Οι άνθρωποι ξεκίνησαν να μιλούν, για να κατασκευάσουν εργαλεία!

Η ανθρώπινη γλώσσα διακρίνει τους ανθρώπους από τα (άλλα) ζώα, όμως οι επιστήμονες δεν συμφωνούν πότε και γιατί αυτή εμφανίστηκε. Οι λέξεις δεν αφήνουν γεωλογικά ή αρχαιολογικά χνάρια και έτσι είναι δύσκολο να βρεθεί η απαρχή τους. Οι εκτιμήσεις για την εμφάνισή της γλώσσας ποικίλουν από πριν από 50.000 χρόνια έως πριν από τουλάχιστον 2 εκατ. χρόνια.
Μια νέα επιστημονική θεωρία, που βασίστηκε σε ένα πρωτότυπο σύγχρονο πείραμα, υποστηρίζει ότι η γλώσσα αναδύθηκε στον άνθρωπο πολύ νωρίς στην εξέλιξή του, πριν από περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια, επειδή τον διευκόλυνε να δημιουργήσει τα πρώτα λίθινα εργαλεία. Έκτοτε η γλώσσα και τα εργαλεία συμπορεύτηκαν και συνεξελίχθηκαν, συμβάλλοντας από κοινού στο σημερινό θαύμα του ανθρώπινου πολιτισμού.
Οι αμερικανοί και βρετανοί ερευνητές, με επικεφαλής τον ψυχολόγο Τόμας Μόργκαν του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature Communications”, σύμφωνα με το “Science”, διατύπωσαν τη θεωρία τους, μελετώντας τον τρόπο που η γλώσσα βοηθάει τους σύγχρονους ανθρώπους να φτιάξουν τα εργαλεία τους, καθώς ο ένας άνθρωπος διδάσκει τον άλλο και μαθαίνει από αυτόν.
Οι επιστήμονες πειραματίστηκαν με 184 εθελοντές φοιτητές από το Πανεπιστήμιο του Σεν Άντριους της Σκωτίας, τους οποίους χώρισαν σε πέντε ομάδες. Το πρώτο άτομο κάθε ομάδας διδάχτηκε από τους ερευνητές να φτιάχνει λίθινα εργαλεία με τον πανάρχαιο τρόπο, χρησιμοποιώντας απλώς άλλες πέτρες, ώσπου να προκύψει μια πέτρα αρκετά κοφτερή για να μπορεί κανείς να τεμαχίσει ένα νεκρό ζώο.
Η πρώτη ομάδα είχε στη διάθεσή της πέτρες και έπρεπε ο καθένας μόνος του να βγάλει άκρη με αυτές. Η δεύτερη ομάδα περιοριζόταν στην παρακολούθηση και μίμηση του πρώτου, αλλά χωρίς να υπάρχει άλλη επαφή μεταξύ τους. Στην τρίτη ομάδα οι συμμετέχοντες έδειχναν ενεργά ο ένας στον άλλο τι έκαναν, αλλά χωρίς να χειρονομούν ή να μιλάνε. Στην τέταρτη ομάδα επιτρέπονταν οι χειρονομίες, αλλά όχι η ομιλία, ενώ στην πέμπτη ομάδα επιτρεπόταν και ο διάλογος μεταξύ των συμμετεχόντων, καθώς και με τον πρώτο της ομάδας που είχε τον ρόλο του δασκάλου.
Σε κάθε ομάδα, όποιος κατάφερνε να φτιάξει ένα λίθινο εργαλείο, γινόταν ο δάσκαλος των υπολοίπων. Δημιουργήθηκαν έτσι πέντε επιμέρους «αλυσίδες» μετάδοσης της (τεχνολογικής) γνώσης, οι οποίες παρήγαγαν συνολικά πάνω από 6.000 πρωτόγονα εργαλεία, σαν αυτά που φτιάχνονταν πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια.
Το βασικό συμπέρασμα ήταν ότι τα άτομα της πρώτης ομάδας που προσπαθούσαν απομονωμένα να φτιάξουν εργαλεία, είχαν την μικρότερη επιτυχία από όλες τις ομάδες. Όμως μικρή ήταν η πρόοδος επίσης στη δεύτερη και τρίτη ομάδα όπου δεν επιτρέπονταν οι χειρονομίες και η ομιλία, αλλά μόνο η παρακολούθηση και η μίμηση.
Μόνο όταν στο «παιγνίδι» μπήκαν οι σκόπιμες κινήσεις των χεριών (χειρονομίες επίδειξης) και κυρίως η ομιλία, τότε απογειώθηκε η ταχύτητα, η αποτελεσματικότητα και η παραγωγικότητα των «τεχνιτών». Οι χειρονομίες διπλασίασαν την πιθανότητα να παραχθεί μια κοφτερή πέτρα – εργαλείο, ενώ η ομιλία και ο διάλογος την τετραπλασίασαν. «Μαθαίνεις πολύ πιο γρήγορα, όταν κάποιος σου λέει τι να κάνεις», τόνισε ο Τόμας Μόργκαν.
Οι ερευνητές συμπέραναν ότι σχεδόν αμέσως μετά την εμφάνιση της αρχικής τεχνολογίας δημιουργίας εργαλείων, πριν από τουλάχιστον 2 εκατ. χρόνια, θα προέκυψε η ανάγκη για εκπαίδευση των άλλων και, κατά συνέπεια, η ανάγκη για επικοινωνία, άρα για την ύπαρξη μιας ομιλουμένης γλώσσας. Αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ο πρόδρομος αυτής της λεγόμενης πρωτογλώσσας υπήρξαν οι εμπρόθετες χειρονομίες.
Τελικά, στο πλαίσιο της εξέλιξης, ανέλαβε ο νόμος της δαρβινικής φυσικής επιλογής να ευνοήσει όσους μιλούσαν, επικοινωνούσαν και έφτιαχναν έτσι καλύτερα εργαλεία, αρχής γενομένης από τους πρώτους λίθινους χειροπελέκεις της Αχελαίας περιόδου πριν από περίπου 1,7 εκατ. χρόνια. Στο τέρμα του δρόμου αυτού, μετά από μια λίγο πολύ κοινή πορεία, δημιουργήθηκαν τόσο οι σύγχρονες πολύπλοκες γλώσσες, όσο και οι σύγχρονες εξίσου πολύπλοκες τεχνολογίες.
Άλλοι επιστήμονες, επαίνεσαν τη νέα μελέτη για την πρωτοτυπία τους, αλλά επεσήμαναν πως, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να αποτελεί άμεση απόδειξη μιας ενδιαφέρουσας πάντως θεωρίας.