άρχιζε η πρώτη σειρά και το επαναλάμβανε η δεύτερη.
Ε, μαδα στον αποχωρισμό
τρεις ποταμοί αρχινούνε
Ο ένας πάει ανατολικά
κι άλλος θε ντη δύση.
Κόρη συρικοκόκκινη
σιρικομαυρομάτα
Δέσε τα περιστέρια σου
μην έρχονται τσ’ αυλές μου.
Σα ρίχνω στάρι τρωσιν το
νερό και πίνουσίν το…
Εγώ το χώμα θέλω το
και πύργο θέλα κτίσω
Πύργο και σιντερόπυργο.
Η πομπή σαν φθάσει στο σπίτι της νύφης, θα σταθούν απ’ έξω και θα συνεχίσουν το ριζίτικο μέχρι να τελειώσουν.
Εν τω μεταξύ, θα βγει η νύφη με τα αδέλφια και τους συγγενείς της και οι δυο παρέες θα γίνουν μια, και θα ξεκινήσουν για τον Αη Γιώργη.
Οι πιο παλιοί γάμοι γίνονταν στην μεγάλη εκκλησία του Τιμίου Σταυρού. Όμως τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται στον Αη Γιώργη του Ποτιστηριανό, σε ένα ειδυλλιακό μέρος, κατασκέπαστο από πλατάνια και πρίνους, ενώ ακούγεται και το κελάρισμα του νερού, που βγάνει από τα σπλάχνα της Ασιγωνιώτικης Ρίζας και δροσίζει την περιοχή.
Εδώ, λοιπόν, στο πανέμορφο εκκλησάκι τ’ Αη Γιώργη ευλόγησε ο παπα Βασίλης το νέο ζευγάρι, με κουμπάρα την αντιδήμαρχο του Αποκόρωνα, κα Μπενάκη.
Η νύφη κυριολεκτικά έλαμπε μέσα στο εντυπωσιακό κατάλευκο νυφικό της, που ήταν, όπως έμαθα, ευγενική προσφορά του καταστήματος “Γύπαρη” στα Χανιά.
Λίγο παραπάνω στον τεράστιο χώρο των εκδηλώσεων, πραγματοποιήθηκε το γαμήλιο γλέντι με πάνω από χίλιους προσκεκλημένους, από όλο τον Αποκόρωνα.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ασιγωνιάς “Άγιος Γέωργιος” έβαλε τα δυνατά του, και η εξυπηρέτηση, από τα κοπέλια τσ’ Ασιγωνιάς ήταν άψογη!
Το κρέας και τα υπόλοιπα ήταν προσφορά του Δήμου Αποκόρωνα. Διέκρινα μερικούς επισήμους, που μερικοί απ’ αυτούς είναι φίλοι μου και τους αναφέρω. Και βέβαια τον δήμαρχο μας του Αποκόρωνα κ. Κουκιανάκη, τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Αποκορωνιώτικων Σωματείων της Αθήνας κ. Τερεζάκη, τον καθηγητή Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ κ. Σκαμνάκη, τον αρχαιολόγο κ. Ανδριαννάκη, τον καθηγητή Ογκολογίας κ. Μιχαηλάκη και άλλους προέδρους Συλλόγων και Σωματείων. Διέκρινα επίσης τους αντιδημάρχους του Αποκόρωνα κ. Μπενάκη και κ. Γύπαρη.
Το βραστό και το τσιγαριαστό καθώς και το κρασί, ήταν υπέροχα και το γλέντι κράτησε μέχρι τις πρωινές ώρες!
