■ Αγρότες και τυροκόµοι στο οροπέδιο των Ασκύφου
Κακοτράχαλη, ορεινή, δυσκολοκατάβλητη η γη των Σφακίων. Παντού; Όχι ακριβώς στο οροπέδιο των Ασκύφου σε υψόµετρο 730 µέτρα, το χώµα είναι περισσότερο και πιο εύφορο. Παράλληλα µε την κτηνοτροφία που είναι η βασική εργασία των περισσότερων κατοίκων παράγονται και ιδιαίτερα προϊόντα µε µεγάλη προσπάθεια και κόπο από τους παραγωγούς. Προϊόντα όµως ιδιαίτερα και ξεχωριστά, όπως και κάθετι αυθεντικό. Βρεθήκαµε στα Ασκύφου και περιηγηθήκαµε σε καλλιέργειες, περβόλια, τυροκοµεία συνοµιλώντας µε ανθρώπους του µόχθου…
ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΙΜΑ ΒΟΤΑΝΑ
Μαλοτήρα, µατζουράνα, ρίγανη, δίκταµο
Από τα 14 του, ο Στρατής Τσιτσιρίδης, που έφυγε από τα Ασκύφου ζούσε στην Αθήνα όπου σπούδασε ηλεκτρολόγος µηχανικός και στη συνέχεια είχε τη δική του τεχνική εταιρεία, την οποία πούλησε το 2012 και µε την οικογένεια του µετακόµισε µόνιµα στα πάτρια εδάφη. Τα τελευταία τρία χρόνια διαθέτει µια καλλιέργεια βοτάνων 6 στρ. στην νοτιοδυτική πλαγιά στο τέλος του χωριού. Περπατάµε µαζί το χώρο που µε πολύ κόπο έχει εργαστεί ο Στρατής φτιάχνοντας πεζούλες, καθαρίζοντας µε τα χέρια τα ζιζάνια και φυτεύοντας µαλοτήρα, δίκταµο, µαντζουράνα και ρίγανη.
«Αν είχα σχέση µε το αντικείµενο; Καµία! Είχαµε µια συζήτηση µε την ερευνήτρια του ΜΑΙΧ την κα Φουρναράκη που είναι ειδική στη χλωρίδα της Κρήτης και µου το πρότεινε γιατί µου εξήγησε πως δεν χρειάζονται πότισµα και εµείς στα Ασκύφου έχουµε τεράστιο πρόβληµα. Μάζεψα σπόρους από τα άγρια βότανα των Σφακίων» µας εξηγεί και µας δείχνει τη µαλοτήρα που κυριαρχεί στην καλλιέργεια του. «Τα σποράκια τα µάζεψα από τα άγρια φυτά» µας λέει και µας δείχνει τις ρίζες ενός φυτού µαλοτήρας που πηγαίνει µέχρι 10 πόντους. Τα µεγάλα φυτά πηγαίνουν και 70-80 πόντους βάθους, ενώ υγρασία λαµβάνει και από τα φύλλα του. Αυτήν την εποχή ο παραγωγός φυτεύει και ανανεώνει την καλλιέργεια του. «Είναι ένα φυτό που δεν αρρωσταίνει, δεν χρειάζεται λιπάσµατα µόνο αγάπη και… ξεβοτάνισµα. Είναι καλό που καλλιεργείται η µαλοτήρα γιατί έτσι προστατεύεται η άγρια. Όταν ήµουν παιδί έφτανε µέχρι και πριν το χωριό, τώρα πρέπει να πας 2 χλµ. από εδώ για να βρεις. Σε αυτά τα πετρώδη εδάφη είναι ιδανικό για να αναπτυχθεί η καλλιέργειά της. Το έκανα γιατί ήθελα να δώσω και ένα κίνητρο στα πιο νέα παιδιά µου για να το κάνουν και αυτοί αφού δίνει τη δυνατότητα για συµπληρωµατικό εισόδηµα. Γιατί κακά τα ψέµατα η κτηνοτροφία συντηρείται σήµερα µε τις επιδοτήσεις, αν κοπούν, το επάγγελµα αυτό γίνεται ασύµφορο» εξηγεί ο κ. Στρατής.
Συνεχίζουµε την περιήγηση και φτάνουµε στην καλλιέργεια της µατζουράνας. «Θέλει περισσότερη περιποίηση σε σύγκριση µε την µαλοτήρα. Έβγαλα 3 θύµους από το σφακιανό φαράγγι και µε αυτούς ξεκίνησα την καλλιέργεια. Είναι ιδιαίτερη ποικιλία που δεν µοιάζει µε αυτές του εµπορίου! Πολύ παραγωγική δεν είναι αλλά είναι εξαιρετικά αρωµατική» επισηµαίνει και για του λόγου το αληθές ένα πέρασµα των χεριών από πάνω από τα φυτά αφήνει ένα ιδιαίτερο άρωµα γύρω µας. ∆ίπλα ένας κήπος µε ρίγανη και αυτή ντόπια. «Τη ρίγανη και τη µατζουράνα µια φορά το µήνα τους ρίχνω λίγο νερό» αναφέρει ο συνοµιλητής µας καθώς τον ακολουθούµε στο συσκευαστήριο. Εκεί ο ίδιος, η σύζυγος, τα παιδιά του συσκευάζουν τα βότανα που µαζεύουν προκειµένου στη συνέχεια να τα διαθέσουν στους καταναλωτές.
Τα προϊόντα του τα βρίσκει κάποιος στα “Ξαθέρια”, στο δίκτυο διανοµών “Μανδραγόρας” καθώς και σε άλλα καταστήµατα στα Χανιά και στην Αθήνα, ενώ στόχος του είναι στο µέλλον η καλλιέργεια να γίνει και επισκέψιµη.
ΣΤΟ ΤΥΡΟΚΟΜΕΙΟ
Τέσσερις γενιές τυροκόµοι…
Τυροκοµείο από τέσσερις γενιές αυτό του Μανούσου Τσιτσιρίδη, που είναι ο επόµενός µας σταθµός. Την ώρα που βρισκόµαστε εκεί ετοιµάζεται πυχτόγαλο και οι εργασίες είναι εντατικές. «Από τα 12 µου δουλεύω εδώ, είµαι η τρίτη γενιά και ο γιος µου η τέταρτη» µας λέει ο κ. Μανούσος.
Στην περιοχή υπάρχουν πολλοί κτηνοτρόφοι και παράγεται µεγάλη ποσότητα γάλακτος. «Έχει αντικείµενο η δουλειά µας αλλά έχει µεγάλο κόπο. Φτιάχνουµε γραβιέρα που προσπαθούµε να την παλαιώσουµε, γαλοµυζήθρα, ανθότυρο φρέσκο και ξερό, στάκα, κατσικίσια γραβιέρα, γραβιέρα µε παστουρµά, µε θυµάρι και φυσικό κάπνισµα, στακοβούτυρο» δηλώνει ο τυροκόµος.
Ο γιος του Μανούσου, Στρατής, έχει σπουδάσει στην γαλακτοκοµική σχολή στα Γιάννινα και εργάζεται πυρετωδώς στην ετοιµασία πυχτόγαλου (γαλοµυζήθρας) «θα το βάλουµε σε δροσερό µέρος ώστε να φύγει το νερό και την εποµένη θα µπει στο ζυµωτύριο µε αλάτι και θα προχωρήσει η τυποποίησή του» µας λέει ο νέος, που είναι η τέταρτη γενιά των τυροκόµων.
«Τα προϊόντα της Κρήτης έχουν πολύ καλό όνοµα όπως και των Σφακίων φυσικά. Ποια είναι η µεγαλύτερη δυσκολία που αντιµετωπίζουµε; Κούραση, είναι µια δουλειά που θέλει µεγάλο κόπο για να βγει. ∆εν αφήνει µεγάλα εισοδήµατα αλλά µπορείς να ζήσεις» καταλήγει.
Τα προϊόντα τους εξάγονται στο εξωτερικό, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, σε άλλα µέρη της Ελλάδας αλλά και στα Χανιά.
ΜΗΛΑ – ΠΑΤΑΤΕΣ
Λιγότερο αποδοτικό – πιο ποιοτικά
Κινούµαστε προς την περιοχή “Γωνί” στα Ασκύφου. Εκεί βρίσκεται η καλλιέργεια από µηλιές του Γιώργου Βιζυράκη. Άψογα φροντισµένα τα δέντρα, παρότι τα περισσότερα είναι µικρά έχουν αρχίσει να δίνουν καρπούς. «Στο χωριό πάντα υπήρχαν µηλιές, κάθε σπίτι είχε 3-4. Εµείς εδώ είχαµε αµπέλια αρκετά αλλά µε τους παγετούς “καίγονταν”. Έτσι είπα να φυτέψω µηλιές και έβαλα 5 διαφορετικά είδη. Αν είναι αποδοτική; Όχι όλες, για αυτό θα βγάλω αυτές που δεν είναι καρποφόρες και θα βάλω άλλες» µας λέει ο κ. Βιζυράκης. Όπως και οι µηλιές στον Οµαλό έτσι και στα Ασκύφου είναι ελάχιστοι οι ψεκασµοί στα δέντρα (όχι πάνω από 2-3 και οι περισσότεροι µε χαλκό που είναι φιλικό στο περιβάλλον σκεύασµα). Στα Ασκύφου υπάρχουν άλλοι 4-5 παραγωγοί µήλων» µας αναφέρει, καθώς περιηγούµαστε το µικρό περβόλι που παρά του ότι τα δέντρα είναι νέα, έχουν δώσει αρκετούς καρπούς.
«Έδινα τα µήλα στη λαϊκή αλλά φέτος δεν έφτιαξα έγκαιρα τα χαρτιά µου και έχασα την άδεια. Έτσι τα δίνω σε µπακάλικα και άλλα καταστήµατα. Τα δικά µας µήλα, λόγω του εδάφους, είναι και νόστιµα, πολύ γευστικά, και αρωµατικά. Μπορεί να µην είναι τόσο εντυπωσιακά και µεγάλα όπως τα µήλα από τη βόρεια Ελλάδα αλλά είναι πιο νόστιµα» δηλώνει ο καλλιεργητής.
Ο κ. Βιζυράκης παράλληλα έχει και καλλιέργειες πατάτας τις οποίες και έβγαλε στις αρχές Αυγούστου. Κάθε χρόνο φύτευε 20 στρ. πατάτες, φέτος µόνο 5 στρ. «Τις πατάτες τις ποτίζουµε, γιατί τις έχω στη περιοχή “Πηγάδια” που έχει νερό. ∆εν χρησιµοποιώ κανένα φυτοφάρµακο, µόνο λίγο λίπασµα βάζω. Επίσης έβαλα και τοµάτες που θέλουν ένα ψέκασµα. Γενικά η φετινή χρονιά δεν ήταν καλή» παρατηρεί, συµπληρώνοντας πως για να κάνει κάποιος αυτήν την εργασία «πρέπει να έχει µάθει από µικρός να δουλεύει! ∆ιαφορετικά δεν πιάνει τίποτα!».
Παρασκευάς Περάκης και Μιχαήλ Λαμπαθάκης κάνουν… unboxing την επικαιρότητα
