Την επέκταση των επιχειρήσεων της Frontex σε όλη τη Μεσόγειο και τα δυτικά Βαλκάνια, με στόχο την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των κυμάτων παράνομης μετανάστευσης, επεξεργάζεται το Διοικητικό Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τη Διαχείριση των Εξωτερικών Συνόρων, όπως αποκαλύπτει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής διευθυντής του Οργανισμού Γκιλ Αρίας.
Λίγες μόλις μέρες μετά την ολοκλήρωση της έκτακτης συνόδου κορυφής για το μεταναστευτικό και των πρώτων ανακοινώσεων από τους Ευρωπαίους ηγέτες ο Γκιλ Αρίας μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και εξηγεί ποιος θα είναι ο ρόλος της Frontex στη νέα ευρωπαϊκή πολιτική και σχολιάζει τα συμπεράσματα της έκτακτης συνόδου. Ο κ. Αρίας διευκρινίζει ότι η Frontex δεν θα συμμετάσχει στις σχεδιαζόμενες επιχειρήσεις εντοπισμού και καταστροφής των σκαφών των δουλεμπόρων, επιχειρήσεις που θα έχουν στρατιωτικό χαρακτήρα και θα συντονίζονται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Επίσης, ο αναπληρωτής διευθυντής της Frontex δηλώνει κατηγορηματικά ότι απόλυτη προτεραιότητα για τον οργανισμό είναι η διάσωση της ζωής των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο.
• Πώς σχολιάζετε τις αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών στην έκτακτη σύνοδο κορυφής για το μεταναστευτικό;
Οι αποφάσεις ήταν λίγο ως πολύ αυτές που είχαν ήδη συμφωνηθεί ανάμεσα στους υπουργούς Εσωτερικών και Εξωτερικών, κατά τη συνεδρίαση που έγινε στο Λουξεμβούργο. Αρκετές από αυτές ήταν αποφάσεις πολιτικού περιεχομένου και δεν αφορούν τη Frontex. Σχετικά με αυτές που μας αφορούν, η σπουδαιότερη είναι εκείνη που σχετίζεται με τη διάθεση περισσότερων χρημάτων για τις κοινές επιχειρήσεις «Τρίτων» και«Ποσειδών», δηλαδή αυτές που γίνονται στη νότια Ιταλία και στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στα νησιά του Αιγαίου. Η απόφαση αυτή είναι προφανώς καλοδεχούμενη από τη Frontex γιατί θα μας επιτρέψει να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα μέσα και κατ’ επέκταση να ενισχύσουμε την ικανότητα αντίδρασης των επιχειρήσεών μας ώστε και να ανακόπτουμε την πορεία των μεταναστών και ταυτόχρονα να διασώζουμε τους μετανάστες που βρίσκονται σε κίνδυνο. Οπότε χαιρετίζουμε τις αποφάσεις που πάρθηκαν. Υπάρχουν, επίσης, και κάποιες άλλες αποφάσεις που δεν συνδέονται αυστηρά με το αντικείμενό μας. Θα παρακολουθήσουμε το τι θα γίνει, αλλά όπως σας είπα το σημαντικότερο για εμάς είναι η ενίσχυση των επιχειρήσεων «Τρίτων» και «Ποσειδών».
• Η απόφαση για τριπλασιασμό της χρηματοδότησης θα σημάνει και επέκταση των αρμοδιοτήτων για τη Frontex;
Στην πραγματικότητα οι αρμοδιότητες της Frontex δεν αλλάζουν. Τα περισσότερα χρήματα θα σημάνουν τη χρήση περισσότερων μέσων και τελικά την επέκταση του επιχειρησιακού χώρου των δύο επιχειρήσεων. Σκεφτόμαστε επίσης να μην περιορίσουμε το σχεδιασμό μας μόνο στις δύο αυτές περιοχές, αλλά να επεκταθούμε σε όλη τη Μεσόγειο γιατί γνωρίζουμε από την εμπειρία μας κατά το παρελθόν ότι, όταν ενδυναμώνεις τις δράσεις σε μία περιοχή, τότε τα μεταναστευτικά ρεύματα μετακινούνται σε άλλες περιοχές. Πρέπει λοιπόν να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε πιθανές μετατοπίσεις των κυμάτων παράνομης μετανάστευσης και θα λάβουμε υπόψη μας με κάποιο τρόπο τα δυτικά Βαλκάνια ή τη νοτιοανατολική Ευρώπη, όπως και τη Μεσόγειο, καθώς περιμένουμε τη μετακίνηση των μεταναστευτικών ρευμάτων.
• Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έγιναν μετά την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αναζητήσει τρόπους εντοπισμού και καταστροφής των σκαφών των διακινητών. Η Frontex θα συμμετάσχει σε αυτή την επιχείρηση και αν ναι, με ποιο τρόπο;
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα που υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο, η πιθανότητα του εντοπισμού των σκαφών και της καταστροφής τους πριν χρησιμοποιηθούν από τους διακινητές, είναι κάτι που προβλέπεται να γίνει με στρατιωτικές επιχειρήσεις. Εάν όμως τελικά γίνει, γιατί όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα «υπάρχει η ανάγκη να γίνουν συστηματικές προσπάθειες για τον εντοπισμό, την κατάληψη και την καταστροφή σκαφών πριν χρησιμοποιηθούν από τους διακινητές και η Ύπατη Εκπρόσωπος καλείται να ξεκινήσει άμεσα προετοιμασίες για μια πιθανή επιχείρηση Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας για το σκοπό αυτό». Άρα αυτό θα γίνει από την αποστολή της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, που είναι στρατιωτική αποστολή και δεν προβλέπεται να αποτελέσει έργο της Frontex.
• Οπότε στις στρατιωτικές αποστολές δεν θα συμμετέχει η Frontex;
Όχι. Αυτό αφορά τα στρατιωτικά σώματα των κρατών-μελών, θα συντονίζεται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και αν τελικά παρθεί η απόφαση να γίνει η στρατιωτική επιχείρηση, τότε θα είμαστε σε επαφή με τους αρμόδιους οργανισμούς ώστε να συντονίσουμε την επιχείρηση αυτή με τις δικές μας επιχειρήσεις «Τρίτων» και «Ποσειδών». Αλλά κατ’ αρχήν δεν είμαστε ένας στρατιωτικός οργανισμός και δεν εμπλεκόμαστε σε στρατιωτικές επιχειρήσεις.
• Ποια είναι η άποψή σας για το άνοιγμα νέων ακίνδυνων διόδων για τους μετανάστες ή τους πρόσφυγες; Θα μπορούσε αυτό να δώσει λύση στο μεταναστευτικό πρόβλημα;
Προφανώς το να ανοίξεις νέα, νόμιμα κανάλια -και αυτό είναι κάτι που έχω αναφέρει και εγώ σε συνεντεύξεις που έχω δώσει- θα βοηθούσε να μειωθεί η πίεση των μεταναστευτικών ρευμάτων στη Μεσόγειο και ως εκ τούτου θα συνέβαλλε και στη μείωση του αριθμού των ανθρώπων που πεθαίνουν στη Μεσόγειο. Όμως, τα σχόλιά μου αφορούν σε νόμιμα κανάλια για ανθρώπους που φεύγουν από χώρες με ένοπλες συγκρούσεις ή αντιμετωπίζουν διώξεις στις χώρες τους. Δεν εννοώ να ανοίξουμε νέους δρόμους, γιατί αυτό δεν είναι εφικτό. Είναι δύσκολο να σκεφτούμε το άνοιγμα και την εξασφάλιση νέων δρόμων. Θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε νέα νόμιμα κανάλια για τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας και πρέπει να έρθουν στην Ευρώπη, χωρίς όμως να χρειαστεί να βάλουν τους εαυτούς τους σε κίνδυνο.
• Ποια θα μπορούσαν να είναι αυτά τα κανάλια;
Για παράδειγμα, κάτι που ήταν δυνατό στο παρελθόν ήταν το διπλωματικό άσυλο, όπου οι άνθρωποι που είχαν ανάγκη διεθνούς προστασίας έκαναν αίτηση για άσυλο στην πρεσβεία των χωρών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, αυτή είναι μια πολιτική απόφαση, που όμως δεν συζητήθηκε στην τελευταία έκτακτη σύνοδο.
• Ποια θα είναι τα κύρια σημεία της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη μετανάστευση που αναμένεται να παρουσιασθεί τον Μάιο;
Η στρατηγική που θα παρουσιαστεί τον Μάιο δεν θα είναι στρατηγική του Frontex. Θα είναι ένα πακέτο της Κομισιόν που θα παρουσιάζει νέες προτάσεις και πολιτικές για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με μία ολιστική προσέγγιση. Οπότε θα περιλαμβάνει αρχικά διαφορετικούς τομείς για το χειρισμό, τη διαχείριση ζητημάτων μετανάστευσης. Και νομίζω ότι δεν θα σχετίζεται μόνο με την παράνομη μετανάστευση, αλλά και με την αποκαλούμενη ως νόμιμη μετανάστευση. Αλλά δεν σχετίζεται με τη στρατηγική της Frontex. Η στρατηγική μας έχει ήδη υιοθετηθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο για τα επόμενα χρόνια και τώρα προσαρμόζουμε τις δράσεις μας στις νέες πολιτικές αποφάσεις που πάρθηκαν χτες και βέβαια χρειάζεται περισσότερη συζήτηση για να μεταφέρουμε και να μετασχηματίσουμε αυτές τις αποφάσεις σε πρακτικές και απτές δράσεις πεδίου.
• Υπάρχει διεθνής πίεση από τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και την κοινή γνώμη για περισσότερες επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, αντί για επιχειρήσεις απώθησης. Πώς το σχολιάζετε;
Αυτά τα πρόσθετα χρήματα που θα δοθούν στις επιχειρήσεις θα υποστηρίζουν και τον έλεγχο των συνόρων και τις δράσεις έρευνας και διάσωσης. Γιατί παρ’ όλο που στην αποστολή της Frontex δεν έχουμε δράσεις έρευνας και διάσωσης, τελικά οι επιχειρήσεις μας γίνονται επιχειρήσεις διάσωσης συνεχώς. Στην πραγματικότητα έχουμε χιλιάδες μετανάστες που διασώζονται στις περιοχές δράσης του Frontex, παρ’ όλο που -όπως σας είπα- οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης δεν είναι στην αποστολή μας. Είναι όμως προφανές ότι το να σώσουμε τη ζωή των ανθρώπων είναι απόλυτη προτεραιότητα για εμάς. Οπότε όταν υπάρχει σκάφος σε κίνδυνο ή σήμα κινδύνου, τα μέσα που διαθέτει η Frontex σταματούν να ασχολούνται με τον έλεγχο των συνόρων, προκειμένου να διασωθούν ανθρώπινες ζωές.
• Έχει ασκηθεί κριτική για τις επιχειρήσεις της Frontex ότι καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τι απαντάτε σε αυτό;
Πρέπει να πω ότι μέχρι τώρα δεν υπάρχει καμία κατηγορία για το προσωπικό και τους συνεργαζόμενους αξιωματικούς της Frontex ότι είναι ένοχοι για καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, παρά μόνο για αξιωματικούς των εθνικών αρχών που όμως δεν εργάζονται για τη Frontex. Η μόνη μας σχέση με αυτούς τους ισχυρισμούς, που δεν ξέρω αν είναι αληθείς ή όχι, είναι ότι τα συμβάντα έγιναν στις περιοχές, όπου η Frontex πραγματοποιεί κοινές επιχειρήσεις. Αλλά αυτές δεν είναι κατηγορίες για τη Frontex και ακόμα και να υπάρχουν κατηγορίες για τον Frontex πρέπει να σας πω ότι είναι τελείως αβάσιμες. Οπότε θα επαναλάβω ότι ούτε το προσωπικό ούτε οι συνεργάτες του Frontex έχουν κατηγορηθεί για καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
• Την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκε η συνέχιση της συνεργασίας της Frontex με τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν θα συνεχίσει να λειτουργεί το γραφείο της Frontex στον Πειραιά.
Φυσικά και συνεχίζεται η συνεργασία μας με τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Οι αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό δεν συνεπάγονται καμία αλλαγή στις δράσεις μας. Συνεργαζόμαστε με όλα τα κράτη- μέλη χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τον πολιτικό χρωματισμό της εκάστοτε κυβέρνησης. Αυτό είναι κάτι που δεν επηρεάζει τη συνεργασία μας. Όσον αφορά στο επιχειρησιακό γραφείο της Frontex στον Πειραιά είναι ένα θέμα που αξιολογείται τώρα και το Διοικητικό Συμβούλιο θα αποφασίσει αν θα συνεχίσει να λειτουργεί ή όχι. Φαντάζομαι ότι θα συνεχίσει να λειτουργεί, αλλά την απόφαση θα πάρει το Διοικητικό Συμβούλιο με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης.
• Πότε πιστεύετε ότι θα έχουμε την τελική απόφαση;
Μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.
