Ακόμα… ζωντανή παρά την ανθρώπινη επιβάρυνση παραμένει η Μεσόγειος, με τους θαλάσσιους οργανισμούς στην κλειστή θάλασσα που μας περιβάλλει να δίνουν τη μάχη της επιβίωσης. Η κατάσταση και σε ό,τι αφορά τον αριθμό των κητωδών (φάλαινες, ζιφιοί, δελφινοφάλαινες, δελφίνια) αλλά και των άλλων οργανισμών, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Αυτό δείχνουν τα πρώτα στοιχεία της έρευνας -που έγινε κυρίως με εναέρια παρατήρηση- της “Διεθνούς Συμφωνίας για τη διατήρηση των κητωδών στη Μαύρη Θάλασσα, στη Μεσόγειο και στη ζώνη του
Ατλαντικού”, ή πιο γνωστής ως ACCOBAMS, που πραγματοποιήθηκε σε όλη σχεδόν τη Μεσόγειο.
Στην Ελλάδα την ευθύνη υλοποίησης της έρευνας είχε η WWF, ενώ από την Κρήτη και συμμετείχε ο ερευνητής Δημήτρης Κοντάκος από τον “Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς” που έχει αρμοδιότητες και στη θαλάσσια περιοχή Natura δυτικά και νότια του νησιού.
Για δύο εβδομάδες, με καθημερινές πτήσεις κατά μέσο όρο 4 ωρών ο κ. Κοντάκος συμμετείχε στην καταγραφή κητωδών -που ήταν ο βασικός στόχος της έρευνας- αλλά και άλλων θαλάσσιων οργανισμών.
Αρχικά με βάση την Κύπρο και με χώρο έρευνας τη θάλασσα νοτιοανατολικά του νησιού, στη συνέχεια από τη Σητεία και την Κάρπαθο με καταγραφή στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κρήτης και Κύπρου
«Στόχος του προγράμματος είναι η καταγραφή σε όλη τη Μεσόγειο των κητωδών με εναέριες παρατηρήσεις. Η ACCOBAMS εφαρμόζει μια πολύ συγκεκριμένη στατιστική μεθοδολογία για τις εναέριες καταγραφές. Το αεροσκάφος κινείται σε ευθεία γραμμή πετώντας σε απόσταση 180-200 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Δίπλα τον πιλότο ήταν ο καταγραφέας με ένα υπολογιστή και στο πίσω μέρος του αεροσκάφους δύο παρατηρητές που από ειδικές θυρίδες μπορούσαν να παρακολουθούν και να ενημερώνουν άμεσα τον καταγραφέα για ό,τι κήτη, ψάρια κάθε είδους, χελώνες, πουλιά εντόπιζαν σε ένα συγκεκριμένο οπτικό πεδίο» λέει ο κ. Κοντάκος.
Δείχνοντάς μας τον χάρτη με τις καταγραφές διαπιστώνουμε ότι στο Αιγαίο, στο Κρητικό, στο Ιόνιο καταγράφηκε ένας μικρός αριθμός φυσητήρων, ζιφιών, δύο καρχαρίες στο δυτικό Αιγαίο και νότια της Γαύδου κ.ά.
«Τα ακριβή στατιστικά στοιχεία θα προκύψουν από την επεξεργασία που θα κάνει η ACCOBAMS. Για να μάθουμε κάποια πράγματα περισσότερο για τον αν κάποιο είδος π.χ. κινδυνεύει με εξαφάνιση από τη Μεσόγειο θα πρέπει η έρευνα να συνεχιστεί και στο μέλλον για να έχουν συγκρίσιμα στοιχεία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι καταγράψαμε… άφθονα σκουπίδια και μάλιστα πλαστικά σκουπίδια κάτι που φαίνεται και στους σχετικούς χάρτες που έδωσε στη δημοσιότητα η ACCOBAMS» επισημαίνει ο ερευνητής.
Ενα άλλο πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι παρουσιάζει μια μεγαλύτερη καταγραφή θαλάσσιων οργανισμών (κητωδών, μικρότερων ψαριών, πουλιών) στη Δυτική Μεσόγειο. «Αυτό ήταν αναμενόμενο γιατί τα νερά εκεί έχουν πιο πολλά θρεπτικά στοιχεία. Αντίθετα η ανατολική Μεσόγειος είναι πιο φτωχή, έχει μεν πολλά είδη αλλά σε μικρούς πληθυσμούς» τονίζει ο κ. Κοντάκος.
Η όλη επιχείριση καταγραφής ήταν πολυδάπανη. Χρησιμοποιήθηκαν 8 αεροσκάφη για όλη τη Μεσόγειο, ενώ έγινε και έρευνα με σκάφος σε ορισμένες περιοχές όπως στη τάφρο του Ιονίου Πελάγους.
Τα επίσημα αποτελέσματα της έρευνας αναμένεται να παρουσιαστούν τον ερχόμενο Απρίλιο στην Ελλάδα.
Οι κίνδυνοι για τα κητώδη
Βασικοί κίνδυνοι που πλήττουν τα κητώδη έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη παρέμβαση. Η υπεραλίευση των μικρών ψαριών στερεί από τα κήτη βασική τροφή, τα στρατιωτικά σόναρ “τρελαίνουν” μεγάλη κήτη όπως οι ζιφιοί, ενώ πολλά κήτη έχουν βρεθεί νεκρά επειδή έμπλεξαν σε δίχτυα ή άλλα αλιευτικά εργαλεία. Επίσης τα κητώδη όπως και οι άλλοι οργανισμοί απειλούνται από τη μόλυνση της θάλασσας, τις στρατιωτικές ασκήσεις και άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
