Mario Perniola – Καθηγητής – ερευνητής σύγχρονης αισθητικής
Η έκδοση ετοιμάστηκε στο εργαστήρι ελεύθερης κουλτούρας
Μετάφραση από το ιταλικό πρωτότυπο
και επιμέλεια Παναγιώτης Καλαμαράς
Οπου, ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος που ανάγγειλε τον θάνατο του Θεού, φθάσαμε στον Μπρέιβικ τον νεαρό δολοφόνο 29 μαθητών που πήγαν στη Νορβηγία εκδρομή, λέγοντας ήρεμα ότι υπερασπιζότανε τις δυτικές – ευρωπαϊκές αξίες, όπως και ο κ. Σόιμπλε υποστηρίζει τα ίδια…
Ενα σημαντικό βιβλίο ενάντια στο λαϊκιστικό σαράκι που από το 1950 το έβλεπαν οι πάντες. Ενα σαράκι που εμφανίζεται παντού όπου η ραδιουργία και μηχανορραφία παίρνουν τη θέση της κοινωνίας και της ορθολογικής οργάνωσης, με την αποθέωση των πιο διαδεδομένων ηλιθιοτήτων που οδηγούν στην κατάρρευση, με το αίσθημα του αδύναμου θεσμού να επωάζεται στις ευρω-αμερικανικές κοινωνίες. Ενα αίσθημα που ανήκει στον κόσμο της παγκοσμιοποίησης και όχι σε ιδεολογίες εκατό χρόνια πριν…
Για να φθάσουμε τώρα, κατά τον Mario Perniol, στην έννοια του απόλυτου συμφέροντος -όπως περιγράφει στο τελευταίο κεφάλαιο Αστεακό, περισσότερο αστεακό, όπου το “κάτι παραπάνω από το αστεακό” είναι ο ορίζοντας των συμφεροντολόγων, των ανθρώπων που συνδέονται με το συμφέρον και μόνο… και τα αδιέξοδα που αυτό δημιουργεί…
ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΓΙΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ
Η νέα χιλιετία άνοιξε με μια τρομακτική κρίση της πίστης για την εμπιστοσύνη που πρέπει να δείχνουμε στους άλλους.
Η ρητορική της εκπολιτιστικής αναστολής και της εξαγωγής της Δημοκρατίας έχει χάσει κάθε αξιοπιστία από τη στιγμή κατά την οποία η ίδια η Δύση έχει θέσει σε αμφιβολία τον πολιτισμένο και δημοκρατικό χαρακτήρα των κοινωνιών της.
Μια εξήγηση της αυτοτελούς βίας ίσως μπορεί να βρεθεί στο ΜΙΣΟΣ, επιχείρημα απέναντι στο οποίο οι φιλόσοφοι μάλλον σιωπούν.
Στην ιστορία της Φιλοσοφίας βρίσκουμε πάμπολλες θεωρίες για την αγάπη, όμως ελάχιστοι ασχολούνται με το μίσος. Μοιάζει λες και αυτό το συναίσθημα να παραμένει απρόσιτο σε μια ορθολογική έρευνα. Στρέφουμε αμέσως την προσοχή μας σε κάποια ερωτήματα.
Το πρώτο αφορά τον ασύμβατο χαρακτήρα του μίσους σε σχέση με την αγάπη, όπου, το μίσος θεωρείται αρχέγονο και συντακτικό, που προηγείται της αγάπης.
ΑΠΟ ΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΗ ΔΙΕΘΝΗΣ
Αυτή τη θέση διατυπώνει στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του ο Ιταλός καθηγητής της αισθητικής και πολιτικού, πρώην δ/ντής του τμήματος Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, επισκέπτης καθηγητής σε διεθνή Πανεπιστήμια και επιστημονικός ερευνητής. Με πολλά βιβλία, μεταφρασμένα σε αρκετές γλώσσες ο Μάριο Περνιόλα υπήρξε από τους εισαγωγείς στην Ιταλία της σκέψης και της πρακτικής της καταστασιακής διεθνούς, ενώ υπήρξε δ/ντής σημαντικών περιοδικών. Εδώ και χρόνια μέχρι σήμερα διευθύνει την επιθεώρηση πολιτιστικών και αισθητικών μελετών “AGALMA”.
Τίτλος αυτού του βιβλίου είναι:
«ΣΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Από τον Νίτσε στον Μπρέιβικ».
ΑΦΗΓΟΥΜΕΝΟΙ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Ή ΔΕΙΧΝΟΝΤΑΣ ΣΥΜΒΑΝΤΑ κ.λπ.
Το τολμηρό αυτό κείμενο έχει τα εξής περιεχόμενα:
α) Εκδοτικό σημείωμα, από τον Νίτσε στον Μπρέιβικ
β) Εισαγωγή και:
Ι. Γνώση και εξουσία
ΙΙ. Σκηνή και βία
ΙΙΙ. Τρία στιλ μετα-ιδεολογικά
ΙV. Από το αισθητικό στο υπεραισθητικό
V. “Αδύναμη σκέψη” και κοινωνία
VI. Μηδενισμός και λαϊκισμός
VII. Τρία στιλ μετα-πολιτικά
VIII. Αφηγούμενοι γεγονότα ή δείχνοντας συμβάντα;
IX. Αστεακό, περισσότερο αστεακό
(Έκδοση Ελευθεριακή Κουλτούρα)
Το έργο αυτό του Μάριου Περνιόλα με ιταλικό τίτλο “Estetica e politica da Nietzsche a Breivik”. Κυκλοφόρησε μέσω του περιοδικού “AGALMA” στις εκδόσεις Mimesis τεύχος 24, Οκτώβρης 2012.
Στην ελληνική γλώσσα το μετέφρασε από το ιταλικό πρωτότυπο ο Παναγιώτης Καλαμαράς. Η έκδοσή του ετοιμάστηκε στο εργαστήρι της ελευθεριακής κουλτούρας και κυκλοφόρησε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων το φθινόπωρο του 2014.
ΓΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ
Εμείς, από τη σελίδα των “Χανιώτικων νέων”, “Με την Eυθύνη του Πνεύματος”, έχουμε παρουσιάσει πολλές εκδόσεις του εργαστηρίου της “Ελευθεριακής Κουλτούρας” για την ελευθεριακή σκέψη που εκφράζουν για πολλά κρίσιμα θέματα του καιρού μας… Με χαρά παρουσιάζουμε (παράλληλα με τη λύπη μας) μια, ιδιαίτερα, σημαντική έκδοση (της συνεχούς προσπάθειας – μεταφράσεων και εκδόσεων του Παναγιώτη Καλαμαρά) με τον τίτλο που αναφέραμε. Εναν τίτλο που έχει να κάμει με τον φιλόσοφο Νίτσε -που ανήγγειλε τον θάνατο του Θεού και τον Μπρέιβικ. Τον Νορβηγό Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, αυτουργό των ενεργειών της 22ης Ιούλη του 2011 στο κέντρο του Οσλο και στο νησί της Ουτόγια, όπου μεταμφιεσμένος σε αστυνομικό, δολοφόνησε εν ψυχρώ 69 παιδιά, που συμμετείχαν σε μια καλοκαιρινή κατασκήνωση, οργανωμένη από τη νεολαία του Εργατικού Κόμματος.
ΣΗΜΑΔΙ ΤΗΣ ΒΑΡΙΑΣ ΚΡΙΣΗΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΔΥΣΗ
Ενα εφιαλτικό γεγονός που συνιστά μια παραδειγματική περίπτωση της αυτοτελούς βίας.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση (όπως αναφέρεται στο εκδοτικό σημείωμα του βιβλίου) σε αντίθεση με τις ενέργειες της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, η απειλή δεν προήλθε από μια οργάνωση που αντιμαχόταν τον ευρω-αμερικανισμό, αλλά από ένα μονάχα άτομο, που δήλωσε “υπερασπιστής των δυτικών αξιών”.
Αυτό, όμως, το γεγονός είναι σημάδι της βαθιάς ασθένειας που αντιμετωπίζει η ίδια η Δύση, όπου: Ο Μπρέιβικ είναι η κακή της συνείδηση… Για να αναφερθεί, περαιτέρω, ότι: «Η επιλογή της ημερομηνίας της σφαγής, η 22η Ιούλη είναι συμβολική. Γιατί εκείνη την ημέρα το 1099, οι Ναΐτες ιππότες απελευθέρωσαν την Ιερουσαλήμ από τους μουσουλμάνους, ενώ το 1946, την ίδια πάντοτε ημερομηνία, έγινε η ενέργεια ενάντια στο King David Hotel, γνωστό σαν το κτήριο της γενικής διοίκησης των Βρετανικών Αρχών στην Παλαιστίνη».
ΝΟΡΒΗΓΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ “ΕΝΟΧΟ” ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ;
Εκεί σκοτώθηκαν 91 άνθρωποι. Μια ενέργεια που ήταν έργο της Ιργκούν, σιωνιστικής οργάνωσης στην οποία συμμετείχε και ο Γιτζάκ Σαμίρ (1915 – 2012), που υπήρξε δύο φορές πρωθυπουργός του Ισραήλ, το 1983 – 84 και το 1986 – 92.
Πέρα όμως από αυτές τις συγκυρίες και τους συμβολικούς συσχετισμούς τους στο εκδοτικό σημείωμα σημειώνεται ότι ο Μπρέιβικ αμφισβήτησε όχι το κράτος καθ’ εαυτό, αλλά εκείνο το κράτος που έχει προδώσει τον ίδιο του τον εαυτό, αφού δεν αμύνεται απέναντι στη “μουσουλμανική εισβολή”. Ετσι, κήρυξε έναν προσωπικό πόλεμο στο νορβηγικό κράτος, ένοχο υψίστης προδοσίας και συνενοχής με τον εχθρό…
Ομως, ο Μπρέιβικ έγινε μια εικόνα της κοινωνίας του θεάματος…
ΑΤΕΛΕΙΩΤΕΣ ΑΝΟΗΣΙΕΣ ΣΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Για να φθάσει η ιντερνετική παρουσία του στις 31 Ιούλη 2012, μέσα από την αναφορά του ονόματός του στον μηχανισμό αναζήτησης της Google σε περισσότερα από πενήντα (50) εκατομμύρια αποτελέσματα, έναντι πέντε (5) εκατομμυρίων αναφορών, τότε, στον Πάπα Βενέδικτο…
Για να τονιστεί ότι: «Αυτό το δεδομένο θα πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε πολύ σχετικά με τις ενεργές αυτοκαταστροφικές διαδικασίες στις δυτικές κοινωνίες, απέναντι στις οποίες ο Μπρέιβικ συνιστά μια απάντηση. Σε αυτό το σημείο τίθεται ένα πραγματικό ανησυχητικό ερώτημα: Ποιος ασκεί την πιο αυτοκαταστροφική βία. Η δυτική κοινωνία (μέσω ατελείωτων ανοησιών της κοινωνίας της επικοινωνίας και των εγκληματικών εγχειρημάτων οικονομικού και στρατιωτικού τύπου) ή ο Μπρέιβικ, που υιοθετεί μέσα που του παρέχονται από αυτή την ίδια κοινωνία για έναν σκοπό στο μυαλό που φαντάζει εποικοδομητικός;
Το δοκίμιο του Μάριο Περνιόλα, πέρα από την ποικιλία των εξεταζόμενων θεμάτων, εκφράζει μια συνεχή επιστροφή του συγγραφέα…
ΤΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ
…σε κάποια σημαντικά θεωρητικά ζητήματα με έμφαση στο “αισθητικό παράδοξο”.
Για να σημειωθεί, στη συμπυκνωμένη τοποθέτηση, γι’ αυτό το κείμενο ότι: Ενα από τα θεωρητικά ζητήματα έχει να κάνει με την κρίση που περνούν οι τρόποι μέσω των οποίων βιώνει τις εμπειρίες ο σύγχρονος άνθρωπος. Ετσι, στο δοκίμιο εξετάζεται η σχέση μεταξύ γνώσης και εξουσίας που διερευνάται κυρίως, στο πρώτο κεφάλαιο, αλλά και πιο υπόγεια στα υπόλοιπα κεφάλαια. Με τη διερεύνηση αυτή να παραπέμπει στην ΑΝΑΓΚΗ να αντιτάξουμε, σε “ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΟΝ”, μια θετική στρατηγική απέναντι στην εκκένωση των εμπειριών που προωθεί η ψυχολογική βία που ασκούν τα Μ.Μ.Ε., μέσω της διάδοσης μοντέλων συμπεριφοράς, σύμφωνων με τις απαιτήσεις της αγοράς.
Ομως επαναδιατυπώνεται η ανάγκη ξεπεράσματος του ανθρώπου που διακατέχεται από στερεότυπα, στην κατεύθυνση ενός αυθεντικού ΕΓΩ.
ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ “ΑΔΥΝΑΜΗΣ” ΣΚΕΨΗΣ
Για να ανιχνεύεται η σχέση σκηνής και βίας (ήδη παγιωμένη από την εποχή της Γαλλικής επανάστασης), το σύγχρονο αισθητικό και υπεραισθητικό πλαίσιο.
Δηλαδή, το φαινόμενο της “αδύναμης σκέψης”, που συνδέεται άμεσα με τον μεταμοντερνισμό και τον αντιδιανοουμενισμό, η δημιουργία του Νίτσε και οι νεότερες τάσεις του Νεο-νιτσεϊσμού και του νεοναζισμού. Σε συνδυασμό με την εκδήλωση λαϊκιστικών φαινομένων. Οπως, τα σύγχρονα μεταϊδεολογικά και μετα-πολιτικά στιλ, η διαφορά μεταξύ συμβάντος και γεγονότος, το αστεακό ζήτημα μέσω της υπέρβασης του κλασικού αντιθετικού σχήματος πόλης – Μητρόπολης.
Γενικότερα, όπως γράφει ο Παναγιώτης Καλαμαράς: «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Περνιόλα διερωτάται για τη δυνατότητα ύπαρξης μιας μεσολάβησης μεταξύ του πολιτικού (διάσταση που προϋποθέτει τη σύγκρουση) και του αισθητικού, εννοούμενου σαν τόπου συμφιλίωσης και αρμονίας: ΑΝΘΡΩΠΟΣ – ΦΥΣΗ, ύλη – Πνεύμα κ.λπ. Με αυτή τη μεσολάβηση να συνιστά τον σύνθετο ορίζοντα που περιλαμβάνεται σε αυτό το δοκίμιο που η επικαιρότητά του είναι κάτι παραπάνω από προφανής».
ΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΔΥΣΤΥΧΙΑΣ
Ειδικά, στη σημερινή Ελλάδα, της βαριάς κρίσεως αξιών και αντιαξιών, λογικής και παραλογισμού, όπου δεν υπάρχει πλέον χρόνος άσκησης του υπερ-ηθικισμού (που μας έχει επιβληθεί) απέναντι σ’ εκείνους που αφήνονται να γοητευτούν από τις σειρήνες του θεάτρου σκιών της πολιτικής.
Αυτή που μας βασανίζει και μας απειλεί σήμερα μέσα από μια αναγκαστική πολιτική συνεργασία, η οποία δημιούργησε ενδοκομματικές ρήξεις απέναντι στη νεοναζιστική οικονομική βία που μας επιβάλλεται, με τη δύναμη του δούναι και λαβείν, να είναι η ταπείνωση αυτού που λαμβάνει, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να δώσει οτιδήποτε, κάτι που σπανίως προκαλεί μνησικακία και αυτό τελεί βία, που ήδη, διαφαίνεται…
Σε απ’ ευθείας ΜΕΤΑΔΟΣΗ – αισθητική και πολιτική από τον Νίτσε στον Μπρέιβικ. Ομως, στο παρελθόν η θεωρία προηγούνταν. Προφανώς σήμερα συμβαίνει το αντίθετο. Βρισκόμαστε σε μια υπό εξέλιξη εξέγερση. Με ανεπαρκή εργαλεία να την αντιμετωπίσουμε!
