Ας όψεται η καραντίνα και το κρύο, ούτε μια διαδρομή 500 μέτρων δεν κάνουμε. Κι όταν χάσεις τις χωρικές εναλλαγές, χάνεις και την αίσθηση του χρόνου.
Τι μέρα είναι σήμερα; Πόσες έχει ο μήνας; Χαμένοι στην απουσία ερεθισμάτων εργαζόμενοι, μαθητές και συνταξιούχοι σταμάτησαν να ρωτάνε.
Αν και οι έξοδοι, οι βόλτες και το χαζολόγημα είναι σε προσωρινή αναστολή, μας μένει κάτι ισχυρό.
Είναι η αναπόληση. Ένα από τα ισχυρότερα όπλα του ανθρώπου.
Σας προσκαλώ να κάνουμε μια περιήγηση στα μονοπάτια του χρόνου, του χώρου και της μνήμης από τον καναπέ μας και να οργανώσουμε την αντίσταση μας.
Δικαστήρια – Αγορά ένα τσιγάρο δρόμος…
Περπατάς αργά από τα Δικαστήρια προς την Αγορά. Βαρετός περίπατος θα πούνε οι μέτοικοι της πόλης. Όχι για σένα. Κοντοστέκεσαι σε κάθε τοπόσημο και συμβαίνει το απίθανο. Ανατρέπεις τον Νόμο του Χρόνου που λέει ότι δύο διαφορετικοί χρόνοι δεν μπορούν ποτέ να συνυπάρχουν.
Πώς γίνεται αυτό;
Αν για παράδειγμα είσαι στα ΟΛΥΜΠΙΑ, φαντάζεσαι που καθόσουν στο γωνιακό θερινό κινηματογράφο. Ένα πραγματικό κήπο της εποχής.
Ταυτόχρονα αναδύεται η εικόνα του χειμερινού κινηματογράφου.
Είχες πάει εκεί και με το παιδί σου. Η κατάρρευσή του ένα μεσημέρι λίγο πριν γίνει μια μαθητική παράσταση συγκλόνισε την πόλη.
Και όσο πλησιάζει το παρόν, εύκολα αναδύεται μια άλλη εικόνα.
Πρωί Κυριακής Φεβρουάριος 1988, πολλοί νεαροί που συμμετείχαν στο κυνήγι θησαυρού της πόλης, σκαλίζουν στα χαλάσματα για να βρουν ένα εισιτήριο. Και ώ του θαύματος, ένας ανακαλύπτει μια άθικτη δεσμίδα εισιτηρίων.’
Η ισχυρή συγκρότηση παρόμοιων εμπειριών επιτρέπουν στους παρατηρητές κι σε αυτούς που περπατάνε νοερά από τον καναπέ τους να βάλουν και μία τρίτη διάσταση στο χρόνο. Αυτή του μέλλοντος.
Φαντασία η μνήμη του μέλλοντος
Καθώς αναπολείς εμπειρίες η απρόβλεπτη εμφάνισή της αναδυόμενής σου μνήμης παίζει παιχνίδια με τη φαντασία σου και διαμορφώνει παραστάσεις του μέλλοντος.
Έτσι από άχρονος περιπατητής της οδού Δημοκρατίας γίνεσαι άχρονος παρατηρητής και ζεις την ταυτοχρονία.
Χάνεσαι όμως καθώς οι πρότερες και πρόσκαιρες αναμνήσεις σου καταβυθίζονται και χάνονται
Παρ’ όλα αυτά μπορείς να δεις το Πνευματικό Κέντρο, για παράδειγμα, με άλλα χρώματα, με άλλους ήχους και σε άλλες χρήσεις…
Η φαντασία εμάς των μεγαλύτερων έχει αυτή την ικανότητα να μπορεί να διαμορφώνει από το παρελθόν παραστάσεις του μέλλοντος μέσω της προσμονής.
Και για τους δύσπιστους, η φαντασία είναι σε θέση να προσφέρει κάτι καινούργιο, επειδή δεν εξαντλείται στην επανάληψη εκείνων των συστατικών στιγμών που έχουν καταγραφεί.
Ο χρόνος των παιδιών
Σε αντίθεση τα παιδιά ζουν συνεχώς το παρόν.
Το παρόν των παιδιών δεν μεταβάλλει κάτι, αλλά ούτε και προσδιορίζει κάτι άλλο. Η ικανότητα τους να κάνουν προβολή στο μέλλον είναι περιορισμένη.
Οι αναμνήσεις των περισσότερων παιδιών λόγω ηλικίας λιγοστές. Σε μικρή έρευνα που έκανα τον περασμένο μήνα σε 9χρονους μαθητές διαπίστωσα την ένδεια τους. Οι πρώτες τους μνήμες αρχίζουν στην καλύτερη περίπτωση στο Νηπιαγωγείο.
Δεν ήταν έτσι πάντα. Οι αναμνήσεις των μεγαλύτερων Χανιωτών πάνε πιο πίσω συγκριτικά.
Και τι σημαίνει αυτό;
Ερευνητές ισχυρίζονται ότι εμπειρίες ζωής που έχουν ισχυρό βαθμό συνοχής βοηθάνε τους μαθητές να κάνουν προβολή στο μέλλον. Και να έχουν άποψη για την πορεία της ανάπτυξης τους.
Είναι φανερό ότι η καραντίνα στερεί από παιδιά και εφήβους ιδιαίτερα από αυτά που είναι σε κρίσιμα παράθυρα ανάπτυξης εμπειρίες ζωής. Χρήσιμα αποτυπώματα στο χρονολόγιο τους.
Η Αριστοτελική άποψη
Ο Αριστοτέλης πιστεύει ότι “Η μνήμη ανήκει στο μέρος εκείνο της ψυχής στο οποίο ανήκει κι η φαντασία…”.
Θα μπορούσε κάποιος να προβάλει την απορία πώς μπορεί κανείς να θυμάται κάτι που δεν είναι παρόν, αφού μόνο το πάθος είναι παρόν, ενώ το ίδιο το γεγονός απουσιάζει…
Συμβαίνει συχνά να μην μπορεί να θυμηθούμε μια συγκεκριμένη στιγμή, αλλά μπορούμε να το βρούμε αναζητώντας το. Αυτό συμβαίνει, όταν κινήσουμε πολλά ερεθίσματα ώσπου τελικά να κινήσουμε εκείνο του οποίου συνεχόμενο είναι το αντικείμενο της αναζήτησης μας.
Εδώ, ο Αριστοτέλης συνιστά να έχουμε πολλά ερεθίσματα για κάθε μνήμη και να έχουμε εξασφαλίσει μια αφετηρία.
Κι αν προσθέσουμε το πάθος, το μεράκι για τη γνώση και την ζωηρή φαντασία, τότε η επιτυχία της ανάκλησης είναι εξασφαλισμένη.
Προτάσεις για μαθητές την περίοδο της καραντίνας
Γνωρίζουμε ότι η διαφορά ανάμεσα στην αντίληψη του χρόνου και στη φαντασία του χρόνου είναι προφανής και είναι αδιανόητο να την παραβλέψουμε. Αν στην καθημερινότητα μας όλοι μικροί και μεγάλοι μαθητές…
• Διατηρήσουμε τις συνήθειες μας,
• Δημιουργούμε οτιδήποτε θα μας είναι μελλοντικά χρήσιμο παράδειγμα να μάθουμε να μαγειρεύουμε… ,
• Μελετάμε κάτι ξεχωριστό. Ο εμπλουτισμός των γνώσεων μας σήμερα θα μας φανεί χρήσιμος στις Πανελλήνιες.
• Εργαζόμαστε σε ένα μεγαλύτερο έργο- project. Για παράδειγμα ανακαλύπτουμε σήμερα τον ακαδημαϊκό-επαγγελματικό μας στόχο, τον προσδιορίζουμε και τον κυνηγάμε.
• Διατηρήσουμε την επικοινωνία μας με λίγους φίλους,
τότε θα είμαστε κυρίαρχοι του χρόνου και θεμελιωτές του μέλλοντος μας.
Συμπερασματικά
• Η περιήγηση στα μονοπάτια του χρόνου, του χώρου και των αναμνήσεων είναι έντονη και χαοτική, στην περίοδο της καραντίνας.
• Οι άχρονοι περιπατητές της πόλης δεν νοιώθουν μοναξιά. Έχουν τόσους συνοδοιπόρους όσες και οι εμπειρίες τους. Οι αναμνήσεις τους ζωγραφίζουν εικόνες του παρελθόντος και του μέλλοντος.
• Οι μαθητές όλων των ηλικιών και επιπέδων εκμεταλλεύονται την καραντίνα για αυτό-βελτίωση, στοχοθεσία και στοχοκατάκτηση.
• Όλοι απορρίπτουμε την ισοπέδωση της καραντίνας με οργάνωση, στρατηγική και επιμονή βάζοντας προσωπικούς στόχους.
*Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’, ‘Θυμάμαι εύκολα’. • Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr • facebook polygnosi
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
