Για την απόκρυψη της ευθύνης, το μάθημα των Θρησκευτικών, τον έλεγχο των εντολών και το τελευταίο στάδιο του πένθους και της απώλειας …
Τα «κακά παιδάκια». Απέναντι από το σπίτι της μητέρας μου στην Πρίγκηπο υπήρχε ένα άδειο οικόπεδο. Δίπλα ακριβώς βρισκόταν μια αποθήκη, η οποία στη μια πλευρά της είχε ένα υπερυψωμένο οριζόντιο παράθυρο. Δύο αδελφάκια που συνήθιζαν να παίζουν στο οικόπεδο, αποφάσισαν μια μέρα αντί για μπάλα να βάλουν στο σημάδι τα τζάμια… Αφού έσπασαν μερικά τζάμια εξαφανίστηκαν, προφανώς για να μην τα τιμωρήσουν.
Η μητέρα που είχε παρακολουθήσει τη σκηνή άκουσε τα δύο αγόρια να περνούν μια μέρα μπροστά από τον τόπο του «εγκλήματος» να λένε στη δική τους μητέρα που τα συνόδευε: «Ποια κακά παιδάκια σπάσανε αυτά τα τζαμάκια;». Δεν ξέρω γιατί θυμήθηκα αυτή την αστεία κατά τα άλλα ιστορία διαβάζοντας τους διαξιφισμούς κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για την ΔΕΗ, αλλά και για άλλα ζητήματα…
Ωραία παιδιά… Eνας από τους καθηγητές των θρησκευτικών στο Γυμνάσιο συνήθιζε στο τελευταίο μάθημα πριν τις διακοπές Χριστουγέννων και Πάσχα να μας διαβάζει χριστιανικά ανέκδοτα. Στη συλλογική μνήμη της τάξης μας έχει μείνει το εξής ανέκδοτο, με το οποίο γελάμε κάθε φορά που το θυμόμαστε.
Μια μητέρα με τα δύο παιδιά της ταξίδευε με το τραίνο. Απέναντι της καθόταν ένας καλοστεκούμενος κύριος, ο οποίος, κάποια στιγμή, κοιτάζοντας τα παιδιά είπε στην κυρία: «Ωραία παιδιά!». Η κυρία απάντησε «Καλά παιδιά!». Και ο κύριος ανακεφαλαίωσε λέγοντας «Ωραία και καλά παιδιά!».
Το ανέκδοτο ήθελε βέβαια να περάσει ένα μήνυμα ουσίας. Ωστόσο, σε μερικούς φάνηκε εντελώς ανούσιο. Ενώ σε άλλους, ιδίως στους έφηβους, οι οποίοι το μόνο που σκεφτόταν ήταν τα κορίτσια, το ανέκδοτο πέρασε ως ένας ευρηματικός τρόπος για να κάνει κάποιος «καμάκι» σε μιαν ωραία κυρία …
Αυτό θυμήθηκα διαβάζοντας τις συζητήσεις για τον ομολογιακό ή όχι χαρακτήρα της διδασκαλίας των Θρησκευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σημασία, δεν έχει μόνο το τι διδάσκεται και πώς, αλλά και τι έχει ο άλλος στο μυαλό του. Ας ξαναδιαβάσουν οι αρμόδιοι την παραβολή του σπορέα για να καταλάβουν ότι πρωταρχική σημασία έχει και το «έδαφος» στο οποίο πέφτει ο σπόρος…
Δεν έχω μάτια στη πλάτη. Ο εγγονός μου μόλις έγινε 3 χρονών. Του αρέσει να κυκλοφορεί στα πάρκα με ένα μικρό πατίνι. Η μητέρα του δεν θέλει να τον χάνει από τα μάτια της. Ωστόσο, στην εντολή της «Θέλω πάντα να σε βλέπω!» ο μπόμπιρας απάντησε «Μα εγώ δεν έχω μάτια στην πλάτη μου!».
Πόσο ανεφάρμοστες είναι συχνά οι εντολές των γονέων αλλά και των αρχών! Ιδίως όταν η εφαρμογή τους εξαρτάται από την καλή θέληση όσων πρέπει να τις εφαρμόσουν. Ακούμε για παράδειγμα ότι η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου επαφίεται στο φιλότιμο και το αίσθημα ευθύνης των καπνιστών. Μα όσοι καπνιστές διαθέτουν φιλότιμο και αίσθημα ευθύνης, τον εφαρμόζουν ήδη και καπνίζουν έξω… Ακόμη και τα νήπια μπορούν, με τον τρόπο τους, να το επιβεβαιώσουν …
Καήκαμε και ησυχάσαμε. Το 1941 η οικογένεια της μητέρας ζούσε στην Κωνσταντινούπολη, στο Φανάρι. Στις 21 Σεπτεμβρίου ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά, η οποία τελικά έκαψε τουλάχιστον 99 κτήρια σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της πυροσβεστικής υπηρεσίας της Πόλης.
Από το σπίτι που έμενε η μητέρα παρακολουθούσαν την εξέλιξη της φωτιάς που άλλαζε κατεύθυνση ανάλογα με τον άνεμο. Oλοι περίμεναν ότι ο αέρας θα την έσπρωχνε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ωστόσο, τελικά δόθηκε εντολή εκκένωσης και όλοι κατευθύνθηκαν προς την παραλία του Κεράτιου. Εκεί μπήκαν σε μια βάρκα για να περάσουν απέναντι να πάνε στο Τζιχανγκίρι όπου έμενε μια θεία.
Μπαίνοντας στη βάρκα, η 11χρονη τότε μητέρα μου αναφώνησε «Aντε, καήκαμε και ησυχάσαμε!». Γιατί η πραγματική καταστροφή, της ήταν λιγότερο απεχθής από την αγωνία που είχαν περάσει περιμένοντας προς τα πού θα φυσήξει ο άνεμος. Hταν το τελευταίο στάδιο από τα πέντε στάδια του πένθους και της απώλειας, όπως αυτά περιγράφτηκαν αρχικά το 1969 από την ψυχίατρο Ελίζαμπεθ Κίμπλερ-Ρος στο διαβόητο βιβλίο της «Αυτός που πεθαίνει» (On Death and Dying).
Οικογενειακές ιστορίες θα πουν μερικοί. Oμως για κάποιον που θέλει να σκέπτεται και να αναλύει κριτικά την πραγματικότητα γύρω του, αποτελούν μικρά μαθήματα ζωής…
