Στη μνήμη μου η περιοχή του λόφου Καστέλι έχει καταγραφεί ως η «ρεμίζα στη Μεραρχία» και οι πρώτες μου εφηβικές αναζητήσεις έγιναν στα χαλάσματα του Μεγάλου Αρσεναλίου, περνώντας από τη σκοτεινή πλατεία Αγίου Μάρκου. Ευτυχώς, το Μεγάλο Αρσενάλι αποκαταστάθηκε και θα περίμενε κανείς το ίδιο να έχει γίνει και με τα κτήρια της Μεραρχίας και των Φυλακών, τα οποία ανήκουν στο Πολυτεχνείο Κρήτης.
Όχι, μόνο κάτι τέτοιο δεν έγινε, αλλά έτι χειρότερα αυτά αφέθηκαν στη φθορά του χρόνου, φτάνοντας στο σημείο σήμερα να συζητάμε για την «αξιοποίησή» τους ως ξενοδοχεία! Η εκκένωση της κατάληψης Rosa Nera έγινε η αφορμή να συζητηθεί επιτέλους το τι μέλλει γενέσθαι. Η κατάληψη της Rosa Nera ήταν μία κάποια λύσις για πολλούς, ήταν μια καυτή πατάτα, που κανένας δεν ήθελε να πιάσει στα χέρια του. Ώσπου κάποιοι έκριναν ότι ήλθε καιρός του θερίζειν.
Εξηγούμαι ευθύς εξ αρχής ότι θεωρώ αδιανόητη την παραχώρηση των εν λόγω κτηρίων σε ιδιωτική εταιρία με σκοπό την τουριστική εκμετάλλευση. Μου είναι δε αδιανόητο να κατανοήσω πως η παραχώρηση έγινε από ένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, το οποίο δεν κατάφερε διαχρονικά να βρει τρόπους αξιοποίησης των περιουσιακών του στοιχείων και τα άφησε να ρημάζουν ή στη διαχείριση της κατάληψης -ως βολική λύση- ώστε να τα απαξιώσει και εν τέλει η παραχώρηση να γίνει εύκολα αποδεκτή ως η καλύτερη υπό τας περιστάσεις λύση.
Κτήρια ιστορικής σημασίας και αρχιτεκτονικής αξίας δεν θα έπρεπε επ’ ουδενί λόγο να έχουν μπει στα υπό αξιοποίηση ιδιωτικώς περιουσιακά στοιχεία ενός Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Οποιαδήποτε αναπτυξιακή εργασία ιδιωτικών συμφερόντων σε τέτοιου είδους περιοχές σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον και δεν αναδεικνύει την ιστορία του τόπου ή του μνημείου. Και προς αποφυγή παρεξηγήσεων, δεν είμαι εναντίον της ιδιωτικής πρωτοβουλίας ή της ιδιωτικής ανάπτυξης, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι υπάρχουν όρια και τα κτήρια στον λόφο Καστέλι είναι ένα τέτοιο.
Οι ευθύνες για την παρούσα κατάσταση βαραίνουν πολλούς, πρωτίστως το Πολυτεχνείο Κρήτης, μετά όλους τους δημάρχους, την ίδια την Πολιτεία εν τέλει, που δεν εννοούν να καταλάβουν τι σημαίνει πολιτιστική αξία και πώς δημιουργείται -αν θέλετε- και υπεραξία προς όφελος όχι ενός ή ολίγων, αλλά προς όφελος μιας ολόκληρης κοινωνίας. Ουδείς εκ των εχόντων ισχυρό πολιτικό λόγο ασχολήθηκε σοβαρά με το ζήτημα, ποιοι άκουσαν την “Πρωτοβουλία Ενάντια στη Ξενοδοχοποίηση των Κτηρίων στο Λόφο Καστέλι” ή τον πρώην έφορο Αρχαιοτήτων Μιχάλη Ανδριανάκη, ώσπου έφτασε ο κόμπος στο χτένι και τώρα μας πρόλαβαν οι εξελίξεις;
Ήδη η Παλιά Πόλη έχει κρυμμένα ιστορικά μυστικά (βλ. οικόσημα, παρεκκλήσια, τεμένη, κρήνες, υπέρθυρα), που θα έπρεπε να είναι ορατά, αλλά είναι μόνο για όσους τα ξέρουν και τα είδαν πριν τα κρύψουν τα τουριστικά προϊόντα· ήδη η αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη έχει λαβώσει την La Canea αρκετά.
Είναι βέβαια αυτονόητο ότι θα πρέπει τα κτήρια να αξιοποιηθούν το ταχύτερο δυνατόν και να αποδοθούν στην τοπική κοινωνία, με ωφέλιμο τρόπο, και όχι να γίνουν έρμαια της μικροπολιτικής μικρόνοιας κάποιων, ικανοποιώντας ιδιοτελή συμφέροντα. Οι ανάγκες του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης είναι τεράστιες, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων στενάζει στον σημερινό χώρο, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των υπαλλήλων της να προσφέρουν.
Φαντάζομαι ότι και η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης θα έχει ανάγκες, επίσης και το Πολυτεχνείο θα μπορούσε να σκεφτεί τρόπους ωφέλιμης αξιοποίησης της περιουσίας του… Η δημιουργία αρχαιολογικού πάρκου, η πεζοδρόμηση των παρακείμενων οδών θα έδινε οπωσδήποτε άλλον αέρα στην περιοχή και με ρυθμισμένες ήπιες εμπορικές αναπτύξεις τα οφέλη θα ήταν πολλαπλά.
Κλείνοντας, θα φανταζόταν κανείς το προσφάτως καταστραφέν κτήριο της Στρατώνας ξενοδοχείο; Θα μπορούσε να δει κάποιος το μεγάλο αρσενάλι ιδιωτικό χώρο διεξαγωγής συνεδρίων; Νομίζω πως όχι, άρα γιατί το κτηριακό συγκρότημα στον λόφο Καστέλι να μπορεί να γίνει;
Θα πρέπει, λοιπόν, όσοι αγαπούν την πόλη των Χανίων, όσοι πιστεύουν ότι η Παλιά Πόλη είναι ζων μνημείο, και όχι υπνωτήριο και βιτρίνα για υψηλά βαλάντια, θα πρέπει να ορθώσουν το ανάστημά τους, να πουν όχι σε αναπτύξεις που όχι μόνο δεν εξυπηρετούν την κοινωνία στο σύνολό της, αλλά προσβάλλουν και την ιστορία της πόλης και των μνημείων της και φυσικά η Πολιτεία να αντιληφθεί επιτέλους τι σημαίνει πολιτιστική κληρονομιά.
Υ.Γ.. «Το διοικητήριον συγκείμενον εκ δύο παραλλήλως κειμένων καταστημάτων, εξ ων το μεν εκτίσθη επί Μουσταφά Πασά εν τω χώρω του αρχαίου ενετικού διοικητικού καταστήματος, το δε κατά το 1869-70, και περιλαμβάνον άπαντα τα διοικητικά και αστυνομικά γραφεία της Γεν Διοικήσεως και τα παντός βαθμού δικαστήρια».
Νικόλαος Σταυράκης, Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης μετά διαφόρων γεωγραφικών, ιστορικών, αρχαιολογικών, εκκλησιαστικών κλπ. ειδήσεων περί της νήσου, Αθήνα 1890, σελ. 169.
