«Η μοναξιά είναι τοξική για όλες τις ηλικίες»
Scientific American, Ιανουάριος 2018
«Μένετε μαζί με τον παππού και τη γιαγιά σας;». Θα σας φανεί εντελώς περίεργο, αλλά αυτή την ερώτηση κάνουν στους 15χρόνους μαθητές που λαβαίνουν μέρος στο διαγωνισμό του προγράμματος PISA. Ο Ο.Ο.Σ.Α που οργανώνει τον διαγωνισμό προσπαθεί να ανιχνεύσει την κοινωνικοποίηση και το ενδεχόμενο μοναξιάς των εφήβων.
H μοναξιά παιδιών και εφήβων ερευνάται από πολλά ερευνητικά κέντρα στις ανεπτυγμένες χώρες τα τελευταία 40 χρόνια, όπως παρουσιάζεται στο πρόσφατο τεύχος του περιοδικού Scientific American.
Στο σημερινό σημείωμα παρουσιάζω μια σειρά από έρευνες που αφορούν το ενδεχόμενο μοναξιάς παιδιών και εφήβων. Τονίζω τις πραγματικές διαστάσεις και τα οφέλη του εφηβικού διαγωνισμού της εφημερίδας μας. Καθώς και μια σειρά προτάσεων για κοινωνικοποίηση των εφήβων μας.
Χαμηλή αυτό-εκτίμηση
Η μοναξιά των παιδιών και των εφήβων καταγράφεται σε διαδοχικές έρευνες σε πολλές αναπτυγμένες χώρες. Τα ευρήματα δείχνουν ότι κάποια παιδιά αισθάνονται μοναξιά στην οικογένεια τους, ενώ άλλα στις σχέσεις τους με συνομήλικους τους.
Η μοναξιά επηρεάζει την ικανότητα ορισμένων παιδιών να δημιουργήσουν σχέσεις, να γίνουν αξιόπιστοι σύντροφοι σε μια παρέα και να επιλύουν συγκρούσεις.
Μια άλλη μεγάλη κατηγορία παιδιών αισθάνονται ότι έχουν χαμηλή αυτό-εκτίμηση και αρνητικές απόψεις για το περιβάλλον τους και τις σχέσεις τους.
Τέλος, το πιο σημαντικό εύρημα στο δημοσίευμα του Scientific American αφορά τους έφηβους που υποφέρουν από χρόνια μοναξιά. Αναφέρεται ότι αυτοί οι έφηβοι δυσκολεύονται να κοινωνικοποιηθούν ακόμη κι αν συμπεριληφθούν σε ομαδικές δραστηριότητες συνομήλικων τους. Γι αυτό το εύρημα αναφέρομαι παρακάτω.
Ρεπορτάζ ανοικτοί ορίζοντες
Τον διαγωνισμό μας για τα 50 χρόνια της “εφημερίδας που γράφουμε μαζί” τον είδα από την σκοπιά των μοναχικών εφήβων. Κι ήταν πολλοί αυτοί.
Κατ’ αρχήν, οι νεαροί έφηβοι δημοσιογράφοι είχαν την ευκαιρία να προβάλλουν τα προβλήματα τους και να ανακαλύψουν “τα προβλήματα μιας άγνωστης πόλης”.
Δεν θα ασχοληθώ με το πρώτο σκέλος που είναι ευθύνη αρμοδίων να τα εντοπίζουν στη γέννηση τους και να τα λύνουν. Θα αναφερθώ, όμως στο δεύτερο σκέλος. Η κοινωνικοποίηση των εφήβων κρίνω ότι ήταν το πιο σημαντικό όφελος. Είναι η πρώτη φορά στην πόλη μας που έφηβοι παροτρύνθηκαν να κοινωνικοποιηθούν με την ευρύτερη έννοια του όρου. Ομαδικά και μαζικά.
Τα κέρδη των εφήβων που συμμετείχαν δεν ήταν τα εφήμερα βραβεία. Ήταν πολλά άλλα. Τα κέρδη τους ήταν ανάλογα με το βαθμό που συμμετείχαν στο ρεπορτάζ τους. Η συμμετοχή σε έρευνες με ερωτηματολόγια σε συνομηλίκους ή ενηλίκους, σε συνεντεύξεις με απλούς πολίτες ή αρμόδιους, σε επισκέψεις, σε έρευνα πεδίου και στο στήσιμο του ρεπορτάζ τους, όπως σοφά τα περιέγραψε ο καθηγητής Μ. Μειμάρης.
Εμπειρίες πρωτόγνωρες για πολλούς.
Κορυφαία οφέλη είχαν τα μοναχικά παιδιά που συμμετείχαν στο διαγωνισμό μας εξαιτίας και της πολυήμερης διάρκειας του.
Οφέλη που κεφαλαιοποιηθήκαν, έγιναν επένδυση και μνήμες ανεξίτηλες. Επένδυση που είμαι σίγουρος ότι θα εξαργυρωθεί σε βάθος χρόνου.
Αυτός είναι ένας σοβαρός λόγος για να γίνει ο διαγωνισμός μας θεσμός, όπως προτάθηκε από το φίλο Σταύρο Καλαϊτζόγλου, με τη στήριξη της τοπικής μας κοινωνίας.
Ρεπορτάζ λύση προβλημάτων
Η Σχολή που κυριαρχεί την τελευταία δεκαετία στα εκπαιδευτικά συστήματα των ανεπτυγμένων χωρών υπαγορεύει ότι
«Οι μαθητές μαθαίνουν μέσω της λύσης προβλημάτων».
Σ’ αυτή την κατεύθυνση φαίνεται ότι εργάστηκαν αρκετές ομάδες εφήβων και σίγουρα αυτές που βραβεύτηκαν στον διαγωνισμό μας.
Σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση οι μαθητές που συμμετέχουν σε εργασίες λύσης προβλημάτων:
• συλλέγουν πληροφορίες, αξιοποιούν υπάρχουσες πηγές,
• κάνουν προβλέψεις,
• κάνουν ερωτήσεις υψηλής ποιότητας,
• ζυγίζουν τα ευρήματα πριν συμπεράνουν,.
• Αναπτύσσουν δεξιότητες συζήτησης και λογομαχίας,
• Αναλύουν κινδύνους,
• Αναπτύσσουν την αντικειμενικότητα τους
• Εξετάζουν εναλλακτικές λύσεις,
• Συμπεραίνουν.
Τα οφέλη τους από γνωστική άποψη είναι πολλά με την προϋπόθεση ότι συμμετέχουν στη συγγραφή.
Το γράψιμο είναι σημαντικός παράγοντας οργάνωσης της σκέψης τους, αξιολόγησης των στοιχείων με λογική και παρουσίασης των προτάσεων τους πειστικά όπως προτείνεται στη στρατηγική Brain Based Learning.
Συμπερασματικά
Πολλές φορές οι ερευνητές δηλώνουν αδυναμία να μας δώσουν λύσεις άμεσα εφαρμόσιμες, προσιτές σε όλους και αποτελεσματικές. Αυτό λένε και για τη μοναξιά παιδιών και εφήβων.
u Στην περίπτωση μας, λύσεις για τους ανοικτούς ορίζοντες είχαμε βρει στα Χανιά. Ηταν ο κοινός νους που οδήγησε προηγούμενες δημοτικές αρχές στη δημιουργία αθλητικών πάρκων, παιδότοπων, κέντρων παιδικής δημιουργίας σε πολλές συνοικίες. Ετσι αντικαταστάθηκαν οι θαυματουργές αλάνες. Σήμερα είναι φανερή η ανάγκη για περισσότερες δομές κοινωνικοποίησης.
u Η πρόταση μου για τον διαγωνισμό της εφημερίδας μας είναι ότι για λόγους ισότιμης αντιμετώπισης των εφήβων μας και ανοικτών οριζόντων οφείλουμε να περιορίσουμε το ηλικιακό εύρος των συμμετεχόντων.
Αν θέλουμε να μιμηθούμε την καθόλου τυχαία επιλογή του Ο.Ο.Σ.Α. στο πρόγραμμα P.I.S.A., ο διαγωνισμός μας οφείλει να απευθύνεται σε μαθητές που ολοκληρώνουν την 9ετή υποχρεωτική εκπαίδευση, δηλαδή σε μαθητές της Γ’ Γυμνασίου.
Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’ , ‘Θυμάμαι εύκολα’.
Εθελοντής της UNICEF από το 1982. Μέλος της Γ.Σ. της Ελληνικής Επιτροπής της UNICEF • Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr • facebook polygnosi
