Η πρόσφατη αντικατάσταση του νόμου (ν.4406/2016), ο οποίος είχε θεσπιστεί από τον υπουργό Εσωτερικών κ. Κουρουμπλή, στις 25 Ιουλίου του 2016, με το νόμο (ν. 4654/2020) θα φέρει στις μεθεπόμενες εθνικές εκλογές ένα νέο τρόπο κατανομής των εδρών στα κόμματα τα οποία συγκεντρώνουν πάνω από 3%.
O νόμος του νυν Υπουργού Εσωτερικών κ. Θεοδωρικάκου, έχει τη βάση του και την καταβολή του σε εκείνα των προκατόχων του Παυλόπουλου(2008) και Σκανδαλίδη(2004). Δηλαδή, μια παραλλαγή του πλειοψηφικού μοντέλου με πριμοδότηση εδρών στο πρώτο κόμμα. Ανάλογα το τελικό ποσοστό που θα λάβει αυτό, οι έδρες του bonus θα είναι από 20 έως και 50. Βασικός όρος για το bonus είναι το πρώτο κόμμα να έχει ποσοστό πάνω του 25% και για κάθε 0.5% θα λαμβάνει μία επιπλέον έδρα.
Είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι, το νέο εκλογικό σύστημα του νόμου (ν.4654/2020) χαρακτηρίζεται από πολλούς αναλυτές ως «ενισχυμένη αναλογική». Αυτό είναι μία εσφαλμένη διατύπωση διότι, το νέο εκλογικό σύστημα δεν ενισχύει το αναλογικό στοιχείο της εκπροσώπησης άλλα, το αποδυναμώνει. Ουσιαστικά, διαστρεβλώνει την αναλογικότητα μιας και το 37%, ποσοστό που κατά πάσα πιθανότητα θα δίνει αυτοδυναμία, μπορεί να εκλέξει κυβέρνηση σε βάρος του 63%, χωρίς βέβαια να υπάρχει κάτι αθέμιτο σε αυτό. Από την άλλη πρέπει να σημειωθεί ότι, τα εκλογικά συστήματα με bonus, τα οποία είναι υπό εξαφάνιση σε Ευρωπαϊκές χώρες, θεωρούνται ύποπτα για αντισυνταγματικότητα μιας και εισάγουν ένα είδος απόκλισης από την αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου μετά την εξαγωγή της από την κάλπη.
Οι επόμενες λοιπόν εκλογές θα διεξαχθούν με τον εκλογικό νόμο του ΣΥΡΙΖΑ και την κατανομή των εδρών να γίνεται με τη μέθοδο της «απλής αναλογικής». Βέβαια, η φράση «απλή αναλογική» και σε αυτή την περίπτωση δεν είναι η σωστή για να περιγράψει τον εκλογικό νόμο. Ουσιαστικά, έχει ως αρχή το αναλογικό σύστημα, εστιάζοντας στην αναλογική εκπροσώπηση. Και αυτό διότι, υπάρχει το όριο του 3% για την είσοδο στη Βουλή και επίσης ο αριθμός των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής λαμβάνει ένα ποσοστό σύμφωνα με το οποίο, εάν πραγματικά ίσχυε η απλή και ανόθευτη αναλογική θα μεταφράζονταν σε αρκετές έδρες, τις οποίες, με το νόμο του ΣΥΡΙΖΑ, θα τις μοιραστούν τα κόμματα που συγκέντρωσαν πάνω από 3%.
Αν δούμε την κατανομή των εδρών στη βάση τριών διαφορετικών εκλογικών συστημάτων, εκείνο που ίσχυσε στις προηγούμενες εθνικές εκλογές, του νόμου Κουρουμπλή(ν.4406/2016) και ενός υποτιθέμενου εκλογικού συστήματος απλής και ανόθευτης αναλογικής θα παρατηρήσουμε τη διαφορά ως προς την εκπροσώπηση της λαϊκής βούλησης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. (Πίνακας 1).
Είναι εμφανές ότι με το εκλογικό σύστημα του 2019 η Νεά Δημοκρατία έλαβε μία άνετα πλειοψηφία. Με τον εκλογικό νόμο του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος θα εφαρμοστεί στις επόμενες εκλογές, καταργείται το bonus και πάμε σε μία κατανομή των 300 εδρών(288 και 12 επικρατείας) με απλή αναλογική. Παρόλα αυτά, 23 έδρες θα κατανεμηθούν αναλογικά στα κόμματα άνω του 3% ενώ, εάν είχαμε μία άδηλη και ανόθευτη απλή αναλογική και οι 300 έδρες έδρες θα κατανέμονταν στη βάση των ψήφων που πήραν όλα τα κόμματα τα οποία έλαβαν μέρος στις εκλογές.
Επίσης, παράδοξο στην εκλογική διαδικασία, έτσι όπως έχει δομηθεί το εκλογικό σύστημα, αποτελούν οι τετραεδρικές περιφέρειες. Μια από από αυτές είναι και των Χανίων. Το παράδοξο των τετραεδρικών περιφερειών είναι ότι, πολλές φορές στην πρώτη κατανομή διανέμονταν συνήθως δύο έδρες ή ακόμη και μία έδρα και οι άλλες δύο ή τρεις πήγαιναν στο κόμμα το οποίο σε εθνικό επίπεδο έρχονταν πρώτο και λάμβανε το bonus. Στο Νομό Χανίων το πιο παράδοξο αποτέλεσμα ήταν εκείνο του 2012, με τη Νέα Δημοκρατία να κατατάσσεται πέμπτο κόμμα, με 7.47% και να λαμβάνει τρεις έδρες όλες από το bonus, μιας και τα υπόλοιπα κόμματα είχαν συμπληρώσει τον αριθμό των εδρών που έπρεπε να λάβουν σε εθνικό επίπεδο.
Υποθετικά, αν στις επόμενες εθνικές εκλογές έχουμε τα ίδια αποτελέσματα με εκείνα του 2019, στο Νομό Χανίων θα υπάρξουν αλλαγές στον τρόπο που θα γίνει η κατανομή των εδρών. Σύμφωνα με τις πρόσφατες εθνικές εκλογές η Νέα Δημοκρατία έλαβε τρεις έδρες και ο ΣΥΡΙΖΑ μία. Από την πρώτη κατανομή έλαβαν από μία έδρα και οι άλλες δύο προστέθηκαν στη Νέα Δημοκρατία από το bonus. Μέσω του νόμου που ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ, με την εφαρμογή της «απλής αναλογικής» και το όριο του 3%, θα έχουμε από την Α΄ κατανομή μία έδρα για τη Νέα Δημοκρατία και μία για το ΣΥΡΙΖΑ. Να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με το άρθρο 8 του εκλογικού νόμου για την κατανομή των εδρών σε κάθε εκλογική περιφέρεια, ως εκλογικό μέτρο λαμβάνεται το ακέραιο μέρος του πηλίκου που προκύπτει από τη διαίρεση του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν μέρος στις εκλογές, ανεξάρτητα από τη συμμετοχή τους στην κατανομή του συνόλου των εδρών σε εθνικό επίπεδο, διά του αριθμού των εδρών της περιφέρειας.
Αφού έχει γίνει η κατανομή σε πρώτο επίπεδο σε όλες τις περιφέρειες και αφού έχουν κατανεμηθεί πρώτα και οι 12 βουλευτές Επικρατείας ξεκινάει η Β΄ κατανομή όλων των αδιάθετων εδρών. Σε αυτό το σημείο η διάθεση των εδρών γίνεται από το τελευταίο κόμμα που έπιασε το όριο του 3% και εισήλθε στη Βουλή και προχωράει κατά σειρά στο κόμμα με τα υψηλότερα ποσοστά μέχρι να φτάσουμε στο πρώτο.
Άρα, η κατανομή ξεκινάει από το ΜΕΡΑ25 το οποίο μπήκε οριακά στη Βουλή έχοντας ποσοστό 3.44%. Σύμφωνα με τις εκλογές του 2019 το ΜΕΡΑ25 έλαβε 9 έδρες χωρίς να μπορέσει να λάβει κάποια έδρα από τις 12 της Επικράτειας. Με το νέο εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής θα λάβει 11 έδρες. Παρατηρώντας κανείς τα ποσοστά και τον απόλυτο αριθμό ψήφων τους οποίους έλαβε το κόμμα του κ. Βαρουφάκη, πέραν των εννέα εδρών που θα έπαιρνε στις ίδιες Περιφέρειες με πριν, θα κέρδιζε άλλες δυο, στην Αχαΐα, με υπόλοιπο 5.339 και στη Λάρισα με υπόλοιπο 4.398.
Στα Χανιά οριακά θα έχανε την έδρα για μόλις 288 ψήφους, αφού το ψήφησαν 4.110 πολίτες. Η Ελληνική Λύση δεν θα έβγαζε έδρα στα Χανιά μιας και ήρθε σε αριθμό ψήφων 22η στο σύνολων των Περιφερειών. Το ίδιο ισχύει και για το ΚΚΕ και για το ΚΙΝΑΛ των οποίων τα υπόλοιπα στα Χανιά είναι αρκετά χαμηλά σε σχέση με άλλους Νομούς, παρότι το ΚΚΕ θα λάμβανε άλλες τρεις έδρες σε σχέση με το 2019 και το ΚΙΝΑΛ άλλες τέσσερις. Βάσει υπολοίπων θα έχουμε δύο έδρες για το ΣΥΡΙΖΑ και δύο για τη Νέα Δημοκρατία. Το υπόλοιπο του ΣΥΡΙΖΑ υπολογίζεται στις 10.466 ψήφους, το οποίο είναι δέκατο σε σειρά στην Επικράτεια, κάτι που του δίνει τη μία από τις δέκα επτά επιπλέον έδρες που θα λάμβανε σε σχέση με τις εκλογές του 2019. Η τελευταία έδρα, τη στιγμή που έχει γίνει η κατανομή όλων των εδρών σε επίπεδο Επικράτειας για τα κόμματα πέραν του πρώτου, τη λαμβάνει η Νέα Δημοκρατία.
Ουσιαστικά, με την απλή αναλογική και του ορίου 3% για είσοδο στη Βουλή δίνεται η ευκαιρία σε κόμματα τα οποία δε συγκεντρώνουν ποσοστά όπως αυτά του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας να διεκδικήσουν μία από τις τέσσερις έδρες στο Νομό Χανίων. Με τα ποσοστά των εκλογών του 2019 μόνο το ΜΕΡΑ25 ήταν κοντά να φτάσει στην εκλογή βουλευτή.
