Νωρίς το πρωί έπινα τον καφέ μου κάτω από φοίνικες στην άκρη της παραλίας στο έρημο Βάι. Στη σιγαλιά του πρωινού κρυφάκουσα μια κουβέντα σε άπταιστα Κρητικά. Οι μιλιές ερχόταν από ψηλά, από το εστιατόριο με τον φημισμένο σεφ…
«Ιντα μου λες δα; Τα ίδια κάνουμε ότι κάνανε οι Μινωίτες στα παλιά χρόνια. Κτίζανε ναυτικές βάσεις στην Κάτω Ζάκρο και στην ‘Ιτανο και μεις τσι φτιάξαμε στο Κυργιαμάδι…
Οι Μινωίτες είχανε προστάτη τον Τάλω κι εμείς έχουμε τσι τορπιλάκατες και το ραντάρ.’
Κυργιαμάδι; Τι είναι αυτό; Έχουμε βάση στο Κυργιαμάδι; αναρωτήθηκα. Κι αργόσχολος όπως ήμουν, άφησα το GPS του αυτοκίνητου που είχα νοικιάσει να με οδηγήσει.
Στο Κυργιαμάδι
Πέρασα την αρχαία Ίτανο, φυτείες και καλλιέργειες και συνέχισα Βόρεια. Έφτασα στον πρώτο λαιμό του ακρωτηρίου που είχε πλάτος 200 μέτρα. Πρέπει να είναι η πιο στενή χερσόνησος της Κρήτης, η Τέντα. Δεξιά στο Καρπάθιο κι αριστερά στο Κρητικό πέλαγος τολμηροί τουρίστες έκαναν ιστιοδρομίες στο δυνατό μελτέμι. Συνέχισα με βόρεια πορεία. Άνοιξα τα παράθυρα του αυτοκινήτου, γιατί ένιωσα ότι κάτι περίεργο συμβαίνει. Οι θόρυβοι της φύσης είχαν χαθεί, κι από χλωρίδα ούτε δείγμα. Το θηριώδες μαύρο SUV σκαρφάλωνε με ευκολία τον στενό ορεινό δρόμο. Στα δεξιά έχασκε γκρεμνός που κατέληγε στη θάλασσα, ένιωσα ότι θα με κατάπινε το απέραντο γαλάζιο, καθώς δεν υπήρχαν μπάρες.
Οι πολυκαιρισμένες πινακίδες «Απαγορεύεται η φωτογράφηση» στα δεξιά και αριστερά του δρόμου πλήθαιναν. Τώρα τις απαντούσα κάθε 300 μέτρα. Για να μην έχω αμφιβολίες ότι δεν είναι τόπος για φωτογράφηση. Υπάκουσα. Καμμιά φωτογραφία.
Χιλιομετρική σήμανση δεν υπήρχε, αλλά το GPS με ειδοποιούσε ότι πλησιάζω την απαγορευμένη περιοχή. Πραγματικά, μετά από μια στροφή είδα στην κορυφή του λόφου το φυλάκιο. Μεγάλα κόκκινα τσιμεντένια μπλόκια στένευαν το πέρασμα.
Μια τεράστια πινακίδα «Περιοχή του Ναυτικού απαγορεύεται η προσέγγιση» σε υποχρέωνε να σταματήσεις.
Την προσπέρασα καμμιά δεκαριά μέτρα και τότε ένας πάνοπλος φρουρός πετάχτηκε από το φυλάκιο. Με το όπλο προτεταμένο στάθηκε στη μέση του δρόμου. Κοκκάλωσα. Αδρεναλίνη στο κόκκινο. Έκανα την πιο γρήγορη επιτόπου στροφή και πάτησα γκάζι στην κατηφοριά. Τότε ήταν που μου φάνηκε ότι άκουσα ένα βουητό μηχανής να πλημμυρίζει τον τόπο. Ήταν τορπιλάκατος, drone ή με κυνηγούσε ο Τάλως;
Ποιος ήταν ο Τάλως; Το ιπτάμενο χάλκινο ανθρωπόμορφο ρομπότ των Μινωιτών, ο φύλακας της Κρήτης. Λένε πως έκανε τον περίπλου της Κρήτης τρεις φορές την ημέρα, δηλαδή με μια ταχύτητα εντυπωσιακή ακόμη και σήμερα. Υπολόγισα ότι, αν περιπολούσε μόνο 10 ώρες την ημέρα, πρέπει να πετούσε με ταχύτητα τουλάχιστον 300 χιλιόμετρων την ώρα. Εκτός και δεν ήταν ένας Τάλως, αλλά πολλοί. Σε κάθε περίπτωση ο Τάλως ήταν αποτελεσματικός, αφού έδιωχνε τα εχθρικά πλοία χρησιμοποιώντας τεράστιες πέτρες. Τον φαντάζομαι να εφοδιάζεται με κοκκινόπετρες από τη Ζάκρο.
Καθώς απομακρυνόμουν, χάθηκε το βουητό της μηχανής.
Στην Κάτω Ζάκρο
Άφησα πίσω μου τη στενή χερσόνησο με τους τουρίστες να ιστιοδρομούν και κατευθύνθηκα νότια προς την πάνω Ζάκρο. Μια δυσπρόσιτη περιοχή που κατοικείται από Κρήτες χιλιάδες χρόνια. Το τοπωνύμιο Λενικά (Ελληνικά), καταφύγιο των ντόπιων απογόνων των Ετεοκρητών, είναι χαρακτηριστικό της μακριάς κατοίκησης του.
Στην αρχή του φαραγγιού των νεκρών άφησα το αυτοκίνητο και συνέχισα με τα πόδια. Τοπίο άγριο, με κάθετες πλευρές, που το χρησιμοποιούν σύγχρονοι αναρριχητές για εξάσκηση. Δεν με ενθουσιάζει η ιδέα να σκαρφαλώνεις ψηλά στα βράχια, δίπλα στους αρχαίους τάφους. Πιο κάτω συνάντησα μια οικογένεια Γάλλων που περιεργαζόταν την πλούσια χλωρίδα. Η άγρια βλάστηση του φαραγγιού θαρρείς κι είναι όλη η Κρήτη, πλατάνια, χαρουπιές, αγριοδάφνες, λυγαριές, λιόπρινοι, βελανιδιές, αρωματικοί θάμνοι κι αγριελιές. Κατσίκες, πέρδικες κοτσύφια και μέλισσες συναγωνίζονται στην κατάκτηση του φαραγγιού.
Προειδοποίησα τους Γάλλους ότι η πιο επικίνδυνη συνάντηση εδώ είναι με σκορπιό. Το δηλητήριο του μόνο με πολτοποιημένο σαλιγκάρι εξουδετερώνεται, λέγανε οι παλιοί. Κάποτε έγινα ραλίστας, για να μεταφέρω τη γυναίκα του Καραντώνη που σφάδαζε από τσίμπημα σκορπιού στον γιατρό στην πάνω Ζάκρο. Λίγες εκατοντάδες μέτρα μετά την έξοδο του φαραγγιού βρέθηκα στον γνώριμο αρχαιολογικό χώρο της Κάτω Ζάκρου.
Ο ηλικιωμένος φύλακας είχε πολλά να διηγηθεί…
«Τον Καραντώνη, τον κουλοχέρη τον θυμάσαι;» ρωτώ.
«Φυσικά, εδώ διορίστηκα αμούστακος. Αν και μονόχειρας, γύριζε τα βουνά και μάζευε απολιθώματα άγριων ζώων που έχουν εξαφανιστεί, πολύ πριν τα ανακαλύψουν οι αρχαιολόγοι».
«Ξέρω», τον διακόπτω, «στους λόφους στην άκρη του όρμου».
«Στα δωμάτια του φιλοξενούσε όλες τις αρχαιολογικές αποστολές που έσκαβαν εδώ».
«Ναι, ξέρω» του απαντώ «Από αυτούς έμαθε τις πρώτες ερμηνείες για τον δίσκο της Φαιστού. Κι οι χελώνες του παλατιού υπάρχουν;»
«Ζουν και βασιλεύουν. Τις φροντίζουμε.» «Όχι μόνο εσείς, ας είναι καλά και τα υπόγεια νερά» παρατηρώ «που άρδευαν τα μποστάνια που κάλυπταν τον αρχαιολογικό χώρο».
«Καλά, που τα ξέρεις όλα αυτά;»
«Ας πούμε ότι μου τα μαρτύρησε ο Τάλως…» του λέω γελώντας.
«Εσύ παπάς, εγώ ιερέας», σχολιάζει θέλοντας να δείξει ότι μοιραζόμαστε τις ίδιες παλιές γνώσεις.
Έφυγα να συναντήσω τις δεκάδες χελώνες και τα ψάρια που ζούνε στις εσωτερικές γούρνες του παλατιού (τα τζακούζι των αρχαίων βασιλιάδων).
Οι άχρονες χελώνες της ιστορίας με καλωσόρισαν, πλησίασαν, έβγαλαν το κεφάλι τους. «Λες να με αναγνώρισαν;» σκέφτηκα.
Κάποιες ήταν ηλικιωμένες, όπως έδειχνε το καβούκι τους. Οι πρόγονοι τους θα χάζευαν τον Τάλω τους να προσγειώνεται στο ανάκτορο ή στα ορυχεία χαλκού. Η ζέστη ήταν αφόρητη κι εγώ υπέφερα από την αντηλιά και την αφυδάτωση. «Θα επιστρέψω» τους υποσχέθηκα.
Έξω από τον αρχαιολογικό χώρο ανακάλυψα μια σκιερή κονταρίδα που οδηγούσε στην παραλία. Περπάτησα για λίγο στον όρμο, να θυμηθώ τα παλιά.
Το αρχαίο λιμάνι κόμβος, καταφύγιο και σταθμός ανεφοδιασμού για Μινωίτες, τον Τάλω, ακτοφρουρούς, εμπόρους που έφθαναν μέχρι τις Ινδίες και Καλύμνιους σφουγγαράδες, έχει προσχωθεί από τον χείμαρρο εδώ και αιώνες.
Το λιμάνι ήταν σημαντικό μέχρι τη Βενετοκρατία, τότε η φρουρά είχε εγκαταστήσει σύστημα οπτικού τηλέγραφου (φρυκτωρίες) για έγκαιρη προειδοποίηση.
Με τον ήλιο στο ζενίθ, εγκατέλειψα την περιδιάβαση στον χρόνο και βρήκα καταφύγιο στην παλιά οικογενειακή ταβέρνα.
Καθισμένος κάτω από ένα αλμυρίκι στην παραλία, έμαθα για το Κυργιαμάδι από τον κατεχάρη ταβερνιάρη. «Κάτι μου θυμίζεις. Είσαι ντόπιος; Τι ξέρεις για το Κυργιαμάδι;»ρωτώ. «Γέννημα θρέμμα. Μεγάλο μέρος της περιοχής μέχρι το ακρωτήρι Σίδερο ανήκε στη μονή Τοπλού. Οι καλόγεροι πούλησαν χιλιάδες στρέμματα στο Σίδερο για τουριστική εκμετάλλευση, και το Ναυτικό πήρε σχεδόν όλο το φυσικό πάρκο στο Κυργιαμάδι».
«Κι η Βάση μας;»
«Εχει περίεργο όνομα, λέγεται Προκεχωρημένη Βάση του Ναυτικού. Μια φορά τον χρόνο πάμε παπάδες και πιστοί να γιορτάσουμε τον Άγιο Ισίδωρο στις 4 του Φλεβάρη. Δεν πλησιάζουμε τη Βάση που είναι σε ένα φυσικό λιμανάκι με είσοδο πλάτους μόλις 150 μέτρων».
«Αυτό είναι όλο;» ρωτώ.
«Υπάρχει κι άλλη μια βάση με κωδικό όνομα που είναι άφαντη. Μα γιατί ρωτάς; κατάσκοπος είσαι;»
«Προς θεού… παλιός ναυτικός είμαι.
Ο Καραντώνης, ο τοποτηρητής του ανακτόρου, τι απέγινε;»
«Οταν πέθανε κληροδότησε τα δωμάτια του που τα είχε ονομάσει ΠΟΣΕΙΔΩΝ στο Νοσοκομείο Σητείας. Άμε να τα δεις είναι κλειστά, ρημάζουν».
«Να μου φέρεις κανονικό νερό, όχι βλιχάδα».
Με κοίταξε περίεργα κι έφυγε να ετοιμάσει την παραγγελία μου. Οι παλιοί γνώριζαν ότι η βλιχάδα, που αναβλύζει στο Λιμνόγυρο, προκαλεί διάρροια.
Πετάχτηκα μέχρι τα δωμάτια του Καραντώνη με τα σιδερόφραχτα παράθυρα. Δίκιο είχε ο ταβερνιάρης, ρημάζουν.
Κι απέναντι τους ήταν ένα παραθαλάσσιο καφέ-μπαρ με το προκλητικό όνομα AN-AMNESIA.
«Λες;» σκέφτηκα «Να υπάρχουν ακόμη τα απολιθώματα των προϊστορικών ζώων εκεί που τα έκρυβε; Να τα ξέχασαν;»
«Θα επιστρέψω» αποφάσισα, «είτε στην πρώτη πανσέληνο μετά τον 15Αυγουστο, για να δω τον τεράστιο φωτεινό αμφορέα να σχηματίζεται στα νερά του όρμου, είτε στη γιορτή του Αγίου Ισιδώρου, για να πατήσω το Κάβο Σίδερο».
Στα πρώτα κατεβάσματα του ήλιου πήρα τον ανηφορικό δρόμο της επιστροφής. Πίσω μου ακουγόταν ξανά, αχνά αυτή τη φορά, το πρωινό βουητό.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
