O γνωστός γιατρός κι εκλεκτός συμπολίτης μας Γιώργος Κοκκινάκος, σε άρθρο του « Το τέλος της ιστορίας;» στα «Χ.Ν.» της 21-12-2016 αναφέρθηκε σε δύο σημεία που εντυπωσίασαν για την αλήθεια και την πειστικότητα του λιτού λόγου του: α) «Άνθρωπος είναι ο κοινωνικός άνθρωπος, αφού μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία διαμορφώνεται και συγκροτείται», ενώ στην τελευταία παράγραφο του άρθρου του καταλήγει: β) «Το τέλος της ιστορίας δεν θα έλθει ποτέ, όσο σ’ αυτόν τον πλανήτη υπάρχουν άνθρωποι». Κι ο νους μας ξεστρατίζει στην αξέχαστη Αμερικανική κινηματογραφική ταινία « όσο υπάρχουν άνθρωποι- FROM HERE TO ETERNITY = από εδώ ως την αιωνιότητα». Ο κοινωνικός και φιλοσοφικός λόγος του Γιώργου Κοκκινάκου, πάντα επίκαιρος, ταρακουνά συθέμελα τις ανθρώπινες συνειδήσεις.
Με αφορμή το παραπάνω κοινωνικό άρθρο του Γ. Κοκκινάκου, θα προσπαθήσουμε ν’ αναλύσουμε, περαιτέρω, το μυστήριο του αληθινού κι ανθρώπινου προσώπου, βασισμένοι και σε μερικά αποσπάσματα δοκιμίων του διεθνούς φήμης Άγγλου Θεολόγου καθηγητή και Ορθοδόξου Επισκόπου Διοκλείας, [Λονδίνο] Κάλλιστου Γουέαρ και μερικά αποσπάσματα θείων κηρυγμάτων του Θεολόγου καθηγητή και πατρός Στυλ. Θεοδωρογλάκη, Πρωτοπρεσβυτέρου ιερέως της Μητροπολιτικής «Τριμάρτυρης» Χανίων. Όπως είναι γνωστό, ο Επίσκοπος Κάλλιστος Γουέαρ, πρώην Αγγλικανός, μόνασε μερικά χρόνια στη νήσο Πάτμο, όπου γνώρισε και βίωσε την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη και Φιλοσοφία κι ασπάστηκε την Ορθοδοξία. Εμβριθής Θεολόγος καθηγητής, στην εισαγωγή ενός δοκιμίου του για το μυστήριο του ανθρώπινου προσώπου, γράφει: «Στην πνευματική μας ζωή επιτακτικό είναι το καθήκον μας να ανανεώνουμε το αίσθημα του θαυμασμού και της έκπληξης μπροστά στο θαύμα και το μυστήριο του δικού μας προσώπου. Στο ερώτημα: Ποιός είμαι; Τι είμαι; η απάντηση είναι δύσκολη. Γνωρίζουμε μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του εαυτού μας. Τα όρια του ανθρώπινου προσώπου εκτείνονται στον χώρο και πέρα από τον χρόνο, στο ατελεύτητο, ως την αιωνιότητα. Στο βάθος του εαυτού μας κρύβονται ανεξιχνίαστα βάθη που διαφεύγουν της δικής μας αντίληψης».
Κατά τον καθηγητή κι Επίσκοπο Κάλλιστο Γουέαρ, μέσα στο μυστήριο ανθρώπινο πρόσωπο, που είναι φτιαγμένο κατ’ εικόνα του ζώντος Θεού, υπάρχουν τέσσερα στοιχεία σπουδαίας και ξεχωριστής σημασίας: η ελευθερία, η ευχαριστία, η κοινωνία και η ωρίμανση [πνευματική]. Ωστόσο, πρέπει να ξεκαθαριστεί από την αρχή: Η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία, Πίστη και Φιλοσοφία είναι Πολιτισμός κι ενέχει οικουμενικό χαρακτήρα.
1.- Ελευθερία: Ασφαλώς, δεν εννοούμε την πολιτική ελευθερία, αλλά το απόλυτο μέγεθος της αυτοσυνειδησίας, της φωνής της συνείδησης, της δύναμης της ελεύθερης απόφασης, του δικαιώματος και της ικανότητας της ηθικής εκλογής – επιλογής. Η ελευθερία, μαζί με το άλλο απόλυτο δίδυμο μέγεθος της αγάπης, στη σύζευξή της μέσα στην αγαπητική κοινωνία και ζωή της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας του Θεανθρώπου Χριστού και των Μυστηρίων της, είναι που ενώνουν τους ανθρώπους και τους οδηγούν ως την πνευματική τους ωρίμανση. Κι αν ο άνθρωπος είναι κάτι λιγότερο από ελεύθερος, τότε γίνεται κάτι λιγότερο κι από άνθρωπος. Σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα, τίποτα δεν είναι πιο αποφασιστικής σημασίας από τις ελεύθερες πράξεις εκλογής – επιλογής που γίνονται από πρόσωπα προικισμένα με λόγο και συνείδηση. Είναι αλήθεια, ως ανθρώπινες υπάρξεις, επηρεαζόμαστε από το περιβάλλον και τις ασυνείδητες διαθέσεις μας, όμως ποτέ δεν υποδουλωνόμαστε τελειωτικά σ’ αυτά τα πράγματα. Η ελευθερία δείχνει ότι σαν άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί, μοναδικοί, ξεχωριστοί κι ανεκτίμητης αξίας. Και είναι καθήκον μας να προσβλέπουμε πάντα πέρα από το επίπεδο της επιπολαιότητας – όπου, δυστυχώς, οι ανθρώπινες υπάρξεις κατατάσσονται σε ομάδες- προς το επίπεδο της γνήσιας προσωπικότητας, όπου καθένας δεν είναι απορριπτέος και κουραστικός.
2.- Ευχαριστία: Κατ’ εικόνα Θεού, προικισμένος με αυτοσυνειδησία και ηθική εκλογή, ο άνθρωπος μπορεί επιπλέον να δοξάζει τον Θεό, αντιπροσφέροντας τη δημιουργία στον Δημιουργό με ευχαριστία. Ο καλύτερος ορισμός του ανθρώπου, αυτό που τον κάνει να είναι ο εαυτός του, είναι η ευγνωμοσύνη ή ευχαριστία. Σαν πρότυπό μας μπορεί να σταθεί το παράδειγμα της Θεοτόκου στον Ευαγγελισμό, όπου απάντησε με μια ευχαριστία: «Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον και ηγαλλίασε το πνεύμα μου επί τω Θεώ τω σωτήρι μου». Αλλά και με μια προκήρυξη δοξολογίας προς τον Δημιουργό Θεό αρχίζει και η Θεία Λειτουργία: « Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…»
3.- Κοινωνία [κοινωνικό πρόσωπο]: Πέρα από το ότι είμαστε ελεύθερα κι ευχαριστιακά δημιουργήματα, ο άνθρωπος είναι επίσης κοινωνικό όν. Ο άνθρωπος είναι διαλογικός και καλείται να πραγματώσει τον εαυτό του καθ’ ομοίωση Θεού, σε κοινότητα ή κοινωνία. Όπως ακριβώς ο Θεός δεν είναι μια απομονωμένη μονάδα, αλλά μια ένωση τριών προσώπων που αλληλοπεριχωρούνται μέσω μιας ακατάπαυστης αμοιβαίας αγάπης, έτσι και ο άνθρωπος, πραγματώνει πλήρως τον εαυτό του μόνο όταν ζει μέσα στους άλλους και για τους άλλους. Γίνεται άνθρωπος όταν ξέρει να μοιράζεται. Στη γνωστή ευαγγελική περικοπή της παραβολής των προβάτων και των εριφίων, το κριτήριο της θείας κρίσης είναι αν είχαμε κοινωνικό πρόσωπο κι όχι οι εσωτερικές μας σκέψεις και τα αισθήματα, οι θείες οπτασίες, οι μοναχικές μας ασκήσεις, οι μετάνοιες και νηστείες: Σίγουρα, δηλαδή, θα ερωτηθούμε, πώς ήσαν οι σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους; Ξέραμε να μοιραζόμαστε; Ήμασταν απλώς άτομα, κλεισμένα στο καβούκι του εγωκεντρισμού μας; Ή, ήμασταν αυθεντικά πρόσωπα που ζούσαν σε κοινωνία με τους άλλους; Στη σημερινή κοινωνική πολυπλοκότητα, έχουμε καθήκον να επαναβεβαιώνουμε το νόημα της προσωπικής κοινωνίας, πρόσωπο προς πρόσωπο, ενώπιος ενωπίω. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στις μηχανές να κυριαρχήσουν.
4.- Ωρίμανση [πνευματική]: Στα τρία παραπάνω χαρακτηριστικά στοιχεία για το αληθινό ανθρώπινο πρόσωπο, πρέπει να προστεθεί και ένα τέταρτο: η ωρίμανση, δηλαδή η πορεία προς τα εμπρός, η συνεχής πρόοδος. Το ανθρώπινο πρόσωπο δεν είναι στατικό ή στάσιμο, αλλά είναι δυναμικό. Είναι ένας οδοιπόρος, ένας ταξιδευτής. Αυτή η δυναμική όψη της ανθρώπινης προσωπικότητας τακτικά εκδηλώνεται κάνοντας μια διάκριση μεταξύ της εικόνας και της ομοίωσης του Θεού.
Η εικόνα, σύμφωνα με την εξήγηση σπουδαίων και μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας μας, είναι τα αρχικά χαρίσματα που δόθηκαν στον άνθρωπο κατά τη δημιουργία. Ομοίωση, είναι ο τελικός σκοπός που πρέπει να εκπληρωθεί μέσω της ορθής χρήσης της ελευθερίας και με τη χάρη του Θεού. Η εικόνα δεν είναι ποτέ αυτάρκης, πάντοτε κοιτά προς τα εμπρός, κατευθύνεται πάντα προς την ομοίωση – θέωση για να εκπληρωθεί. Η πορεία του ανθρώπου προς τα εμπρός και η συνεχής ωρίμανσή του θα συνεχιστεί αδιάκοπα όχι μόνο σ’ αυτή τη ζωή αλλά και στην αιωνιότητα: η αιωνιότητα όπως και η ιστορία δεν είναι ένας κύκλος, αλλά μια πορεία προς τα πάνω.
Αυτό, λοιπόν, σημαίνει να είσαι γνήσιος, αυθεντικός άνθρωπος: να εκλέγεις, να ευχαριστείς, να μοιράζεσαι και να ωριμάζεις πνευματικώς: και τότε μόνο θα εκλείψει η αναντιστοιχία που υφίσταται σήμερα και θα κλείσει η ψαλίδα ανάμεσα στα δύο βασικά και δομικά στοιχεία του ανθρώπου, τον νου και την ψυχή. Με την υψηλή σημερινή Τεχνολογία, ο νους του ανθρώπου γιγαντώθηκε, ενώ η ψυχή του παρέμεινε στάσιμη [έλλειμμα πνευματικής ωριμότητας], σχεδόν νάνος.
