Μεταξύ δυτικών και ανατολικών πρακτόρων Ισραήλ, Χαµάς, Χεζµπολάχ και Μέση Ανατολή
Όταν σκεπτόµαστε µετά τον Β’ Παγκόσµιο πόλεµο τις ανταλλαγές πρακτόρων και πληροφοριοδοτών µας έρχεται συνήθως στο µυαλό η εποχή του Ψυχρού Πολέµου. Όµως από τότε έχουν γίνει εξίσου θεαµατικές ανταλλαγές.
Από το πρώην ανατολικό µπλοκ παραδόθηκαν αντιφρονούντες και αντικαθεστωτικοί αλλά και δυτικοί πράκτορες ενώ από το δυτικό µπλοκ αποκλειστικά µόνο πράκτορες ή πληροφοριοδότες µιας και τα καθεστώτα της ∆ύσης παρά τις όποιες παθογένειες δεν είχαν ούτε ευθεία λογοκρισία, ούτε απαγόρευση αντίθετης γνώµης και φυλάκισης για αυτό. Σε αντίθεση µε το πρώην ανατολικό µπλοκ και σήµερα τη Ρωσία.
Οι ανταλλαγές πρακτόρων και πληροφοριοδοτών λοιπόν έλαβαν χώρα σε πολλές περιπτώσεις από τον Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο και µετά.
Η πρώτη µεγάλη ανταλλαγή πρακτόρων µεταξύ ∆ύσης και Ανατολής πραγµατοποιήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1962 στη γέφυρα Γκλιένικε µεταξύ ∆υτικού Βερολίνου και Πότσνταµ.
Ο Γκάρι Πάουερς, ένας Αµερικανός πιλότος, ήθελε να περάσει τα σύνορα. Καταρρίφθηκε πάνω από τη Σοβιετική Ένωση το 1960 και κατάφερε να σωθεί µε αλεξίπτωτο. Καταδικάστηκε σε δεκαετή φυλάκιση.
Σε αντάλλαγµα, ο κορυφαίος Σοβιετικός κατάσκοπος Ρούντολφ Άµπελ, ο οποίος είχε συλληφθεί στις ΗΠΑ, επιτράπηκε να διασχίσει τη γέφυρα.
Περισσότερες από δύο δεκαετίες αργότερα, πραγµατοποιήθηκε η µεγαλύτερη ανταλλαγή πρακτόρων στον Ψυχρό Πόλεµο: στις 11 Ιουνίου 1985, 25 κατάσκοποι της CIA που είχαν αποκαλυφθεί στη Λαϊκή ∆ηµοκρατία της Γερµανίας (Λ∆Γ) µεταφέρθηκαν στο ∆υτικό Βερολίνο.
Σε αντάλλαγµα, οι δυτικοί παρέδωσαν τέσσερις ανατολικούς πράκτορες. Κατά τη διάρκεια της τρίτης και τελευταίας ανταλλαγής πρακτόρων στη γέφυρα Γκλιενίκε στις 11 Φεβρουαρίου 1986, τέσσερα άτοµα που ήταν φυλακισµένα στη ∆ύση και πέντε στην Ανατολή διέσχισαν τα σύνορα του ποταµού, µεταξύ των οποίων και ο σοβιετικός ακτιβιστής για τα πολιτικά δικαιώµατα Νάθαν Σαράνσκι, για την απελευθέρωση του οποίου είχαν πιέσει οι ΗΠΑ.
Ο κατάσκοπος της Λ∆Γ Günter Guillaume επέστρεψε στην Ανατολή τον Οκτώβριο του 1981 στο πλαίσιο µιας ανταλλαγής πρακτόρων. Η αποκάλυψη και η σύλληψή του στα τέλη Απριλίου 1974 οδήγησε στην παραίτηση του οµοσπονδιακού καγκελάριου Βίλι Μπραντ λίγες εβδοµάδες αργότερα.
Ο Guillaume, ο οποίος ήταν προσωπικός σύµβουλος του Μπραντ από το 1972 έως το 1974, εξέτισε λιγότερο από το ήµισυ της ποινής φυλάκισης 13 ετών που του επιβλήθηκε το 1975. Στα πρωτοσέλιδα των εφηµερίδων, η παράδοση στις αρχές Οκτωβρίου 1981 χαρακτηρίστηκε ως η «µεγαλύτερη επιχείρηση ανταλλαγής» µεταξύ της Οµοσπονδιακής ∆ηµοκρατίας της Γερµανίας και της Λ∆Γ.
Στις αρχές Οκτωβρίου του 1997, ο βαριά άρρωστος ιδρυτής της Χαµάς Σεΐχης Αχµέντ Γιασίν, ο οποίος είχε αφεθεί ελεύθερος από το Ισραήλ, επέστρεψε στη Γάζα. Ωστόσο, το Ισραήλ συµφώνησε στην πτήση αυτή µόνο επειδή η Ιορδανία απελευθέρωσε δύο πράκτορες της Μοσάντ. Σε αντάλλαγµα για τους πράκτορες, απελευθερώθηκαν άλλοι 22 Παλαιστίνιοι κρατούµενοι.
Η µεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουµένων των τελευταίων δύο δεκαετιών στη µέχρι τότε σύγκρουση στη Μέση Ανατολή ολοκληρώνεται µε επιτυχία υπό γερµανική διαµεσολάβηση στα τέλη Ιανουαρίου 2004. Στο αεροδρόµιο της Κολωνίας-Βόννης, ισραηλινοί απεσταλµένοι παραλαµβάνουν τον απαχθέντα επιχειρηµατία Elchanan Tennenboim και τα πτώµατα τριών ισραηλινών στρατιωτών από την Χεζµπολάχ.
Σε αντάλλαγµα, ένα γερµανικό αεροσκάφος µεταφέρει στη Βηρυτό περίπου 30 Άραβες που απελευθερώθηκαν από το Ισραήλ, µεταξύ των οποίων οι αρχηγοί των ανταρτών Σεΐχης Αµπντέλ Καρίµ Οµπεΐντ και Μουσταφά Ντιρανί, καθώς και ο Γερµανός Στίβεν Σµύρεκ. Παράλληλα, το Ισραήλ απελευθέρωσε πάνω από 400 Παλαιστίνιους στη ∆υτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας και παρέδωσε τις σορούς περίπου 60 µαχητών της Χεζµπολάχ.
Λίγα χρόνια αργότερα, θεαµατική ήταν και η υπόθεση του Γκιλάντ Σαλίτ, η οποία έληξε µε την απελευθέρωσή του στις 18 Οκτωβρίου 2011. Μετά από περισσότερα από πέντε χρόνια διαπραγµατεύσεων, το Ισραήλ και Χαµάς συµφώνησαν σε µια συνολική ανταλλαγή κρατουµένων. Ο Σάλιτ, ένας Ισραηλινός στρατιώτης που απήχθη τον Ιούνιο του 2006, αφέθηκε ελεύθερος – µε αντάλλαγµα συνολικά 1027 Παλαιστίνιους κρατούµενους.
Ακόµη και µετά την πτώση του Σιδηρού Παραπετάσµατος, υπήρξαν θεαµατικές ανταλλαγές κρατουµένων µεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας: στις 28 Ιουνίου 2010, Αµερικανοί ερευνητές αποκάλυψαν ένα δίκτυο πρακτόρων που φέρονταν να κατασκοπεύουν για λογαριασµό της Ρωσίας στις ΗΠΑ.
Λέγεται ότι στρατολογούσαν πληροφοριοδότες και συνέλεγαν πληροφορίες για τη Μόσχα από τη δεκαετία του 1990.
Στις 9 Ιουλίου, οι δέκα συλληφθέντες κατάσκοποι απελαύνονται στη Ρωσία, ενώ η Μόσχα απελευθερώνει τέσσερα άτοµα σε αντάλλαγµα. Μέχρι σήµερα, αυτή θεωρείται η µεγαλύτερη ανταλλαγή πρακτόρων από το τέλος του Ψυχρού Πολέµου.
Στις 11 Νοεµβρίου 2010, τα ρωσικά µέσα ενηµέρωσης αποκάλυψαν ότι ο επικεφαλής του αµερικανικού τµήµατος C της ρωσικής υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών SWR, συνταγµατάρχης Shcherbakov, φέρεται να πρόδωσε κατασκόπους. Περίπου έξι µήνες αργότερα, δικαστήριο της Μόσχας τον καταδίκασε ερήµην του σε 25 χρόνια φυλάκιση επειδή αποκάλυψε τα ονόµατα δώδεκα Ρώσων κατασκόπων στους Αµερικανούς – µεταξύ των οποίων και της Άννα Τσάπµαν, η οποία χαρακτηρίστηκε ως αρχικατάσκοπος.
Τέλος, η υπόθεση της Μπρίτανι Γκρίνερ προκάλεσε επίσης σάλο στα µέσα ενηµέρωσης: λίγο πριν από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Η Αµερικανίδα µπασκετµπολίστρια συνελήφθη για κατοχή ναρκωτικών κατά την άφιξή της στο αεροδρόµιο της Μόσχας τον Φεβρουάριο του 2022.
Οι τελωνειακές αρχές της Μόσχας βρήκαν καψύλλια ατµίσµατος που περιείχαν έλαιο κάνναβης κατά τη διάρκεια ελέγχου των αποσκευών.
Ως αποτέλεσµα, η δύο φορές Ολυµπιονίκης φυλακίζεται για εννέα χρόνια.
Μετά από σχεδόν δέκα µήνες στη φυλακή και µήνες διαπραγµατεύσεων µεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον, η Γκρίνερ αποφυλακίζεται τον ∆εκέµβριο του 2022 ως µέρος µιας ανταλλαγής µε τον Ρώσο έµπορο όπλων Βίκτορ Μπρουτ, ο οποίος ήταν φυλακισµένος στις ΗΠΑ.
**Πηγή: Γερµανικό – Αυστριακό
Πρακτορείο Ειδήσεων
Φίλιππος
Ζάχαρης
zachfil64@gmail.com
