Στο πώς ο Kορωνοϊός μπορεί να επηρεάσει τα παιδιά μετά τη νόσηση αναφέρονται παιδίατροι και παιδοκαρδιολόγοι των Χανίων που καταθέτουν την εμπειρία τους στα “Χανιώτικα νέα”.
Oπως επισημαίνουν, τα παιδιά και οι έφηβοι αποτελούν την ηλικιακή ομάδα με τον χαμηλότερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης και επιπλοκών από την Covid 19 κι όσα προσβάλλονται παραμένουν συνήθως ασυμπτωματικά ή εμφανίζουν ήπιες κλινικές εκδηλώσεις και αναρρώνουν μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Ωστόσο δύο σύνδρομα μετά την νόσηση προκαλούν ιδιαίτερα ανησυχία σε γονείς και παιδίατρους.
Πρόκειται για το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο των παιδιών (MIS-C) επηρεάζοντας το αναπνευστικό, το γαστρεντερικό ή το καρδιαγγειακό σύστημα. Το σύνδρομο αυτό εκδηλώνεται 2-4 εβδομάδες μετά την οξεία λοίμωξη.
Επίσης το σύνδρομο Long Covid που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση είτε νέων είτε επανερχόμενων ή ακόμη και συνεχιζόμενων συμπτωμάτων από τον κορωνοιό, 4 ή περισσότερες εβδομάδες μετά την αρχική μόλυνση.
Η Διευθύντρια Παιδιατρικής Κλινικής Νοσοκομείου Χανίων Παναγιώτα Χίνου, η παιδοκαρδιολόγος Όλγα Λιάπη- Βιζυράκη και οι παιδίατροι Στέλλα Μπάρμπη- Πλατσιδάκη και Μιχάλης Βιζυράκης, μιλούν στα “Χανιώτικα νέα” για περιστατικά που έχουν παρακολουθήσει τους και ρίχνουν φως στα ζητήματα που απασχολούν πολλούς γονείς.
Τα Σύνδρομα MIS-C και Long Covid
Πώς θα καταλάβουν οι γονείς εαν το παιδί εμφανίζει το σοβαρό πολυσυστημικό φλεγμονώδες σύνδρομο (MIS-C) και τι είναι το σύνδρομο Long Covid, εξηγεί η παιδίατρος Στέλλα Μπαρμπή – Πλατσιδάκη.
«Ενώ αρχικά ο νέος κορωνοϊός Covid-19 φαινόταν να είναι ιδιαίτερα απειλητικός μόνο για τους ηλικιωμένους και τους ανθρώπους με υποκείμενα νοσήματα, το τελευταίο διάστημα λόγω της νέας μετάλλαξης του ιού τα μικρά παιδιά βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος» επισημαίνει η κα Μπαρμπή – Πλατσιδάκη και προσθέτει:
«Ευτυχώς τα περισσότερα παιδιά εμφανίζουν πολύ ήπια συμπτώματα και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι τελείως ασυμπτωματικά. Τα συμπτώματα στα παιδιά είναι τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος όπως ο πυρετός, η κεφαλαλγία, ο πονόλαιμος, ο βήχας και πολλές φορές συμπτώματα από το γαστραντερικό σύστημα όπως οι έμετοι και οι διαρροϊκές κενώσεις.
Κάποια παιδιά, λίγα από αυτά, στην οξεία φάση πάντα, μπορεί να παρουσιάσουν υψηλό πυρετό με συνοδό δύσπνοια κι ίσως να χρειαστεί εισαγωγή στο νοσοκομείο.
Ο κορωνοιός στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει και κάποιες επιπλοκές:
• Σε ένα μικρό ποσοστό αναπτύσει ένα εξαιρετικά ανησυχητικό σύνδρομο που ονομάζεται πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο των παιδιών (MIS-C). Το σύνδρομο αυτό προκαλεί σοβαρή φλεγμονή σε ζωτικά όργανα όπως η καρδιά, οι πνεύμονες και τα νεφρά. Συνήθως αυτό εμφανίζεται εβδομάδες μετά την ανάρρωση από την νόσο. Εμφανίζεται σε μικρά παιδιά ηλικίας 6-12 ετών αλλά ευτυχώς τα περισσότερα παιδιά ανταποκρίνονται στις θεραπείες που τώρα έχουμε και αναρρώνουν γρήγορα και πλήρως.
• Άλλη μία επιπλοκή που πάλι απασχολεί τον παιδιατρικό πληθυσμό είναι το σύνδρομο Long Covid. Αυτό το γνωρίζαμε από τους ενήλικες, το τελευταίο διάστημα το βλέπουμε και στα μικρά παιδιά.Ως Long Covid ορίζουμε την εμφάνιση είτε νέων είτε επανερχόμενων ή ακόμη και συνεχιζόμενων συμπτωμάτων από τον κορωνοιό, 4 οι περισσότερες εβδομάδες μετά την αρχική μόλυνση.Κι εκεί που τα παιδιά έχουν αναρρώσει ξαφνικά τα βλέπουμε να δυσκολεύονται με τις σχολικές τους εργασίες ή ακόμη και στα αθλήματα που συμμετέχουν, άλλα δεν μπορούν να κοιμηθούν καλά ή δυσκολεύονται να περπατήσουν ή παρουσιάζουν γενικευμένους πόνους στο σώμα τους, δύσπνοια, πονοκέφαλο, ζάλη. Βέβαια είναι σχετικά νωρίς να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα για αυτό το σύνδρομο.
Παρόλα αυτά υπάρχουν μελέτες και ενδείξεις ότι ένα μικρό ποσοστό των παιδιών που θα νοσήσουν από κορωνοιό, τελικά θα παρουσιάσουν αυτό το σύνδρομο. Κι αυτό μπορεί να γίνει ακόμη κι αν τα παιδιά δεν νοσήσουν σοβαρά. Δεν φαίνεται δηλαδή να υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ της βαρύτητας της συμπτωματολογίας της νόσου και της εμφάνισης του συνδρόμου.
Από την εμπειρία που έχω στο ιατρείο μου από γονείς μικρών ασθενών μου εκμυστηρεύονται ότι έχουν νοσήσει όλοι από κορωνοιό, είτε μέσω του παιδιού το οποίο έχει κολλήσει τον ιό από το σχολείο κι έπειτα το μεταδίδει στην υπόλοιπη οικογένεια. Ακόμα κι αν οι γονείς είναι πλήρως εμβολιασμένοι, οι περισσότεροι νοσούν, ευτυχώς όλοι με πολύ ήπια συμπτωματολογία. Ακόμη και βρεφάκια κάτω του έτους που κόλλησαν από τους γονείς είτε από τα μεγαλύτερα αδελφάκια τους, ευτυχώς το πέρασαν πάρα πολύ ελαφρά.
Ευτυχώς κανένα από τα παιδιά που παρακολουθώ δεν παρουσίασαν σοβαρές επιπλοκές ώστε να χρειαστεί κάποιο από αυτά να επισκεφθεί το νοσοκομείο ή ακόμη και να νοσηλευτεί. Πάντα όμως πρέπει να προσέχουμε, να ακολουθούμε τις οδηγίες των ειδικών, εμβολιαζόμαστε και τηρούμε τα μέτρα ατομικής προστασίας».
Ήπια συμπτώματα και καλή έκβαση
Την εμπειρία της από την Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου αλλά και το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, μας μεταφέρει η κα Παναγιώτα Χίνου, Διευθύντρια Παιδιατρικής Κλινικής Νοσοκομείου Χανίων.
«Τα παιδιά που προσέρχονται στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) του Νοσοκομείου Χανίων με συμπτώματα κορωνοιού είναι αρκετά αυτή την εποχή όπως γνωρίζουμε. Ευτυχώς όμως τα παιδιά νοσούν ήπια, δηλαδή προσέρχονται με συμπτώματα όπως πυρετό, κοιλιακό άλγος, διαρροϊκές κενώσεις, συμπτώματα γαστρεντερίτιδας, με βήχα ή ρινίτιδα.
Συνήθως αρκετά από αυτά, αντιμετωπίζονται στα Επείγοντα Περιστατικά με οδηγίες κατάλληλες για να αντιμετωπίσουν την νόσο στο σπίτι.
Κάποια από αυτά τα παιδιά χρειάζεται να νοσηλευτούν. Έχουμε νοσηλεύσει αρκετά παιδάκια στην Παιδιατρική κλινική του Νοσοκομείου, στους δύο ειδικά διαμορφωμένους θαλάμους για την Covid 19.
Τα παιδιά που χρειάζεται να νοσηλευτούν δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον πυρετό στο σπίτι και χρειάζεται να πάρουν κάποια ενδοφλέβια αγωγή ή ενυδάτωση ή είναι πολύ μικρά παιδιά, βρέφη ηλικίας κάτω των 3 μηνών. »
«Το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο των παιδιών (MIS-C) είναι μια σπάνια φλεγμονώδης επιπλοκή που πυροδοτείται από τον κορωνοιό και προκαλεί μια υπερφλεγμονώδη αντίδραση σε ολόκληρο το σώμα του παιδιού.
Σε αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά περνούν την νόσο Covid ασυμπτωματικά ή έχουν ήπια συμπτώματα.
Εβδομάδες αργότερα μπορεί να εκδηλώσουν συμπτώματα, που σχετίζονται με το φλεγμονώδες σύνδρομο. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι πυρετός, κοιλιακό άλγος, μπορεί να έχουν διαταραχές από την καρδιά, εξάνθημα, χωρίς να υπάρχει απαραίτητα συμμετοχή του αναπνευστικού συστήματος.
Έχουν υπάρξει κάποια τέτοια περιστατικά, τα οποία έχουν αντιμετωπιστεί (στην παιδιατρική κλινική του Νοσοκομείου). Υπάρχει ο φόβος ότι μπορεί να προκληθεί κάποιο πρόβλημα στην καρδιά και χρειάζεται μια πολύ στενή παρακολούθηση και μακρόχρονη, εάν υπάρξει τέτοια διαταραχή.
Όσα παιδιά έχουν νοσήσει από το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο, είναι λίγα και έχουν πάει καλά. Παρακολουθούνται στενά από ειδικούς, δηλαδή εάν επηρεαστεί η καρδιά, σίγουρα χρειάζεται παρακολούθηση από ειδικό παιδοκαρδιολόγο. Συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν μετά από μερικούς μήνες.
Κατά την νόσηση παιδιών από κορωνοιό δεν είχαμε ιδιαίτερα σοβαρά περιστατικά (στην παιδιατρική κλινική του Νοσοκομείου). Είχαμε κάποια περιστατικά που παρουσίασαν νευρολογική σημειολογία και επειδή στα Χανιά δεν έχουμε ειδικό παιδονευρολόγο και Μονάδα κοντά, που να παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη, έφυγαν στο Ηράκλειο. Επρόκειτο για 1-2 παιδάκια τα οποία είχαν καλή έκβαση και τα συμπτώματα υποχώρησαν χωρίς κανένα πρόβλημα. Κάποια άλλα που παρουσίασαν το φλεγμονώδες σύνδρομο μετά την Covid επίσης έφυγαν (για Ηράκλειο), είχαν καλή έκβαση και παρακολουθούνται τακτικά από καρδιολόγο».
Περί μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας
«Τους τελευταίους μήνες παρατηρήσαμε ιδιαίτερη αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων από Covid 19 στον παιδικό πληθυσμό. Η πλειονότητα των παιδιών εμφανίζει ήπια συμπτώματα» επισημαίνει η Παιδοκαρδιολόγος / Παιδίατρος Όλγα Λιάπη-Βιζυράκη . Σύμφωνα με την ίδια:
« οι περισσότερες νοσηλείες έχουν παρατηρηθεί σε βρέφη κάτω του έτους και σε παιδιά με συμπτώματα πνευμονίας ή με παράγοντες κινδύνου όπως η παχυσαρκία. Ακόμη και τα περισσότερα παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες που νόσησαν εμφάνισαν ήπια συμπτώματα.
Ευτυχώς παραμένουν σπάνιες οι περιπτώσεις των παιδιών που θα εμφανίσουν σοβαρή νόσο και γενικότερα το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο και θα απαιτήσουν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Οι έφηβοι και νεαροί ενήλικες φαίνεται να εμφανίζουν την μεγαλύτερη επίπτωση νόσησης της Covid 19 ενώ οι μισοί από αυτούς αναφέρουν συμπτώματα όπως δύσπνοια ακόμη κι έναν μήνα μετά την νόσο.
Από την εμπειρία μου ως ιδιώτης παιδοκαρδιολόγος, τα περισσότερα παιδιά με ελαφρά πορεία νόσου που παραπέμπονται στο ιατρείο μου εμφανίζουν φυσιολογικά καρδιολογικά ευρήματα. Παρόλα αυτά δεν είναι λίγα τα παιδιά και ιδιαίτερα οι έφηβοι που παρουσιάζουν παρατεταμένα συμπτώματα μετά την νόσηση.
Το Σύνδρομο Long Covid όπως ονομάζεται ορίζεται ως επιμονή των συμπτωμάτων για περισσότερο από τρεις εβδομάδες από την έναρξη της νόσου. Στους περισσότερους εφήβους που βλέπουμε παρουσιάζεται ως δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα παλμών ή ταχυκαρδίας, εύκολη κόπωση και μειωμένη αντοχή στην άθληση.
Στην εμφάνιση των παραπάνω συμπτωμάτων κρίνεται απαραίτητος ο καρδιολογικός έλεγχος, προς αποκλεισμό των σπανίων επιπλοκών της περικαρδίτιδας και μυοκαρδίτιδας καθώς η έγκαιρη διάγνωσή τους είναι σημαντική τόσο για την έγκαιρη χορήγηση θεραπείας όσο και την αποφυγή μακροχρόνιων επιπλοκών αλλά και την ασφαλή επιστροφή των παιδιών στην άθληση.
Η διάγνωση της περικαρδίτιδας και της μυοκαρδίτιδας γίνεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων από την κλινική εξέταση, από το ηλεκτροκαρδιογράφημα, τον υπέρηχο καρδιάς και ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις που περιλαμβάνουν δείκτες φλεγμονής και καρδιακά ένζυμα. Από τις παραπάνω εξετάσεις μπορεί να τεθεί η υποψία μυοκαρδίτιδας και τότε προγραμματίζεται περαιτέρω έλεγχος με μαγνητική τομογραφία καρδιάς ενώ για την επιστροφή στην άθληση μπορεί να γίνει έλεγχος με τεστ κοπώσεως ή holder ρυθμού.
Από την μέχρι τώρα εμπειρία μου ευτυχώς σε αρκετά παιδιά του συνδρόμου Long Covid δεν επιβεβαιώθηκε η διάγνωση της περικαρδίτιδας ή της μυοκαρδίτιδας ενώ τα συμπτώματα υποχώρησαν σταδιακά με συμπτωματική αγωγή. Τα παιδιά με εικόνα ήπιας περικαρδίτιδας αντιμετωπίστηκαν καλά με φαρμακευτική αγωγή στο σπίτι.
Σε περίπτωση οξείας περικαρδίτιδας ή μυοκαρδίτιδας με πιο έντονα συμπτώματα πολλές φορές κρίνουμε απαραίτητη την νοσοκομειακή νοσηλεία.
Όσον αφορά τους γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι στην οξεία φάση της νόσησης αν το παιδί εμφανίσει παρατεταμένο εμπύρετο, μειωμένη γενική κατάσταση, ληθαργικότητα, δυσκολία στην αναπνοή ή πόνο στο στήθος και ταχυκαρδία θα πρέπει να εξεταστεί άμεσα από παιδίατρο στη κοντινότερη μονάδα covid. Αν από την κλινική εξέταση του παιδιάτρου προκύψουν παθολογικά ευρήματα όπως ταχυκαρδία ή αρρυθμία ή αν το παιδί παραπονιέται για αίσθημα παλμών, πόνο στο στήθος ή άλλα συμπτώματα όπως αναφέραμε στην Long Covid κρίνεται απαραίτητη η περαιτέρω διερεύνηση με αιματολογικό, παιδοκαρδιολογικό ή παιδοπνευμονολογικό έλεγχο αναλόγως των συμπτωμάτων […]».
Σημαντική αύξηση περιστατικών Γενάρη – Φλεβάρη
Την σημαντική αύξηση των κρουσμάτων που σημειώθηκε τον περσμένο μήνα και τον τρέχων διάστημα επισημαίνει ο παιδίατρος, Νεογνολόγος, Μιχάλης Βιζυράκης ο οποίος αναφέρεται σε συγκεκριμένα περιστατικά, τα δύο τελευταία χρόνια :
«το πρώτο περιστατικό ήταν το 2020 και αφορούσε ένα βρέφος 5 μηνών το οποίο είχε πυρετό και συμπτώματα λαρυγγίτιδας. Είχε κολλήσει από τον πατέρα… Τηλεφωνικά έδωσα οδηγίες σε συνεννόηση με τον πατέρα και την μητέρα και η πορεία του ήταν πολύ ομαλή. Μετά από καραντίνα 15 ημερών εξετάστηκε από εμένα και από παιδιοκαρδιολόγο και δεν βρέθηκαν παθολογικά ευρήματα.
Από τον Δεκέμβριο του 2020 και μετά υπήρχαν πολύ σποραδικά περιστατικά νόσησης, περίπου 8-10 παιδιά με κορωνοιό τα οποία νόσησαν επειδή ένας από τους δυο γονείς τους είχε βρεθεί θετικός σε Covid. Το μόνο σύμπτωμα που ακολούθησε σε δύο περιστατικά από αυτά ήταν μεταλοιμώδης βήχας που διήρκησε περίπου 10-15 ημέρες κι έφυγε από μόνος του.
Από φέτος το Καλοκαίρι τα περιστατικά νόσησης από κορωνοιό αυξήθηκαν πάρα πολύ σε αριθμό με αποκορύφωση τον περασμένο μήνα Ιανουάριο και το διάστημα που διανύουμε τώρα. Παρά των πολύ αυξημένο αριθμό των κρουσμάτων η νόσος στα παιδιά εξελίχθηκε πολύ ήπια και ομαλά. Ακόμη και τα παιδιά πουν είχαν ιστορικό άσθματος ή άλλη πνευμονική παθολογία δεν παρουσίασαν οξεία συμπτώματα ούτε στην περίοδο της νόσησης τους ούτε στην περίοδο μετά την Covid.
Δύο περιστατικά παιδιών με κορωνοιό παραπέμφθηκαν για νοσηλεία στο Νοσοκομείο Χανίων και αφορούσαν δύο βρέφη 40 και 27 ημερών αντίστοιχα, τα οποία είχαν πυρετό.
Εξήλθαν από το Νοσοκομείο λίγες ημέρες μετά, η πορεία τους ήταν ομαλή και δεν παρουσίασαν συμπτώματα post covid.
Ένα άλλο περιστατικό αφορούσε ένα νήπιο 2,5 ετών το οποίο νόσησε με δύο διαφορετικούς τύπους κορωνοιού, και το οποίο παρουσίασε πυρετό, έντονο βήχα κ.α οξεία συμπτώματα νόσησης από κορωνοιό, όμως η ακτινογραφία του ήταν φυσιολογική και δεν χρειάστηκε να νοσηλευτεί».
«… Άλλες διαταραχές όσφρησης, γεύσης, φυσική και νοητική κόπωση, κεφαλαλγία καθώς επίσης και πολύ αργότερα, έως και 3 μήνες μετά την νόσηση, διαταραχές στην κοινωνική επαφή, στην επικοινωνία, αδυναμία σκέψης και εστίασης θα πρέπει να αναφέρονται στον παιδίατρο».
