Η μεγάλη πλειοψηφία, καθοδηγούμενη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αντιμετωπίζει τη σημερινή μεγάλη κρίση με έναν φλύαρο και δακρύβρεχτο ψευδοανθρωπισμό, ο οποίος χαρακτηρίζει σήμερα τον δημόσιο λόγο στη Δύση.
Χωρίς αυτός ο λόγος να σημαίνει κάποια χειροπιαστή διάθεση δραστικής παγκόσμιας ανακατανομής της υλικής ευημερίας. Μια πραγματικότητα που δημιουργεί το άκρως επικίνδυνο παράδοξο της πλανητικής κατάστασης που έγκειται στο ότι ακόμα και οι δίκαιες λύσεις, ακόμα και μια αυταπάρνηση δίχως ιστορικό προηγούμενο, δεν θα πρόσφερε μακροπρόθεσμη διέξοδο. Για να έχει γίνει υπερκυρίαρχο το διερώτημα: “τι μπορεί λοιπόν να σημαίνει συγκεκριμένα και πρακτικά η δικαιοσύνη μέσα στις δεδομένες συνθήκες;”.
Για να καταλήξει ο Παναγιώτης Κονδύλης στη δέκατη, τελευταία, ερώτηση της συνέντευξής του να πει: “Η πλανητική πολιτική του μέλλοντος θάναι εκρηκτική. Πώς λοιπόν μπορεί να ελπίζει κανείς ότι ακριβώς στην εποχή μας θα πραγματωθούν τα ιδεώδη εκείνα του λόγου και της ηθικής, τα οποία ίσαμε σήμερα δεν εκδόθηκαν. Αναμφισβήτητα ο Λόγος, η ηθική και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεσπόζουν στο σημερινό μας λεξιλόγιο… Σε άλλες εποχές έπιανε κανείς στο στόμα του με ίση τουλάχιστον θέρμη τον Θεό και το θέλημά του.
Αλλά άρκεσε αυτό για να γίνει η εντολή της κρίσης γνώμονας των ανθρωπίνων πράξεων;”.
ΑΝΕΛΕΗΤΟΣ ΑΓΩΝΑΣ “ΑΓΚΑΛΙΑΖΕΙ” ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ…
Η πολιτική του μέλλοντος θα είναι έτσι η αλλιώς, ένας ίσως ανελέητος αγώνας για την κατανομή των πρώτων υλών και του πλούτου ως αγώνας για ζωτικά συμφέροντα. Με ένα καινούργιο δεδομένο ότι αυτός ο ανελέητος αγώνας αγκαλιάζει ολόκληρο τον κόσμο.
Αλλά με τη μαζικοδημοκρατική ορολογία θα διατηρήσει μέσα σ’ αυτόν τον αγώνα τη σημασία της για το μέλλον αν και εφόσον υπό την εμφατική προϋπόθεση ότι η σημασία τούτη μπορεί να προσδιορισθεί ή να πραγματωθεί μέσα από τις σχέσεις ισχύος. Χωρίς όμως να αποκλείεται ότι οι σημερινοί και αυριανοί κυρίαρχοι να μην ασκήσουν απόλυτα την ισχύ της παρά να παραιτηθούν εκούσια από ένα μέρος της ίσως θέλοντας και να υπηρετήσουν τον Λόγο για να αποδώσουν έτσι δικαιοσύνη στους ανίσχυρους; Δηλαδή, με άλλα λόγια κρίνετε εξυπαρχής αδύνατο (και αν ναι, γιατί;) ότι γνήσιοι κυρίαρχοι καθοδηγούνται από ηθικές ιδέες, οι οποίες, δεν καθορίζονται αποκλειστικά από την ορμή της αυτοσυντήρησης ή από την επιδίωξη της διεύρυνσης της ισχύος, παρά έχουν καθ’ εαυτές πειστική έλλογη αξία;
ΤΟ ΨΕΥΔΟΕΥΔΑΙ-ΜΟΝΙΣΤΙΚΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΣΚΑΣ
Αυτή είναι ουσιαστικά η έννατη ερώτηση που ο καθηγητής M.T. υπέβαλε στον μεγάλο διανοούμενο Παναγιώτη Κονδύλη…
Τότε, οι συνθήκες ήταν άλλες. Η Σοβιετική υπερδύναμη είχε καταρρεύσει. Για να μείνει μόνη υπερκυρίαρχη η Αμερική. Με τον νεοφιλελευθερισμό της να δείχνει μια διαλεκτική απέναντι…. ως εξουσία παγκόσμια είτε ως εξουσία πολιτική “εκτός των τειχών” της μαζικοδημοκρατικής, της εσωτερικής λειτουργίας είτε ως οικονομική ισχύ είτε γενικότερα ως παγκοσμιοποιημένος “πολιτισμός” επιβολή του ψευδοευδαιμονιστικού “οράματος” των american dreams.
Ομως, αυτή η “μάσκα” της δυτικής διαλλακτικότητας έπεσε γρήγορα σε νέους πολέμους βομβαρδισμούς (Γιουγκοσλαβία, Σερβία κ.λπ.), αφού είχαν προηγηθεί: α) ο πόλεμος της ερήμου και β) ο πόλεμος του κόλπου με όλα τα συνεπακόλουθα και ο πόλεμος Κόσσοβου κ.λπ. Για να καταλύσουν αυτόματα την κάθε ηθική ιδέα και την άγρια ορμή της αυτοσυντήρησης με προκλητική διεύρυνση της δυτικής επικυρίαρχης υπερ-ισχύος χωρίς καμιά έλλογη καθ’ εαυτή πειστική αξία.
Για να περιπέσει, έκτοτε, η ανθρωπότητα στη συνεχή διακύβευση και κατάλυση όλων των ανθρώπων, αλλά και των ανθρωπιστικών αξιών που, ήδη, αφανίζονται σε ανατολή και δύση.
ΔΕΝ ΣΩΖΟΥΝ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΧΩΡΙΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ
Ομως σ’ αυτή την τόσο ουτοπική ερώτηση του Ολλανδού καθηγητή ο Ελληνας διεθνής στοχαστής απάντησε ότι: 1) Ακόμα και η καθολική επίκληση του λόγου και του δίκαιου δεν επαρκεί καθ’ εαυτή για να φέρει την ομόνοια ανάμεσα στους ανθρώπους γιατί τη σταθερή ομόνοια τη δημιουργεί πρώτα – πρώτα η κοινότητα των συμφερόντων, οπότε περιττεύουν οι πολλές αναφορές στον Λόγο και στο Δίκαιο! Ωστόσο, το μόνο ρεαλιστικό ερώτημα είναι το εξής: διαγράφεται σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα μια τέτοια κοινότητα συμφερόντων ώστε η ομόνοια μεταξύ των ανθρώπων να φαίνεται πιθανότερη απ’ όσο στο παρελθόν;
ΕΝΤΑΣΗ ΑΓΩΝΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΤΕ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Αν πράγματι αυτό συμβαίνει δεν θα χρειάζονται τα μεγάλα -και τετριμμένα- λόγια περί Λόγου και ηθικής. Εικάζω ωστόσο ότι θα εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται και στο μέλλον και ότι αυτή η χρήση τους θ’ αποτελεί ένδειξη όξυνσης των διχογνωμιών γύρω από εμπράγματα ζητήματα και επίσης ένδειξη επίταξης των αγώνων.
Αυτή την αλήθεια της πιο ρεαλιστικής αντιμετώπισης για το μέλλον είπε στην απάντησή του όπως τη διατύπωσε, αναλύοντάς τη, στην εργασία του για την “πλανητική” πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο. Ο οποίος τώρα μετά από 20 χρόνια ξαναγίνεται όπως φαίνεται ξανά θερμός, με πρωταγωνίστριες τις ίδιες δύο από τότε ανταγωνιστικές υπερ-δυνάμεις.
Χωρίς, όμως, τώρα η Ρωσία του Πούτιν να είναι η υπερδύναμη της πάλαι ποτέ σοβιετικής υπερδύναμης, αλλά ούτε και η Αμερική να αποτελεί τη μόνη παγκόσμια επικυρίαρχη υπερδύναμη όπως αυτή ήταν αμέσως μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης και πριν από την υπερτρομοκρατική επίθεση στη Νέα Υόρκη.
Ενα πολλαπλά οδυνηρό χτύπημα που συντάραξε τον αμερικανικό λαό και αναστάτωσε μετά ταύτα τόσους λαούς με τα αντίποινα της τρομοκρατίας. Αλλά και την ανασφάλεια σε όλο τον κόσμο. Με ιδιαίτερη, συνεχή, κρίση μιας χαμένης ανασφάλειας σε όλα τα states των Η.Π.Α.
ΣΤΟΧΑΖΟΜΑΣΤΕ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΚΥΡΙΑΡΧΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΗΜΑΤΩΝ
Ομως ο Παναγιώτης Κονδύλης στις αναλύσεις του για την πλανητική πολιτική επεσήμανε την ανάγκη για τη συνεπή εφαρμογή των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (πέρα και πάνω από κρατική κυριαρχία) γιατί αλλιώς θα δημιουργηθούν διεθνείς εντάσεις που θα ενισχύσουν την παγκόσμια τάση προς την ανομία. Γιατί όπως είπε η μεγάλη πλειοψηφία καθοδηγούμενη από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και ενημέρωσης στοχάζεται κατά τρόπο τόσο αυτονόητο μέσα στο πλαίσιο των κυρίαρχων ιδεολογημάτων με έναν φλύαρο και δακρύβρεχτο ψευδοανθρωπισμό, ο οποίος χαρακτηρίζει σήμερα τον δημόσιο λόγο στη Δύση. Τούτο όμως -προσθέτει ο ΠΚ και κάποια χειροπιαστή διάθεση δραστικής παγκόσμιας ανακατανομής της παγκόσμιας ευημερίας. Με το άκρως όμως, επικίνδυνο παράδοξο της πλανητικής κατάστασης να έγκειται ακριβώς στο ότι, ακόμα και οι δίκαιες λύσεις, ακόμα και με αυταπάρνηση, δίχως ιστορικό προηγούμενο δεν θα πρόσφερε μακροπρόθεσμη διέξοδο.
Αν π.χ. ο πλούτος 800 εκατομμυρίων μοιρασθεί σε έξι δισεκατομμύρια άτομα, ενός πληθυσμού έξι (6) δισεκατομμυρίων απλώς θα γίνουν όλοι αδέρφια μέσα στη φτώχεια. Και αντίστροφα αν ο Κινέζος, ο Ινδός και ο Αφρικανός καταναλώσουν κατά κεφαλήν τόσες πρώτες ύλες και τόση ενέργεια όπως ο Βορειοαμερικανός αυτό θα μπορούσε να συνεπιφέρει την οικολογική κατάρρευση…
Τι μπορεί λοιπόν να σημαίνει συγκεκριμένα και πρακτικά η δικαιοσύνη μέσα στις δεδομένες συνθήκες;
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΜΑΖΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Ωστόσο, ολοκληρώνοντας την απάντησή του στην 9η ερώτηση της συνέντευξης ο ΠΚ επισημαίνει ότι οι παγκόσμιες υλικές προσδοκίες προσανατολίζονται πια στο πρότυπο της δυτικής μαζικής δημοκρατίας, ενώ λείπουν οι υλικές προϋποθέσεις για την τακτοποίησή τους.
Με εκρηκτικούς κινδύνους, για να μπει το διερώτημα: Πώς μπορεί λοιπόν να ελπίζει κανείς ότι ακριβώς στην εποχή μας θα πραγματωθούν τα ιδεώδη εκείνα του λόγου και της ηθικής, τα οποία σ’ ολόκληρη την ιστορία ως σήμερα δεν ευοδώθηκαν; Σε άλλες εποχές έπιανε κανείς στο στόμα του με ίση τουλάχιστον θέρμη τον θεό και το θέλημά του. Αλλά άρκεσε αυτό για να γίνει η εντολή της αγάπης γνώμονας των ανθρωπίνων αξιών;
ΑΥΤΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΙΣΧΥΣ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Τέλος στην 10η ερώτηση με την οποία ολοκληρώνεται η συνέντευξη ο ερωτών καθηγητής αναφέρεται σε μια ομοιότητα των σκέψεων του φιλοσόφου Σπινόζα ερωτώντας τον γιατί στις δικές του πραγματείες δεν δηλώνεται ιδιαιτέρως κάποια πνευματική συγγένεια για τον Σπινόζα.
Για ν’ απαντήσει ο διανοητής και κριτικός των ιδεολογιών του πολέμου και της ειρήνης ότι… “Η πνευματική συγγένεια, η εγγύτητα την οποία υπαινίσσεσθε, δεν είναι τυχαία. Στα δύο μου κείμενα για τη σκέψη του Σπινόζα (εννοώ το κεφάλαιο στην κριτική της μεταφυσικής και το δοκίμιο “οι φιλόσοφοι και η ισχύς”) προσπάθησα να εξηγήσω ότι ο Σπινόζα φέρνει με συνέπεια ως το τέρμα της την εσώτερη τάση του ορθολογισμού των νέων χρόνων μολονότι χρησιμοποιούν απαρχαιωμένη οντολογική εννοιολογία. Η αυτοσυντήρηση και η ισχύς αναγκαστικά γίνονται έννοιες κλειδιά για την ερμηνεία των ανθρωπίνων πραγμάτων αν κανείς παραμερίσει ριζικά όλες τις δυαρχίες και όλους τους πλατωνισμούς, όλες τις παραδοσιακές διακρίσεις”…
ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ…
“Μεταξύ εκείθεν και εντεύθεν ιδεώδεις και πραγματικότητες νόησης και βούλησης.
Πέρα απ’ αυτό με τον Σπινόζα με συνδέει η αίσθηση ζωής που συμβαδίζει με μια τέτοια φιλοσοφική τοποθέτηση. Γιατί αν ξεπερασθούν οι ιδεαλιστικές δυαρχίες, τότε εξαφανίζονται και οι αντίστοιχες φοβίες και ελπίδες βουβαίνονται οι θρήνοι και οι ύμνοι, όπου με αρχαία στωική φαιδρότητα ψυχής μπορεί κανείς να θεάται το είναι και το γίγνεσθαι, νιώθοντας συμπόνια για τον αγώνα και τον πόνο κάθε παροδικής ύπαρξης και χαμογελώντας να κατανοεί όσους επικαλούνται ή όχι τον λόγο και την ηθική και επιδιώκουν την ισχύ.
Γιατί έτσι είναι τα πλάσματα της φύσης και δεν μπορούν να κάμουν αλλιώς”.
Ο αείμνηστος μεγάλος Ελληνας σύγχρονος στοχαστής στην ιστορική αυτή συνέντευξή του μιλά για την πραγματικότητα της ζωής, της φυσικής λειτουργίας ενός σκληρού αγώνα για επιβίωση μέσα σε συνθήκες πολεμικότητας, οι οποίες είναι περισσότερες από τις συνθήκες ειρηνικότητας μέσα σ’ έναν κόσμο που χθες, σήμερα και αύριο (σε διαχρονική κλίμακα επιβάλλει απάνθρωπες καταστάσεις βίου, όπως είναι και οι σημερινές, αλλά και οι αυριανές -όπως επεσήμανε και ανέλυσε ο ΠΚ ότι θα συμβεί και τα επόμενα χρόνια τόσο για την Ελλάδα όσο και για όλη την ανθρωπότητα.
Για να τονίσει στις απαντήσεις του την πολεμική χρήση της σκέψης, την αποδυνάμωση και αποτυχία των ιδεολογιών, των θρησκευτικών διδασκαλιών και των επιβαλλόμενων διαφωτισμών και σοφιστικών και όλα αυτά όχι για να μας απογοητεύσει, αλλά για να μας ενδυναμώσει απέναντι στην πραγματική κατάσταση μιας απίθανης εκμετάλλευσης αδικίας και ατέλειωτων κοινωνικών συγκρούσεων και καταναγκασμών χωρίς ουσιαστική ανθρώπινη ελευθερία.
