» Ο π. Μανόλης Χατζηδάκης συµπληρώνει 50 χρόνια στην ιεροσύνη
…∆εν κάνω τίποτα πέρα από τα λόγια του Χριστού µας…
Πίσω από τα σίδερα της Φυλακής, υπάρχουν όσοι έπραξαν, αδικώντας και µε λάθη… Άνθρωποι όµως που µπορούν να σωθούν..
Πενήντα χρόνια στην ιεροσύνη, πνευµατικός λειτουργός και χρόνια λειτουργός του Μυστηρίου της Θείας Εξοµολόγησης και όπως ο ίδιος αναφέρει «όσα έχω βιώσει δίπλα στους έγκλειστους των Καταστηµάτων Κράτησης, µε έχουν συγκλονίσει αλλά και αναβαπτίσει πνευµατικά, δίνοντάς µου δύναµη, ώστε να σηκώνω τα βάρη ανθρώπων που αµάρτησαν, µε βαριά ή λιγότερο βαριά αδικήµατα».
Ο λόγος για τον ιερέα Εµµανουήλ Χατζηδάκη ο οποίος ασπάστηκε το Πετραχήλι και το Εγκόλπιο του, ως διάκονος του Μητροπολιτικού Ναού Χανίων, ακολούθως υπηρέτησε πνευµατικά για 13 χρόνια τα Κεραµιά και το 1988 βρέθηκε στην Ενορία Αλικιανού, οπότε ξεκίνησε την επαφή του, αρχικά µε τους κρατούµενους της Αγροτικής Φυλακής Χανίων και λίγα χρόνια αργότερα και µε τους κρατούµενους στο Σωφρονιστικό Κατάστηµα Κρήτη 1 στις Κλειστές Φυλακές της Αγιάς.
Όλα ξεκίνησαν όπως αφηγείται στα Χανιώτικα Νέα, εντελώς συµπτωµατικά, µετά από γνωριµία µε έναν προγενέστερο διευθυντή των φυλακών, ο οποίος εκκλησιαζόταν συχνά, στην ενορία του στον Αλικιανό. «Και τα έφερε έτσι ο Θεός, µε τον νέο διευθυντή των Φυλακών η σύζυγος του να είναι κόρη Ιερέως, αλλά και αδερφή Ιερέως».
Όλα όπως µας είπε, συµβαίνουν για κάποιο λόγο και ο κυρίαρχος δικός του λόγος ήταν: «…να µπορέσω να απαλύνω τις ψυχές ανθρώπων που έχουν υποπέσει σε βαριά λάθη. Ασήκωτα πολλές φορές, που όµως βλέπεις το µεγαλείο και τη δύναµη της πίστης µας, όταν µε µία ευχή, µία εξοµολόγηση, µία Θεία Κοινωνία, οι άνθρωποι αυτοί, γαληνεύουν, κλαίνε, ηρεµεί το πρόσωπο τους”.
Ο παπά Μανόλης Χατζιδάκης, όταν περνάει τις βαριές πόρτες των φυλακών, λειτουργεί στον Ιερό Ναό του Αγίου Ονήσιµου εντός του Καταστήµατος Κράτησης, ξεκινώντας µε τον Όρθρο και λεπτό προς λεπτό, ο ναός γεµίζει από Έλληνες και ξένους κρατούµενους, που επιζητούν την ψυχική, όπως είπε, και πνευµατική γαλήνη. «Η Φυλακή είναι πολύ δύσκολο πράγµα, τα χρόνια εγκλεισµού θέλουν ανάπαυση κυρίως ψυχική,ψυχολογική. Βρίσκοµαι δίπλα τους, τους κουβεντιάζω, τους κατηχώ, εξοµολογούνται και διαπιστώνω πως συµβαίνει αυτό που πρέπει να συµβαίνει… επικρατεί γαλήνη», λέει ο ταγµένος ιερέας στους κρατούµενους.
Γιατί ταγµένος; «∆ιότι ακόµα και στη σύνταξη µόλις βγω, η παρουσία µου θα είναι στις φυλακές. ∆εν πρόκειται να αφήσω µόνες τους αυτές τις ψυχές, έως ότου βγει, για να συναντήσει τον Θεό µας, η δική µου ψυχή». Στις λειτουργίες, φτάνει πάντα ο παπά Μανόλης µε την Ψάλτισσα του και έναν κύριο που τον βοηθάει στο Ιερό. «Υπάρχει µία σωστή και όµορφη ηρεµία. Υπάρχει µία συµφωνία µεταξύ µας, πως δε θα δηµιουργηθεί ποτέ κάποιο πρόβληµα που θα φέρει σε δύσκολη θέση εµένα, του φύλακες ή τους κρατούµενους. Αυτή η συµφωνία µε τους κρατούµενους, έχει µεταλλαχθεί σε εµπιστοσύνη… Πολλά συµβαίνουν µέσα στη φυλακή που αξίζουν ή συγκινούν ως ιστορίες. Είναι καταστάσεις οι οποίες δείχνουν το άλλο πρόσωπο των φυλακισµένων».
Εξιστορώντας µικρές ή µεγαλύτερες στιγµές, µάθαµε στην εφηµερίδα, πως ένας κρατούµενος του ανέφερε: «Αφού είσαι µαζί µας, είµαστε µαζί σου». Μία κουβέντα που έχει πολλά µέσα της, αλλά και που γεµίζει τον Ιερέα των Κρατουµένων µε πολλές ευθύνες, όπως εξήγησε. «Σε κάποια εξοµολόγηση βίωσα κάτι προτώγνωρο. Ένας κρατούµενος, µε το που βρέθηκε καθισµένος απέναντι µου, ξεκίνησε να κλαίει γοερώς. Ήταν σοκαριστικό, διότι η ένταση ήταν πρωτόγνωρη στα τόσα χρόνια που εξοµολογώ. ∆ε σταµάτησε το κλάµα, ούτε δευτερόλεπτο µέχρι που ακούστηκε από τα µεγάφωνα ότι θα πρέπει να επιστρέψει στο κελί του. ∆εν µπορούσα να σηκωθώ από την καρέκλα. Καυτά δάκρυα, µεταµέλεια, προσωπική αλήθεια, επαφή µε το θεό. Καµία άλλη εξήγηση δεν υπάρχει».
Η φωνή του ζωηρεύει όταν αφηγείται πως: «Προχωράω στους χώρους όπου µου έχει επιτραπεί και δέχοµαι, αγκαλιές, προσφωνήσεις συγκινητικές, ακούω από αριστερά και δεξιά τη φράση, “παπά σε αγαπούµε” και όλη αυτή η καταγραφή µέσα µου, µε αλλάζει κάθε φορά προς το καλύτερο, προς το ανώτερο. Τους έχω εξηγήσει σε όλους αυτούς τους ανθρώπους ότι η Εκκλησία δεν τους απορρίπτει. Ο Χριστός µας είναι δίπλα τους, διότι για αυτούς ήρθε, τους δυστυχείς, τους αµαρτωλούς, τους έκπτωτους, του αδύναµους. Τους λέω συνέχεια πως τους έχω εµπιστοσύνη και διακρίνω µία λάµψη στα µάτια τους και ένα χαµόγελο που έχει πολλές αλήθειες. Τους αναφέρω πως πολλοί Άγιοι της Πίστης µας, έχουν βρεθεί πίσω από τα σίδερα, µέσα σε φυλακές για την Πίστη τους… Είναι απίστευτα συγκινητικό όταν µετά την εξοµολόγηση, σαν µικρά παιδιά, µε αγωνία στα χείλη, µε ρωτάνε… “δηλαδή εγώ τώρα µπορώ να κοινωνήσω;»
Με σπασµένη κάπως τη φωνή, µας µίλησε για τον κρατούµενο που βρισκόταν φυλακή, λόγω ενδοοικογενειακής βίας. «Μου ζήτησε να τελειώσει η λειτουργία, να εξοµολογηθεί και µετά να κοινωνήσει. Αυτό και έπραξα. Μετά που κοινώνησε, µου έδωσε το τηλέφωνο της γυναίκας του, να την καλέσω και να της πω πως νιώθει και πόσο λυπηµένος και µετανοηµένος είναι. Μίλησα µε µία γλυκοµίλητη, καλοσυνάτη γυναίκα, η οποία συµφώνησε να τον επισκεφθεί. Θα είµαι και εγώ παρών σε µία προσπάθεια να ενωθεί και πάλι η οικογένεια».
Μας εξήγησε πως η επίσηµη Εκκλησία επιµένει και λειτουργεί µε βάση τους λόγους του Χριστού ο οποίος είπε µεταξύ πολλών άλλων: «Εν φυλακή ήµην, και ήλθετε προς µε… ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν µου τῶν ἐλαχίστων, ἐµοί ἐποιήσατε… οὐ γὰρ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁµαρτωλοὺς εἰς µετάνοιαν…. Και τούτα σηµαίνουν, πως έχουµε την ιερή, πνευµατική αλλά και ανθρώπινη υποχρέωση, να σταθούµε στους ανθρώπους που αµάρτησαν, εγκληµάτισαν, λάθεψαν. Θεωρώ πως, προς το τέλος της ιερατικής µου πορείας, έχω την ευλογία να υπηρετώ και να διακονώ, να συµπαρίσταµαι σε αυτούς τους ανθρώπους”. Είπε µάλιστα στα Χ.Ν ότι κάθε φορά που κλείνει η πόρτα των Φυλακών πίσω µου, έχω µία στεναχώρια, µήπως κάτι ξέχασα να πω, να κάνω, ή µήπως κάποιος κρατούµενος, έχει την ανάγκη µου. Αν δεν είχα τις υποχρεώσεις της Ενορίας µου, σίγουρα θα ήµουν συνέχεια κι εγώ…πίσω από τις βαριές πόρτες της Φυλακής».
Κλείνοντας την κουβέντα µας, ζήτησε να στείλει µήνυµα προς κάθε νέο ∆ιάκονο, Ιερέα που ξεκινάει τώρα την ποιµαντική και ιερατική του πορεία: «Η αποστολή µας είναι δίπλα στον άνθρωπο, σε όσους δυστυχούν, υποφέρουν, αµαρτάνουν. Σε αυτούς πρέπει να σταθούµε δίπλα. Αυτοί όλοι µας έχουν πραγµατική ανάγκη. Όσους θεωρούµε αποµονωµένους ή αποµονώνουµε, αυτοί έχουν ανάγκη της προστασίας µας».
Δύσκολο έργο οι ιερωμένοι των φυλακών, και παλαιότερα ακόμη δυσκολότερο όταν επρόκειτο να επισκεφτούν λίγο πρίν την εκτέλεση τον καταδικασμένο σε θάνατο .
Στην ιστορική Νεοελληνική αναφορά και του 19ου και του 20ου αιώνα , δεν έμεινα αναφορές για εμπειρίες ιερωμένων που εξομολογούσαν ή επισκέπτωνταν θανατοποινήτες για εκτέλεση. Ίσως επειδή ήταν στρατιωτικοί ιερωμένοι και διοικητικά δεν μπορούσαν ώς υπαλληλική σχέση , αλλά και απλοί ιερωμένοι όπου εκλήθησαν σε εκτελέσεις καταδικασμένων σε θάνατο, δεν άφησαν τις εμπειρίες των.
Οι επαγγελματίες στρατιωτικοί ιερωμένοι, μπορεί …να άφηναν τις εμπειρίες των από την συμπεριφορά των μελλοθανάτων σε στρατιωτικές αρχειακές αναφορές που όμως δεν βγήκαν ποτέ στην επιφάνεια , ώς στρατιωτικά ίσως απόρρητα. Μπορεί και η ανυπαρξία ίσως για χρόνια οργανωμένης ψυχιατρικής και ψυχολογικής υπηρεσίας στον στρατό , να μην επέτρεψε και κινητοποίησε την οργάνωση τέτοιων στοιχείων και μελετών. Και λογικό είναι για την μικρή επιστημονικά Ελλάδα, μια και που και η μεγάλη χώρα ΗΠΑ , μετά το 1945 οργάνωσε στρατιωτική ψυχολογική υπηρεσία, και με αφορμή την μελέτη της ψυχολογίας των έγκλειστών Γερμανών ναζιστών που προοριζόνταν να δικαστούν στο δικαστήριο της Νυρεμβέργης και όσων εκτελεστούν με βάση τις δικαστικές αποφάσεις της εποχής της Νυρεμβέργης.
Μέσα στα μελετητικά επιστημονικά πλαίσια , ασφαλώς και για την ψυχιατρική επιστήμη και γενικά την επιστήμη της ψυχολογίας , κάθε σειρά αρχειακών αναφορών σχετικά θα ήταν – και είναι ίσως σε άλλες ποιό οργανωμένες χώρες – σημαντική εισφορά στην επιστήμη.
Μανολιό κουράγιο……