Νέοι µη χρηµατοοικονοµικοί δείκτες, ευρωπαϊκοί κανονισµοί ‘‘CSRD-Corporate Sustainability Reporting Directive’’, προβληµατισµός για µια πιο «βιώσιµη» εξέλιξη της λογιστικής, χρηµατοδότηση που υποστηρίζεται από κριτήρια ESG, πανταχού παρουσία των θεµάτων δέσµευσης και µετάβασης, αλλά και πίεση από τις τράπεζες, επενδυτές, πελάτες, καταναλωτές…
Από όλες τις πλευρές, αυξάνεται η πίεση στις επιχειρήσεις στα θέµατα βιωσιµότητας και ESG. Πίεση που, στο τέλος της αλυσίδας πέφτει όλο και πιο ξεκάθαρα στους ώµους του χρηµατοοικονοµικού διευθυντή και, ευρύτερα, των χρηµατοοικονοµικών στελεχών. Οφείλουν να εξελίξουν την άποψή τους για να ενσωµατώσουν µεταβλητές βιωσιµότητας και θέµατα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Κοινωνικά Υπεύθυνη Επένδυση: Μέθοδοι και Κριτήρια ESG, Εκδόσεις Κλειδάριθµος, 2022).
Νέα εργαλεία
Πρόσφατες µελέτες δείχνουν ότι ένα µεγάλο ποσοστό των ιδιοκτητών επιχειρήσεων θεωρούν ότι τα κριτήρια ESG αποτελούν πάνω από όλα θέµα ανησυχίας για το Χρηµατοοικονοµικό ∆ιευθυντή (Χ∆), και πιστεύουν ότι αυτά είναι µια από τις κύριες προκλήσεις για αυτούς (µετά την παρακολούθηση των ρυθµιστικών αλλαγών).
Στην πραγµατικότητα, αυτή η εξέλιξη δεν απέχει πολύ από το να είναι µια επανάσταση: η µετάβαση από το παραδοσιακό ζευγάρι «ρίσκο-απόδοση» σε ένα τρίπτυχο «ρίσκο-απόδοση-βιωσιµότητα» συνιστά πρώτα µια οργανωτική πρόκληση. Αυτό απαιτεί οι Χ∆ να εµπλουτίσουν τα δεδοµένα τους µε µη χρηµατοοικονοµικά στοιχεία (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, et al., Βιώσιµη Χρηµατοοικονοµική: Κλιµατική Αλλαγή και Κριτήρια ESG, Εκδόσεις Κλειδάριθµος, 2023).
Οι επιχειρήσεις µαθαίνουν τα νέα κριτήρια βιωσιµότητας σιγά σιγά: καθεµία επιδιώκει να διαχειριστεί τη µετάβασή της, µε το χαµηλότερο κόστος, λαµβάνοντας υπόψη τους συνεχώς εξελισσόµενους κανονισµούς. Τα εργαλεία, επίσης, είναι υπό κατασκευή: οι δύο κόσµοι της χρηµατοοικονοµικής και του ESG έχουν αρχίσει να κινούνται ο ένας προς τον άλλον, επιδιώκοντας ο καθένας να συµπληρώσει τη γκάµα των κριτηρίων του και το φάσµα των υπηρεσιών του για να προσφέρει ένα ενιαίο νέο σύστηµα αξιολόγησης (βλ. Κ. Ζοπουνίδης et al., Navigating ESG Complexity: An in-depth analysis of sustainability criteria, frameworks and impact assessment, International Review of Financial Analysis, vol. 95, 2024).
∆ιευθυντής βιώσιµης Χρηµατοοικονοµικής (∆ΒΧ)
Σε λίγα χρόνια, θα γίνει η µετάβαση από Χ∆ σε ∆ιευθυντή Βιώσιµης Χρηµατοοικονοµικής (ή υπεύθυνης χρηµατοοικονοµικής). Στην πρώτη γραµµή αυτού του νέου µοντέλου εκτίµησης της αξίας, θα είναι η συλλογή και ανάλυση όλων των δεδοµένων-χρηµατοοικονοµικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διακυβέρνησης. Θα είναι υπεύθυνος για τη διερεύνηση πηγών στοιχείων που θα είναι σαφείς, δοµηµένες και αξιόπιστες. Με άλλα λόγια, δεν θα πρόκειται για το greenwashing αλλά για µια θεµελιώδη προσέγγιση. Πέρα από τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πτυχές διακυβέρνησης, οι µελλοντικές νέες ευθύνες του ∆ΒΧ θα απαιτήσουν από αυτόν να βελτιώσει τις δεξιότητές του στη διαχείριση δεδοµένων. Με σύγχρονα πληροφοριακά συστήµατα αποφάσεων βασισµένα σε πολλαπλά κριτήρια, ο ∆ΒΧ δεν θα βασίζεται σε απλές πιστοποιήσεις αλλά σε ένα διαφανές και δυναµικό µοντέλο όπου η επιχείρηση θα ελέγχει όλα τα δεδοµένα της για να δώσει νόηµα στους πελάτες της και τους εργαζοµένους της.
Συµπερασµατικά, οριακά σήµερα, οι ∆ΒΧ βλέπουν τον αριθµό τους να αυξάνεται γρήγορα. Ο οριζόντιος ρόλος τους, µε στόχο τη δηµιουργία χρηµατοοικονοµικών συνθηκών για την οικοδόµηση ενός κερδοφόρου και βιώσιµου επιχειρηµατικού µοντέλου, περιλαµβάνει τεχνικές δεξιότητες στη χρηµατοοικονοµική και το ESG, στα µεγάλα δεδοµένα (big data) και στην τεχνητή νοηµοσύνη ή ακόµη και στην «ολοκληρωµένη σκέψη». Ακόµη χρειάζονται γενικές δεξιότητες στην ηγεσία αλλαγής και τη διεθνή πολιτιστική ευφυία. Ο τόνος έχει δοθεί.
*Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, είναι Ακαδηµαϊκός
Πολυτεχνείο Κρήτης – Επίτιµος ∆ρ. ΑΠΘ – Paris School of Business
