» Συστάσεις προστασίας από το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών Ηρακλείου
Νέες απειλές για τα ελαιόδεντρα προέρχονται από ασθένειες και έντομα με το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου σε τεχνικό δελτίο να δίνει οδηγίες προστασίας στους παραγωγούς.
Μεταξύ άλλων επισημαίνει και συνιστά:
• ΚΑΡΚΙΝΩΣΗ: Είναι μια πολύ συχνή και διαδεδομένη ασθένεια που εμφανίζεται με το σχηματισμό εξογκωμάτων (καρκινώματα) στα κλαδιά, σπανιότερα στους βασικούς κλάδους ή στους βραχίονες και στον κορμό με αποτέλεσμα την εξασθένηση των δέντρων και την μείωση της παραγωγής. Οφείλεται σε προσβολή από βακτήριο που μεταφέρεται από τους όγκους σε άλλα μέρη του δέντρου ή σε γειτονικά δέντρα με τη βοήθεια του νερού και μολύνει μέσα από πληγές ή σκισίματα του φλοιού που προκύπτουν συνήθως μετά από κλάδεμα, ράβδισμα, παγετό, χαλάζι ή δυνατό άνεμο μέσα στην υγρή περίοδο. Η μετάδοση σε μικρές αποστάσεις γίνεται με τη βροχή και τον άνεμο ενώ με το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρφλλια) η ασθένεια μεταφέρεται σε νέες περιοχές. Η ποικιλία Κορωνέικη είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην ασθένεια. Τα νεαρά δέντρα είναι ευπαθή, προσβάλλονται έντονα και παρουσιάζουν γρήγορη εξασθένηση, ξηράνσεις και καχεξία. Η διασπορά και η συχνότητα της ασθένειας ευνοούνται με την υγρασία ενώ η ένταση της ζημιάς εξαρτάται από παράγοντες όπως η ποικιλία, η ηλικία, η θρεπτική κατάσταση του δέντρου, πρόσφατα κλαδέματα, κ.ά.
Συνιστάται εφαρμογή προληπτικών καλλιεργητικών πρακτικών για τον περιορισμό νέων μολύνσεων και μετάδοσης της ασθένειας.
-Αποφεύγετε το κλάδεμα με υγρό ή με βροχερό καιρό. Απολυμαίνετε τα εργαλεία κλαδέματος σε υδατικό διάλυμα οινοπνεύματος ή χλωρίνης 5%. Μεγάλες τομές να καλύπτονται με πυκνό βορδιγάλειο πολτό ( διάλυμα μέχρι 6%).
-Κλαδιά προσβεβλημένα με όγκους να αφαιρούνται με ξηρό καιρό και να καταστρέφονται με κάψιμο ή να απομακρύνονται. Όγκοι στον κορμό ή σε βραχίονες να αφαιρούνται με κοφτερό μαχαίρι και η τομή να προστατεύεται άμεσα με επάλειψη.
-Δέντρα προσβεβλημένα να παραμένουν ακλάδευτα μέχρι την έναρξη της νέας βλάστησης και να κλαδεύονται τελευταία στον ελαιώνα.
-Σε περιοχές με ευνοϊκές για την ασθένεια συνθήκες συνιστώνται προληπτικές επεμβάσεις με χαλκούχα σκευάσματα αμέσως μετά από κάθε αιτία τραυματισμού των δέντρων κατά την υγρή περίοδο.
-Το πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρύλλια, μοσχεύματα, εμβόλια) πρέπει να είναι πιστοποιημένο, υγιές και απαλλαγμένο από προσβολές. Στη σύσταση νέου ελαιώνα αποφεύγετε το σύστημα πυκνής φύτευσης.
• ΚΕΡΚΟΣΠΟΡΑ: Σημαντική μυκητολογική ασθένεια που προσβάλλονται τα φύλλα και οι καρποί της ελιάς. Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η εμφάνιση περιοχών σκούρου μεταχρωματισμού μόνο στην κάτω επιφάνεια των φύλλων που αποτελούν τη βάση του μύκητα και μοιάζουν με καπνιά. Στην πάνω επιφάνεια σχηματίζονται ακανόνιστες κίτρινες κηλίδες, τα φύλλα ξηραίνονται και πέφτουν με αποτέλεσμα την εξασθένιση των δέντρων. Όταν ο μύκητας παραμείνει διαδοχικά έτη στον ελαιώνα, οδηγεί σε μειωμένη ανάπτυξη βλαστών, φτωχή διαφοροποίηση ανθοφόρων οφθαλμών για το επόμενο έτος και μείωση της παραγωγής.
Οι συνθήκες που επικρατούν αυτή την περίοδο είναι ευνοϊκές για μολύνσεις και διασπορά της ασθένειας. Η διασπορά είναι μεγαλύτερη όταν η βροχή συνοδεύεται με άνεμο. Είναι σημαντικό να προληφθεί η ανοιξιάτικη μετακίνηση του μύκητα στα νέα φύλλα.
Στο επόμενο διάστημα κατά τη διάρκεια της βροχερής περιόδου συστήνονται επεμβάσεις με χαλκούχα και άλλα εγκεκριμένα μυκητοκτόνα με προληπτική ή και θεραπευτική δράση στις περιοχές που υπήρξαν σημαντικά προβλήματα προσβολών με έντονη φυλλόπτωση την προηγούμενη περίοδο και όπου προληπτικά κρίνεται απαραίτητο λόγω υψηλής υγρασίας.
Η σημαντικότερη επέμβαση για τον έλεγχο της ασθένειας είναι η προληπτική προστασία της νέας βλάστησης από τις ανοιξιάτικες μολύνσεις όταν αυτή φτάσει στα 2-5 εκ. Αραιή φύτευση και κατάλληλα κλαδέματα συμβάλουν στον περιορισμό της ασθένειας.
• ΚΥΚΛΟΚΟΝΙΟ: Μυκητολογική ασθένεια. Ο μύκητας προσβάλει κυρίως τα φύλλα και προκαλείται φυλλόπτωση, εξασθένιση των προσβεβλημένων δέντρων και μείωση της παραγωγής. Στην πάνω επιφάνεια των προσβεβλημένων φύλλων σχηματίζονται χαρακτηριστικές καστανές κυκλικές κηλίδες, γνωστές ως “μάτια παγωνιού”. Η κηλίδωση των φύλλων εξελίσσεται γρήγορα μέσα στην άνοιξη και νωρίς το καλοκαίρι με πρόωρη και έντονη αποφύλλωση των κλαδιών που βρίσκονται χαμηλά στις ποδιές του δέντρου. Σοβαρές προσβολές παρατηρούνται σε πεδινές αρδευόμενες περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία. Ευπαθείς ποικιλίες: Θρουμπολιά, Σσουνάτη, Άμφισσας, Καλαμών. Η Κορωνέικη (ψιλολιά) παρουσιάζει σχετική αντοχή στην ασθένεια. Η καταπολέμηση βασίζεται στην εφαρμογή προληπτικών ψεκασμών με χαλκούχα ή άλλα εγκεκριμένα μυκητοκτόνα στις περιοχές όπου επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες μολύνσεων και στις ευπαθείς ποικιλίες.
• ΚΑΠΝΙΑ ΚΑΙ ΛΕΙΧΗΝΕΣ: Η καπνιά είναι μύκητας που ζει σαπροφυτικά κυρίως πάνω στα μελιτώδη εκκρίματα (ςάκχαρα) των κοκκοειδών εντόμων και καλύπτει επιφανειακά τους κλάδους, τους βλαστούς και τα φύλλα με μια λεπτή μαύρη στρώση μυκηλιακών υφών (μαυρίλα). Οι λειχήνες είναι μείγμα φυκών και μυκήτων και ως επίφυτα σχηματίζουν κιτρινοπράσινη στρώση επιφανειακά σε κορμούς, βραχίονες και κλαδιά. Καπνιά και λειχήνες εμφανίζονται σε ελαιώνες περιοχών αυξημένης υγρασίας και περισσότερο σε δέντρα με πυκνή βλάστηση.
Συστήνεται κατάλληλο κλάδεμα και απομάκρυνση της ασθενούς βλάστησης για τη βελτίωση του αερισμού των δέντρων και τη μείωση της σχετικής υγρασίας. Η καπνιά αντιμετωπίζεται έμμεσα με την έγκαιρη καταπολέμηση των κοκκοειδών και της ψύλλας της ελιάς. Κατά τη βροχερή περίοδο επεμβάσεις με εγκεκριμένα σκευάσματα δρουν προστατευτικά και συμβάλλουν στην αποκόλληση των λειχήνων.
• ΞΥΛΟΦΑΓΑ ΕΝΤΟΜΑ: Σκαθάρια πολύ μικρού μεγέθους (2-4 χλστ.) που κατά κανόνα προσβάλουν εξασθενημένους, καχεκτικούς και ημίξερους κλάδους.
Χαρακτηριστικό της προσβολής είναι η εμφάνιση πολλών μικρών στρογγυλών οπών πάνω στο φλοιό. Αυτή την εποχή οι σκολύτες διαχειμάζουν στα προσβεβλημένα ξερά κλαδιά της προηγούμενης περιόδου.
Η αντιμετώπιση βασίζεται σε καλλιεργητικούς χειρισμούς και είναι αποτελεσματικότερη όταν εφαρμόζεται σε σχετικά μεγάλη κλίμακα.
Όταν εμφανίζονται σταδιακά ξηρά ή ημίξηρα κλαδιά στα δέντρα ελέγχετε πιθανή εμφάνιση των χαρακτηριστικών συμπτωμάτων προσβολής των ξυλοφάγων εντόμων. Συστήνεται έγκαιρη αφαίρεση και κάψιμο ή απομάκρυνση των προσβεβλημένων κλαδιών νωρίς την άνοιξη, πριν από την έξοδο των ακμαίων. Υπολείμματα κλαδέματος και κλαδιά ασθενή και καχεκτικά πρέπει να απομακρύνονται από τους ελαιώνες και από την περίμετρο τους.
Το Κέντρο κάνει και συστάσεις για τη διαχείριση των ζιζανίων και, μεταξύ άλλων, αναφέρει:
«Μην καταστρέφετε την ξινήθρα (Oxalis sp). Δεν είναι επιζήμιο ζιζάνιο, περιορίζει την εμφάνιση άλλων ανταγωνιστικών ζιζανίων, δεν ανταγωνίζεται τις δενδρώδεις καλλιέργειες. Αποφύγετε την πρώιμη καταστροφή των ζιζανίων, ιδιαίτερα στις περιοχές όπου ενδημεί η καλόκορη. Η διατήρηση της αυτοφυούς βλάστησης στον ελαιώνα καθυστερεί τη μετακίνηση του εντόμου στις ανθοταξίες της ελιάς. Η μηχανική κατεργασία του εδάφους δεν πρέπει να ξεπερνά σε βάθος τα 25 εκ. για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί των ριζών. Ενσωμάτωση κοπριάς στο έδαφος ή χλωρή λίπανση συνιστώνται σε κάθε περίπτωση, ιδιαίτερα σε φτωχά εδάφη και στη βιοκαλλιέργεια».
