Ακόμα ένα σύνολο με φωτογραφίες των Χανίων της περιόδου της Γερμανικής κατοχής ήρθε τελευταία στα χέρια μου, φωτογραφίες που όπως και να ’χει έχουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους η καθεμιά. Πολλές φορές τα θέματα που τραβούσαν οι διάφοροι Γερμανοί στρατιωτικοί στα Χανιά ήταν κοινά, δεν είχαν μείνει και πολλά σημεία της πόλης μας απείραχτα από τη λαίλαπα του πολέμου που να προκαλούσαν το οποιοδήποτε φωτογραφικό ενδιαφέρον. Από την άλλη, η ίδια η τραγική εικόνα των ερειπίων αποτέλεσε αγαπημένο φωτογραφικό θέμα των στρατιωτικών αυτών κυρίως την πρώτη περίοδο της Κατοχής. Δε γνωρίζω αν το κίνητρό τους ήταν η όποια περηφάνια τους για τα κατορθώματα της Λουφτβάφε, της τρομερής αεροπορικής ισχύος τους ή η τραγικότητα που απέπνεαν τα ίδια τα ερείπια, ειρηνικές κατοικίες στη συντριπτική τους πλειοψηφία που η ιστορικότητα της κατασκευής των περισσότερων ήταν εμφανής. Και ήταν βέβαια και οι άνθρωποι, αρκετοί από τους οποίους βρίσκονταν καταπλακωμένοι κάτω από τα συντρίμμια. Γι’ αυτό και οι φωτογραφίες της πρώτης περιόδου, πολλές από τις οποίες έχουν τραβηχτεί την ώρα της μάχης, είναι πολύ πιο σπάνιες, πιο τραγικές και φυσικά πολύ πιο περιζήτητες και ακριβές όταν εντοπιστούν από συλλέκτες. Ας σταθούμε όμως στα θέματα των φωτογραφιών του σημερινού δημοσιεύματος, μια επιλογή από 3 διαφορετικά αρχεία. Οι περισότερες έχουν τραβηχτεί αμέσως μετά την κατάληψη των Χανίων, το καλοκαίρι του 1941. Η πρώτη είναι μια γενική άποψη της πόλης από το Ακρωτήρι, τον Προφήτη Ηλία. Παρατηρήστε τις κάσκες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο πρώτο πλάνο, αυτές διαφοροποιούν τη φωτογραφία αυτή από τις πολλές παρόμοιες γενικές απόψεις που κατά καιρούς έχουν τραβηχτεί από το σημείο αυτό. Η δεύτερη και η τρίτη δείχνουν την περιοχή του “Προξενείου” και του σημερινού ξενοδοχείου “Χαλέπα” κι έχουν τραβηχτεί από τον (ή τους) ίδιους αλεξιπτωτιστές που έμεναν τότε στην κατοικία Καρδαμάκη, λίγο πιο πάνω. Οι άνθρωποι αυτοί επισκέφθηκαν αρκετές φορές τον τόπο μας μέχρι τον πρόσφατο θάνατό τους.
Η τέταρτη δείχνει την περιοχή που κτίστηκε μεταπολεμικά η “Χονολουλού”. Το κτίσμα που διακρίνεται πάνω σώζεται και σήμερα, τα βράχια παραμένουν τα ίδια όπως και η γραφικότητα της περιοχής… Η πέμπτη δείχνει μια βομβαρδισμένη γωνιά της οδού Ελευθ. Βενιζέλου, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων και παλιότερα η “Ρέμβη”. Διακρίνεται η κλινική Καρδαμάκη (αργότερα ακτινολογικό ιατρείο Μπλαζουδάκη) που σώζεται και σήμερα. Η έκτη, η έβδομη και η όγδοη προέρχονται από το εξαιρετικό κι αδημοσίευτο αρχείο του Ρεθυμνιώτη συλλέκτη και ιστορικού ερευνητή Δημήτρη Σκαρτσιλάκη, τον οποίο ευχαριστώ κι από δω. Η έκτη δείχνει το λεγόμενο “Καμένο φούρνο” στη γωνία Ελευθ. Βενιζέλου και Βασιλέως Κωνσταντίνου τότε, σήμερα Ανδρέα Παπανδρέου, απέναντι από το 1ο Γυμνάσιο. Εκεί αργότερα στεγάστηκαν μανάβικα, όμως στα τέλη της δεκαετίας του ’50 κτίστηκαν νέα κτήρια στη θέση του βομβαρδισμένου κτηρίου. Η έβδομη, τη σημερινή οδό 8ης Δεκεμβρίου με την εμβληματική κατοικία Σουλάκου (κτισμένη από το Λυγεράκη) που σώζεται και σήμερα. Διακρίνονται οι φθορές που προξένησε στη στέγη αυτού του κτηρίου γερμανική βόμβα, όπως άλλωστε και στις στέγες άλλων γειτονικών κατοικιών. Η πολύ καλή κατασκευή της όμως την προφύλαξε από γενικότερες ζημιές.
Η όγδοη δείχνει την οδό Κυδωνίας περίπου στο ύψος του σημερινού δημαρχείου. Τα κτήρια απέναντι σώζονται και σήμερα. Η ένατη προέρχεται από διαδικτυακή καταχώρηση που διέσωσε ο κ. Μανώλης Ψιλάκης και δείχνει τη σημερινή οδό Καλλεργών και το νεοκλασικό κτήριο που στεγάζει την επιχείρηση “Σούξου Μούξου” σήμερα. Είναι σημαντικό ντοκουμέντο γιατί δείχνει επίσης πολλά γειτονικά κτήρια που κατεδαφίστηκαν αργότερα. Σε πρώτο πλάνο, το κτήριο έχει εξαφανιστεί από τους βομβαρδισμούς… Η δέκατη τέλος, δείχνει ομάδα νεαρών αλεξιπτωτιστών να παίρνει το μπάνιο της κάπου στους Αγίους Αποστόλους με “αδαμιαία περιβολή”. Δεν είναι μοναδική, μας αποκαλύπτει όμως πότε πραγματικά ξεκίνησε ο γυμνισμός ή αν προτιμάτε ο γυμνιστικός τουρισμός (έχει κι αυτή τη διάσταση) στην Κρήτη!
