«Τα είδη που επιβιώνουν, στη φύση δεν είναι τα δυνατότερα, ούτε τα πιο έξυπνα, αλλά αυτά που ανταποκρίνονται περισσότερο στις αλλαγές».
Charles Darwin,
Αγγλος φυσιοδίφης – γεωλόγος
Είναι κληρονομική η δημιουργικότητα; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά, όχι. Το φυσικό περιβάλλον, η εκπαίδευσή μας, η άσκηση κι οι συναναστροφές μας έχουν τη μερίδα του λέοντος στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Ασκούμε τη δημιουργικότητά μας, όταν δεν έχουμε άλλες επιλογές ή όταν στερηθούμε τις μικροσυσκευές που αποκοιμίζουν πολλές γνωστικές μας λειτουργίες.
Μερικές πρακτικές ιδέες ανάπτυξης σας τις παραθέτω, με πρώτο βήμα το ξεχορτάριασμα του χωραφιού της δημιουργικότητάς σας, την προετοιμασία του για τη σπορά και την άνθιση…
Το ξεχορτάριασμα
Πολλοί ενήλικες στην αρχή της ημέρας ή κάθε Δευτέρα συντροφιά με τον πρωινό καφέ γεμίζουν 1 – 2 σελίδες γράφοντας χειρόγραφα όλες τις εκκρεμότητές τους, τα παράπονα, τις γκρίνιες, τις παραλείψεις και τις ανασφάλειες που έχουν συσσωρεύσει από την προηγούμενη μέρα ή την προηγούμενη εβδομάδα. Όλα αυτά μπορεί να μην έχουν καμιά σχέση με τη δημιουργικότητα που ζητάμε λειτουργούν όμως όπως το ξεχορτάριασμα ενός χωραφιού. Είναι μια νοητική εκκαθάριση. Μετά από αυτή τη σύντομη διαδικασία είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε μία παραγωγική μέρα. Υποστηρίζεται ότι όσοι ακολουθούν αυτή την τακτική είναι περισσότερο ενεργοί, εστιασμένοι και σε εγρήγορση το επόμενο διάστημα. Πιστεύω ότι αυτό το ξεχορτάριασμα είναι χρήσιμο να γίνεται λίγο πριν κοιμηθούμε π.χ. την Κυριακή το βράδυ.
Το χωράφι σας
Αν θεωρήσουμε ότι το χωράφι της δημιουργικότητας είναι τετράγωνο, ας δούμε πώς το οριοθετούμε; Η πρώτη πλευρά – προϋπόθεση είναι να συλλάβουμε, δηλαδή να καταγράψουμε μια “καλή ιδέα”. Δεν είναι τόσο εύκολο, όσο νομίζετε. Το φτερούγισμα της μοναδικής ιδέας διαρκεί ελάχιστα δευτερόλεπτα, είναι φευγαλέο γι’ αυτό ένα σημειωματάριο ηλεκτρονικό ή παραδοσιακό είναι αναγκαίο. Ας μην βασιζόμαστε στη μνήμη εργασίας μας, είναι τόσο εύθραυστη.
Η δεύτερη πλευρά – προϋπόθεση είναι να συνηθίσουμε να λύνουμε προβλήματα δύσκολα έτσι ώστε να ενεργοποιούμε όλες τις δυνατότητές μας. Τα Πανεπιστήμια Cambridge και Oxford απαιτούν από πολλούς υποψηφίους φοιτητές τους να λύσουν απαιτητικά πρακτικά προβλήματα σκέψης πριν τους δεχτούν.
Η τρίτη προϋπόθεση είναι να κατακτούμε την πολυγνωσία. Φαίνεται ότι η ευρύτητα γνώσεων σε πολλά αντικείμενα μας βοηθά να παράγουμε ιδέες απλά μαθαίνοντας νέα πράγματα.
Η τελευταία πλευρά αφορά τα περιβάλλοντά μας. Φροντίζουμε να κάνουμε παρέα με ενδιαφέροντα –δηλαδή διαφορετικά από μας- άτομα. Φροντίζουμε οι χώροι μας να προσομοιάζουν με τη Φύση. Μαθαίνω ότι μια τέτοια πλευρά “κτίσανε” την περασμένη Κυριακή εθελοντές στην αυλή του 11ου Νηπιαγωγείου δημιουργώντας έναν μικρό κήπο.
Τι πρόκληση διαλέγετε;
Αν παρ’ όλα δεν έχετε πεισθεί, δοκιμάστε μια από τις παρακάτω προκλήσεις. Μια φορά την εβδομάδα προσπαθήστε να μπείτε στη θέση ενός καλλιτέχνη, να σκεφθείτε δημιουργικά λύνοντας ένα δύσκολο πρόβλημα ή να δείτε μια άποψη από μια αποκλίνουσα (περίεργη) θέση. Εναλλακτικά, ζήστε μια μικρή περιπέτεια, μάθετε κάτι διαφορετικό, επισκεφθείτε μια γειτονιά της πόλης που δεν γνωρίζετε, σκεφθείτε τι ενέργειες θα κάνατε για ένα θέμα της πόλης αν σας ρώταγε ο δήμαρχος Σκουλάκης.
Τέλος, δοκιμάστε να περπατήσετε για 20 λεπτά με στόχο να βρείτε απαντήσεις σε ένα πρόβλημα. Προσοχή, στην ταχύτητά σας, 3 χιλιόμετρα την ώρα είναι αρκετά. Δηλαδή, περπατήσετε μόλις 1.000 μέτρα όσο είναι η απόσταση από το Δημοτικό θέατρο Βλησίδη μέχρι την Αγορά. Θυμηθείτε το σημειωματάριό σας. Είναι βέβαιο ότι θα γράψετε μια διαφορετική σκέψη, μια άλλη εικόνα, μια διαμετρικά αντίθετη αντίληψη μιας κατάστασης.
Συμπέρασμα
Η δημιουργικότητά μας αναπτύσσεται κάθε φορά που απαλλασσόμαστε από τα μικρά και τι λεπτομέρειες που μας καταδυναστεύουν. Η δημιουργικότητα καλλιεργείται σε χώρους και σε φυσικά περιβάλλοντα πλούσια σε ερεθίσματα, κάνοντας παρέα με άτομα που μας προσφέρουν τεκμηριωμένες διαφορετικές θέσεις.
Τέλος, μια πρόσκαιρη απόδραση από τη ρουτίνα, ένα διάλειμμα ή μία εκδρομή είναι ένα συστατικό που οφείλουμε να προσθέτουμε στο ημερολόγιό μας.
* συγγραφέας “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”
