Νεκτάριος Μιχελάκης, ο τελευταίος χειριστής θεριζοαλωνιστικής µηχανής στα Χανιά
Σαν πραγµατικό “θηρίο” η τεράστια θεριζοαλωνιστική µηχανή χώνεται στο χωράφι µε τα σπαρτά και τα κατατρώει ακατάπαυστα… Αύγουστος µήνας και στο Οροπέδιο του Οµαλού ο θερισµός συνεχίζεται. Λίγα τα σπαρτά, µικρή η ποσότητα των παραγόµενων ζωοτροφών ή του αλευριού, ωστόσο οι θεριστές επιµένουν συνεχίζοντας – µε µηχανικά µέσα βέβαια – µια πατροπαράδοτη εργασία…
Φτάνοντας στο οροπέδιο δεν δυσκολευόµαστε να εντοπίσουµε το σηµείο που έχει ξεκινήσει ο θερισµός. Η µεγάλη θεριζοαλωνιστική µηχανή ξεχωρίζει από µακριά. Χειριστής της ο κ. Νεκτάριος Μιχελάκης, που έχει ενοικιάσει χωράφια και έχει σπείρει σίκαλη, στάρι και ταγή.
Μαζί του ο γιος του και άλλο ένα µέλος της οικογένειας του, αφού η δουλειά είναι οµαδική. Κάθε φορά που η θεριζοαλωνιστική γεµίσει, θα την πλησιάσει ένα φορτηγό και στα σακιά που έχει πάνω θα αδειάσει το περιεχόµενο της συγκοµιδής.
Συχνά ο κ. Μιχελάκης κατεβαίνει από το µηχάνηµα, βγάζει στάχυα από τα “µαχαίρια” και ξεκινάει και πάλι τη διαδροµή πάνω- κάτω σε ένα χωράφι 10 στρεµµάτων περίπου. Η δουλειά ξεκίνησε στις 12 το µεσηµέρι και θα ολοκληρωθεί αργά το απόγευµα.
Γιατί, ρωτάµε, στην ντάλα του µεσηµεριού; «Αν ξεκινήσεις πρωί-πρωί έχει ακόµη πολλή υγρασία, παρότι είναι Αύγουστος, και µετά δεν φεύγει, δεν “ξεκολλάει” ο καρπός. Το µεσηµέρι αυτή η δουλειά γίνεται πιο εύκολα. Πρέπει να ξεραθεί ο σπόρος, να γίνει σαν το “πασατέµπο” για να τον µαζέψεις, διαφορετικά σαπίζει. Παλιά µε το που τελείωνε ο Μάιος θέριζαν, και το αλώνισµα συνεχιζόταν µέχρι τον Αύγουστο» απαντούν οι θεριστές.
Ο χειριστής πρέπει να είναι προσεκτικός, να αποφεύγει µεγάλες πέτρες και άλλες κακοτοπιές ώστε να µην έχει ζηµιές στα µαχαίρια, µη χάσει καµιά ρόδα, µην αντιµετωπίσει µηχανική ζηµιά.
Το προϊόν του θερισµού θα γίνει ζωοτροφή. Ο κ. Μιχελάκης έχει 600 κατσίκια περίπου. «Νοικιάζω χωράφια στον Οµαλό. Τα φυτεύουµε µε σίκαλη, στάρι και ταγή. Αυτά τα κάνουµε σανό ή ταΐζουµε µε τον καρπό τα ζωντανά για το γάλα και το κρέας τους. Γιατί να αγοράζουµε τις ζωοτροφές 20 ευρώ το τσουβάλι, όταν µπορείς να έχεις τη δική σου ζωοτροφή φτηνή και µάλιστα βιολογική;» τονίζει.
Πριν από µια 20ετία αυτοί που φύτευαν για ζωοτροφές και άλευρα ήταν περισσότεροι, πλέον είναι ελάχιστοι. Οι κτηνοτρόφοι είναι υποχρεωµένοι να εισάγουν µεγάλες ποσότητες, πανάκριβων πλέον, ζωοτροφών προκειµένου να ταΐσουν τα ζωντανά τους.
«Πέθαναν οι παλιοί, έπαψαν να σπέρνουν οι περισσότεροι. Τώρα οι νέοι, δυστυχώς, έχουν καλύτερο να βλέπουν τα χωράφια τους γεµάτα αχινοπόδια (αγκαθωτός θάµνος) και να χρωστούν στον “ζωοτροφά” (έµπορο ζωοτροφών) από 30 και 40 χιλιάρικα, παρά να σπείρουν και να φυτέψουν» σχολιάζει ο κ. Μιχελάκης. Παλαιότερα, πριν από 9 χρόνια, κάποιοι στην παραλία του Ταυρωνίτη και του Μάλεµε φύτευαν στάρι για αλεύρι. «Αυτοί πλέον είναι ελάχιστοι, κάποιοι που έχουν “ζέα”, όχι πολύ 1-2 στρ. θα τα κόψουν και θα τα φέρουν να τα απλώσουν µπροστά στη θεριζοαλωνιστική να τα περάσω µια φορά και ό,τι βγάλουν. Αλλά είναι λιγοστοί…» επισηµαίνει. Όταν η θεριζοαλωνιστική τελειώσει τη δουλειά της αναλαµβάνει η “πρέσα” που τα στάχυα που απέµειναν θα τα κάνει “µπάλες” και αυτά για ζωοτροφή.
Ο ήλιος είναι ακόµη ψηλά, αλλά η δουλειά τώρα κορυφώνεται για τους θεριστάδες που θα συνεχίσουν ως αργά το απόγευµα.
Όταν το οροπέδιο ήταν ένας µικρός
σιτοβολώνας
Μια εποχή… όχι πολλές δεκαετίες πριν, ο Οµαλός είχε πολλά περισσότερα σπαρτά. Λακκιώτες αλλά και Σελινιώτες αξιοποιούσαν τα εύφορα εδάφη του για να σπείρουν στάρι, για αλεύρι και ζωοτροφή. Τα αδέλφια Κουτρούλη θυµούνται πως τη δεκαετία του ΄80 τέτοια εποχή, στο οροπέδιο δούλευαν τέσσερις και πέντε θεριζοαλωνιστικές µηχανές και το παιγνίδι των παιδιών τότε ήταν να σκαρφαλώνουν στις θηµωνιές. Έκτοτε ο θερισµός άρχιζε να φθίνει και µετά το 2000 ήταν ελάχιστα τα στρέµµατα που σπέρνονταν και πολλοί λίγοι οι παραγωγοί που συνέχισαν να ασχολούνται µε αυτήν την πατροπαράδοτη καλλιέργεια.
