Ισως έχουµε µάθει ότι το κλάµα είναι για τους αδύναµους που χάνουν τον έλεγχο των καταστάσεων. Ότι τα συναισθήµατα πρέπει να ωραιοποιούνται, να αγνοούνται και να παραµελούνται. Ότι δεν είναι χρήσιµα και για τον λόγο αυτό να επικρίνουµε τον εαυτό µας κάθε στιγµή που νιώθουµε το όποιο συναίσθηµα, από φόβο µη τυχόν παρασυρθούµε στη δίνη του. Αποτέλεσµα αυτού; Άνθρωποι που ζουν κυρίως ενστικτωδώς και λογικά. ΄Ανθρωποι παγωµένοι, απόµακροι και µοναχικοί.
∆υστυχώς αρκετές οικογένειες στις µέρες µας, βιώνουν την κατάσταση που τα µέλη τους δεν επικοινωνούν και δεν µοιράζονται τα συναισθήµατά τους, ακόµη και σε γεγονότα δύσκολα όπως το πένθος.
Η αποφυγή εκ µέρους των γονέων της έκφρασης και λεκτικοποίησης των συναισθηµάτων τους έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στη ψυχική υγεία των παιδιών, τα οποία από την βρεφική ηλικία έχουν ανάγκη τα γλυκά λόγια, την αγάπη, το χάδι και την αποδοχή του γονέα τους.
Οι γονείς που αποφεύγουν την έκφραση των συναισθηµάτων τους συνήθως έχουν διδαχθεί ότι το συναίσθηµα υποδηλώνει ευαλωτότητα. Κάποια κοινωνικά στερεότυπα όπως οι άνδρες δεν κλαίνε ή ότι οι µπαµπάδες πρέπει να είναι αυστηροί και δυναµικοί, περνάνε ακόµη και σήµερα από γενεά σε γενεά.
΄Αλλοι πάλι βίωσαν απόρριψη και κατάκριση για το γεγονός ότι εξέφρασαν το συναίσθηµά τους σε άλλους ανθρώπους, µε αποτέλεσµα να κλεισθούν στον εαυτό τους, από φόβο µη βιώσουν ξανά παρόµοια απόρριψη. Μια απόρριψη που τους τραυµάτισε έντονα και απείλησε τη ψυχική τους ισορροπία.
Ωστόσο πάρα πολλές µελέτες έχουν καταλήξει στο συµπέρασµα ότι οι άνθρωποι που συνήθως αποδέχονται τα δύσκολα συναισθήµατα, απολαµβάνουν καλύτερη ψυχική υγεία.
Όπως χαρακτηριστικά έχει διαπιστωθεί, όταν δείχνουµε µια πιο ανεκτική στάση απέναντι στα αρνητικά συναισθήµατα, όπως η θλίψη, η απογοήτευση και η δυσαρέσκεια καταλήγουµε να νιώθουµε µικρότερη ψυχολογική πίεση και να διαχειριζόµαστε το όποιο άγχος, µε περισσότερη ευκολία και αποτελεσµατικότητα.
Επιπρόσθετα αν δεν µπορέσουµε να νοιαστούµε πρώτιστα τα δικά µας συναισθήµατα ως γονείς και άνθρωποι, σίγουρα δεν θα µπορέσουµε να νοιαστούµε και τα συναισθήµατα των παιδιών µας.
Βάση των παραπάνω κατανοούµε τον σηµαντικό ρόλο που διαδραµατίζει η συναισθηµατική έκφραση των γονέων στο πλαίσιο της οικογένειας, προς υιοθέτηση και µίµηση του <<καλού παραδείγµατος>> από το παιδί και προς διασφάλιση της ψυχικής υγείας όλων.
Ως προς την ενεργοποίηση της έκφρασης των συναισθηµάτων των παιδιών, οι γονείς αφού και οι ίδιοι πρώτιστα προσπαθήσουν να κάνουν το ίδιο, χρειάζεται κυρίως να καλλιεργήσουν την ικανότητα της <<ενσυναίσθησης>>.
Λέγοντας ενσυναίσθηση εννοούµε την ικανότητα του γονέα να ακούει τα παιδιά του όχι παθητικά ή εκλογικεύοντας τα όποια µηνύµατα, αλλά συναισθανόµενος τη θέση του παιδιού του, ανεξάρτητα αν συµφωνεί ή διαφωνεί µε τις όποιες αντιλήψεις ή απόψεις, να µη θίγεται προσωπικά αλλά να µπορεί να νιώθει τη χαρά, το πόνο ή το θυµό του.
<<Όταν ακούµε µε τη καρδιά συµπάσχουµε τα παιδιά µας, δεν προσπαθούµε εσπευσµένα να τα διακόψουµε, να τα διορθώσουµε ή να τα συµβουλέψουµε. Τους δίνουµε χώρο και χρόνο να εκφραστούν, σεβόµενοι τα συναισθήµατά τους όσο δύσκολα και αν είναι. ∆εν απειλούµαστε όταν αντιµετωπίζουµε το θυµό τους και δεν βιώνουµε κατάθλιψη όταν τα βλέπουµε λυπηµένα. ∆είχνουµε υποµονή και δεν αποσύρουµε την αγάπη µας, ακόµη και αν δεν συµφωνούµε µε τις πράξεις τους. Βάζουµε όρια σε µία αρνητική συµπεριφορά µε σταθερότητα και πραότητα, χωρίς βία>>.
<<Παράλληλα ως γονείς δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης δεν µπορεί να αφορά αποκλειστικά και µόνο τη σχέση µας µε το παιδί, προς διασφάλιση ενός αρµονικού ψυχολογικού κλίµατος στο πεδίο της οικογένειας. Χρειάζεται να αφορά και τη σχέση µας µε τον σύντροφό µας, τον πατέρα ή µητέρα του παιδιού µας>>.
Όταν τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να εκφράζουν και να µοιράζονται τα συναισθήµατά τους, να είναι τρυφεροί και να διαχειρίζονται µε υγιή τρόπο τον θυµό ή την δυσαρέσκειά τους, να κάνουν διάλογο µε υποµονή και χωρίς κατάκριση σεβόµενοι την διαφορετικότητα των απόψεων και της προσωπικότητας του άλλου, τότε τα παιδιά προσλαµβάνουν µέσα στη ψυχή τους εικόνες και αναµνήσεις ανυπέρβλητης συναισθηµατικής αξίας, µε τις οποίες µελλοντικά θα επιθυµήσουν να ταυτιστούν.
Εν κατακλείδι όταν τα συναισθήµατά µας δεν παραµένουν ΄΄΄ανείπωτα΄΄ αλλά λεκτικοποιούνται µε τρόπο που δεν <<καταστρέφουν>> τη σχέση µας µε τους άλλους ανθρώπους, εκφράζονται εποµένως µε σκοπό τη βελτίωση της επικοινωνίας µας µε τους ανθρώπους που αγαπάµε…. τότε δηµιουργούν την απαραίτητη εγγύτητα και ζεστασιά όχι µόνο µέσα στην οικογένεια αλλά σε κάθε έκφανση της ζωής µας!
Στο πλαίσιο αυτό το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Χανίων σε συνεργασία µε τον ΟΚΑΝΑ, θέλοντας να ευαισθητοποιήσει εγκαίρως τους γονείς µε παιδιά βρεφικής και προσχολικής ηλικίας σε θέµατα υγιούς ανάπτυξης της προσωπικότητας τους, πρόκειται να υλοποιήσει την περίοδο Οκτώβριος- ∆εκέµβριος 2023 οµάδα γονέων, διάρκειας 8 συναντήσεωνχωρίς καµία οικονοµική επιβάρυνση. Ηµεροµηνία έναρξης: ∆ευτέρα 18 Οκτωβρίου 2023. Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόµενοι γονείς µπορούν να επικοινωνούν στα τηλέφωνα 281028166, 2821051214 ή να επισκεφθούν την ιστοσελίδα www.prolipsichania.gr και το fb: Κέντρο Πρόληψης Π.Ε Χανίων.
*Eπιστηµονικά Υπεύθυνη Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Χανίων σε συνεργασία µε τον ΟΚΑΝΑ, Κοινωνιολόγος Msc.
