Μελετώντας τον “Κλεισθένη I”, το νέο νομοσχέδιο για την Αυτοδιοίκηση, και προσπαθώντας να βρω τα θετικά και τα αρνητικά του σημεία, αναρωτήθηκα τι δε πήγε καλά με τον “Καλλικράτη” και συγκεκριμένα, τι δε πήγε καλά όσο αφορά στην εφαρμογή του “Καλλικράτη” στον Δήμο Χανίων, διότι είναι γεγονός ότι σε άλλους Δήμους η εφαρμογή του δε πήγε τόσο άσχημα.
Με αφορμή την παραπάνω διαπίστωση και αφού ο «Κλεισθένης I» δεν διαφοροποιεί – γεωγραφικά τουλάχιστον – το Δήμο Χανίων, θεωρώ πως θα οδηγηθούμε και πάλι σε αποτυχία εφαρμογής του νέου νομοσχεδίου, εάν δεν κατανοήσουμε το «πνεύμα» του νομοθέτη, δηλαδή εάν δεν καταλάβουμε τους στόχους και τους σκοπούς που τέθηκαν και τίθενται, τόσο με το προηγούμενο νομοσχέδιο, όσο και με το τελευταίο.
Ο «Καλλικράτης» επεδίωκε, περιοχές με διαφορετικά χαρακτηριστικά (γεωγραφικά, μορφολογικά, πολιτισμικά) να λειτουργήσουν συμπληρωματικά η μία με την άλλη, δημιουργώντας ένα δυναμικό σύνολο από κάθε άποψη. Ειδικότερα για το Δήμο μας, με τον «Καλλικράτη» συνενώθηκαν περιοχές ανόμοιες μεταξύ τους, όπως περιοχές με ενδιαφέροντα ορεινό όγκο, αγροτικές περιοχές, έντονα τουριστικές, αστικές κτλ. Τα διαφορετικά αυτά χαρακτηριστικά – σε σύνδεση μεταξύ τους – θα είχαν τη δυνατότητα να συγκροτήσουν ένα Δήμο με αξιοσημείωτα πλεονεκτήματα από κάθε άποψη και κυρίως να συμβάλλουν τα μέγιστα, με την συμπληρωματικότητα που θα προσέφερε η μία περιοχή στην άλλη. Η επίτευξη των παραπάνω θα προσέφερε πολλά σε μια ολοκληρωμένη ανάπτυξη του Δήμου μας, σε καλύτερες υπηρεσίες προς τον Δημότη και βέβαια στη τουριστική του ανάδειξη, μιας που είναι ξεκάθαρο απ’ όλους μας ότι ο κύριος αναπτυξιακός προσανατολισμός του Δήμου μας είναι ο Τουρισμός και όλες οι δραστηριότητες που συνδέονται μ’ αυτόν.
Το γιατί ο «Καλλικράτης» δεν κατάφερε να λειτουργήσει ορθά, δημιουργώντας ένα ενιαίο σύνολο των διαφορετικών περιοχών και κατ’ επέκταση ένα δυναμικό Δήμο, αποτελεί ένα ερώτημα που δεν είναι της παρούσης να απαντηθεί. Αυτό που τώρα προέχει είναι η -από τώρα και στο εξής – πολιτική που θα ασκηθεί στο Δήμο Χανίων, με την εφαρμογή του νόμου « Κλεισθένης I» να λάβει σοβαρά υπ’ όψη της την πιο πάνω διαπίστωση.
Ο «Κλεισθένης I», ενώ διατηρεί τη βασική φιλοσοφία του «Καλλικράτη», στην οποία ήδη αναφέρθηκα πιο πάνω, διαφοροποιεί, θα έλεγα σε ριζοσπαστικό βαθμό, τον τρόπο που θα διοικείται ο Δήμος.
Συνοπτικά, κάποιες από τις σημαντικότερες αλλαγές που θα επιφέρει το νέο νομοσχέδιο είναι οι εξής:
1. Ο Δημότης ψηφίζει χωριστά για Δήμαρχο και Δημοτικό Σύμβουλο και χωριστά για Πρόεδρο και Σύμβουλο Κοινότητας. Το ψηφοδέλτιο του υποψήφιου Δημάρχου θα έχει τους υποψήφιους Δημοτικούς Συμβούλους της παράταξής του ανά εκλογική περιφέρεια όπως και πριν. Τα ψηφοδέλτια της Κοινότητας για πάνω από 300 κατοίκους θα έχουν τον υποψήφιο Πρόεδρο και τους υποψήφιους Συμβούλους της Κοινότητας του κάθε συνδυασμού. Τα ψηφοδέλτια των υποψηφίων Πρόεδρων των Κοινοτήτων μπορεί, είτε να είναι υπό την ομπρέλα υποψηφίου Δημάρχου, είτε να μην έχουν καμία σχέση με κάποιο υποψήφιο Δήμαρχο. Για παράδειγμα, ο Δημότης της Κοινότητας Αγίας Μαρίνας μπορεί να ψηφίσει υποψήφιο Δήμαρχο και Δημοτικούς Συμβούλους ενός συνδυασμού, υποψήφιο Πρόεδρο και Συμβούλους της Κοινότητας Αγίας Μαρίνας συνδυασμού που είτε θα σχετίζεται με τον ίδιο υποψήφιο Δήμαρχο, είτε με άλλον είτε και με κανέναν. Μ’ αυτό τον τρόπο, οι μικρές κοινωνίες μπορούν να εκφραστούν πιο ελεύθερα ψηφίζοντας τα ικανότερα πρόσωπα, κατά την άποψή τους, και σε επίπεδο κεντρικού Δήμου αλλά και σε επίπεδο Κοινότητας. Πρακτικά λοιπόν, μπορεί σε μια Κοινότητα να επικρατήσει το ψηφοδέλτιο υποψήφιου Προέδρου που δεν σχετίζεται, ούτε με τον εκλεγμένο Δήμαρχο, ούτε με κανέναν άλλο υποψήφιο Δήμαρχο. Η εκλογή του Προέδρου της Κοινότητας άνω των 300 κατοίκων γίνεται μεταξύ των δύο πρώτων Συνδυασμών της Κοινότητας από το σύνολο των Συμβούλων που εξελέγησαν με απλή αναλογική στην Κοινότητα. Στις Κοινότητες κάτω από 300 κατοίκους, η Διοίκηση είναι μονοπρόσωπη και ο Πρόεδρος που εκλέγεται είναι ο πρώτος σε ψήφους από τους υποψήφιους Προέδρους που βρίσκονται σε ένα ενιαίο ψηφοδέλτιο.
2. Από την ανάγνωση του νέου νόμου φαίνεται ξεκάθαρα η δυνατότητα του Δημοτικού Συμβουλίου να μεταβιβάσει σημαντικές αρμοδιότητες και πόρους στις Κοινότητες. Αυτό, σε συνδυασμό βέβαια με την εκλογή ικανών προσώπων σ’ αυτές – που πλέον διαφαίνεται πιο εφικτό, σύμφωνα με τα προηγούμενα – μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική παραγωγή έργου από τους Προέδρους των Κοινοτήτων. Δηλαδή, υπό προϋποθέσεις, που δε μπορεί να είναι άλλες από την υψηλή ποιότητα του Συμβουλίου της Κοινότητας αλλά και από τη διάθεση του Δ.Σ. να μεταβιβάσει πόρους και αρμοδιότητες, ο Πρόεδρος της Κοινότητας μπορεί να αναβαθμίσει το ρόλο του, κατέχοντας τη θέση ενός Κοινοτάρχη που πολλοί, ακόμα και σήμερα αναπολούν.
3. Η εκλογή των Δημοτικών Συμβούλων γίνεται πλέον με το σύστημα της απλής αναλογικής. Αυτό σημαίνει πως είναι σχεδόν ανέφικτο ο Δήμαρχος που θα εκλεγεί να έχει από το ψηφοδέλτιό του την πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου. Για παράδειγμα, αν στα Χανιά ο Δήμαρχος που θα εκλεγεί πάρει το 25% στον πρώτο γύρο, θα εκλέξει 12 Δημοτικούς Συμβούλους από την παράταξή του, αριθμός που υπολείπεται πολύ από την απόλυτη πλειοψηφία που είναι οι 25 Σύμβουλοι. Αυτό, ενώ θεωρητικά μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μεγάλο μειονέκτημα της Δημοτικής Αρχής στη διοίκηση του Δήμου, κατά την προσωπική μου άποψη μπορεί, εφόσον εκλεγεί Δήμαρχος που έχει κατανοήσει το πνεύμα του νομοθέτη να οδηγήσει σε μια μεγάλη δυναμική το Δήμο του. Από τη συγκεκριμένη ρύθμιση επιβάλλεται πλέον η συνεργασία σε επίπεδο διοίκησης του Δήμου μεταξύ περισσοτέρων ή -και γιατί όχι σε κάποια θέματα- όλων των παρατάξεων του Δ.Σ. Είναι σίγουρο πως σε κάποιους Δήμους το νέο σύστημα θα λειτουργήσει θετικά και σε κάποιους άλλους θα αποτελέσει τροχοπέδη για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων. Όλα εξαρτώνται από την ικανότητα του Δ.Σ. και κυρίως του Δημάρχου και των επικεφαλής των Δημοτικών παρατάξεων, καθώς και από την καλή προετοιμασία των θεμάτων. Επιπλέον, καθίσταται ανοιχτή στην κριτική από την κοινωνία, όχι μόνο η παράταξη του Δημάρχου, αλλά και οι παρατάξεις της μειοψηφίας, όταν δεν προχωρούν θέματα λόγω πολιτικής στρατηγικής και όχι λόγω ουσίας και αυτή είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προσέγγιση του θέματος.
4. Η διοίκηση του Δήμου γίνεται από το Δήμαρχο και από τους αιρετούς Αντιδημάρχους που ορίζει ο Δήμαρχος με απόφασή του. Πλέον με τον καινούριο νόμο, Αντιδήμαρχοι μπορεί να οριστούν Δημοτικοί Σύμβουλοι και από τις παρατάξεις της μειοψηφίας, εφόσον αυτές συμφωνούν. Αυτό, πάντα κατά την άποψή μου, διευκολύνει την παραγωγή έργου και το πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των παρατάξεων και παράλληλα δίνει τη δυνατότητα στον Δήμαρχο να επιλέγει ικανούς Δημοτικούς Συμβούλους για Αντιδημάρχους, ανεξάρτητα αν βρίσκονται στην παράταξή του ή όχι.
5. Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο του νέου νόμου είναι ότι με το άρθρο 72 δίνεται η δυνατότητα στο Δ.Σ., με απόφασή του, να μεταβιβάζει αρμοδιότητές του στην Οικονομική Επιτροπή και στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. Αυτή τη διάταξη τη θεωρώ εξαιρετικά σημαντική, διότι μπορεί η συζήτηση στο Δ.Σ. να επικεντρώνεται πλέον στα σοβαρά ζητήματα που αφορούν στον τόπο και όχι σε γραφειοκρατικά και αμιγώς διαχειριστικά θέματα, που μπορούν να συζητούνται στις Επιτροπές. Αν κάποιος παρακολουθήσει σήμερα ένα Δ.Σ. θα καταλάβει τι εννοώ, αφού η πλειονότητα των θεμάτων αφορούν σε θέματα διαχείρισης και έτσι σχεδόν πάντα χάνονται τα προς συζήτηση σημαντικά θέματα λόγω της έλλειψης χρόνου.
Τα παραπάνω πέντε σημεία θεωρώ ότι είναι κάποιες από τις πιο σημαντικές αλλαγές που περιέχονται στον νόμο για την Αυτοδιοίκηση. Υπάρχουν κι άλλες, εξίσου σημαντικές, στις οποίες σκοπεύω να αναφερθώ μελλοντικά.
Συνοψίζοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι πρέπει να διαχειριστούμε ένα νόμο με τον οποίο, αφενός, σε επίπεδο πρώην Κοινοτήτων, ο Δήμος υπό προϋποθέσεις μπορεί να λειτουργήσει αποκεντρωτικά σε σχέση με την καθημερινότητα, αφετέρου, σε επίπεδο κεντρικό πρέπει να λειτουργήσει συνεργατικά μεταξύ των παρατάξεων. Και βέβαια δεν πρέπει κανείς αιρετός, σε όποιο επίπεδο διοίκησης και αν βρίσκεται, να αγνοεί το γεγονός ότι ο Δήμος Χανίων αποτελείται από πολλές Κοινότητες με διαφορετικά χαρακτηριστικά, που οφείλουν να λειτουργούν όχι ανταγωνιστικά αλλά συμπληρωματικά η μία με την άλλη, δημιουργώντας προοπτικά μια ενότητα.
Μια ενότητα που έχει τη δυνατότητα να προσφέρει σημαντική ευημερία στους Δημότες και κατ’ επέκταση μία καλύτερη ποιότητα ζωής.
