Η ιδεολογική φθορά και παραφθορά του λόγου,
η κακοποίηση της γλώσσας,
η συρρίκνωση του γλωσσικού πλούτου,
συντελούν αναπόφευκτα στην αλλοτρίωση
του κώδικα επικοινωνίας που αποτελεί την κινητήρια
δύναμη του πολιτισμικού μεγέθους κάθε εποχής
με τη δυναμική που αναπτύσσει…
“Εν αρχή ην ο λόγος”
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πολιτισμική ταυτότητα είναι ο πολιτισμός, οι εκδηλώσεις ενός λαού που έχουν σχέση με την παράδοσή του στα διάφορα στάδια της ιστορίας του. Η επισήμανση συνεκτικών στοιχείων συνέχειας της παράδοσης, είναι λογικά απαραίτητο και αποτελούν τις πηγές έμπνευσης των νέων στοιχείων που έρχονται να εναρμονιστούν στις πραγματικές συνθήκες και να δικαιολογήσουν την ιστορικότητα ενός λαού.
Σήμερα είναι παραδεκτό και αυταπόδεικτο ότι ως έθνος διερχόμαστε μια κρίση που συνίσταται στο γεγονός ότι στην κοινωνία μας από τη μια έχει εκλείψει το αίσθημα της κοινότητας και μαζί μ’ αυτό και το αίσθημα του προορισμού. Αλλά και από την άλλη, στο ότι και η Πολιτεία δεν ανταποκρίνεται στο μέτρο της ιστορικής ευθύνης που της αναλογεί.
Βρεθήκαμε ξαφνικά σα να μην είχαμε τίποτε πια να υπερασπιστούμε παρά μόνο τα ατομικά μας συμφέροντα ο καθένας, επί ζημία των συμφερόντων του κοινωνικού και εθνικού μας συνόλου.
Η στάση του νεοέλληνα σήμερα, είναι μια θέση παραίτησης από τις πολιτιστικές αρχές και αξίες, είναι μια σχέση εθνικής αδράνειας, που αναπόφευκτα θα επιφέρει την εθνική μας αποδυνάμωση και αλλοίωση, κάτι που εξυπηρετεί, ιδιαίτερα τους υπονομευτές του έθνους, που τόσο έντεχνα την απεργάζονται. Δε θα επιμείνω αναφερόμενος διεξοδικά το φαινόμενο της εθνικής παραίτησης σ’ όλες τις πτυχές του λαϊκού πολιτισμού, όπως είναι λόγου χάρη η αποδιοπομπή των παραδοσιακών εκδηλώσεων και του πατροπαράδοτου τρόπου ζωής στα διάφορα επίπεδα π.χ. η ένδυση, ο χορός, το τραγούδι, η αρχιτεκτονική, η διατροφή κ.λπ. Αλλά κυρίως θα επικεντρώσω το ενδιαφέρον σε μια ειδικότερη και επικίνδυνη κρίση, που διέρχεται ο αυθεντικότερος κώδικας επικοινωνίας και αντοχής της εθνικής μας ζωής, η γλώσσα, η ελληνική.
ΓΛΩΣΣΑ & ΕΜΕΙΣ
Η ελληνική γλώσσα ιστορικά είναι μια από τις πιο πλούσιες γλώσσες στον κόσμο, όχι μόνο προφορικά με την πλουσιότητα των εκφραστικών στοιχείων που διαθέτει, αλλά παράλληλα όσον αφορά και την ικανότητά της να αναπλάθει και να δημιουργεί καινούριες εκφραστικές φόρμες.
Η αποκοπή του Έλληνα από την παράδοση δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί σε καμιά περίπτωση από τη στιγμή που διατηρεί το γλωσσικό του όργανο αλώβητο και ανεπηρέαστο.
Είναι αυτό ακριβώς, που επεσήμανε ένας σύγχρονος ανθέλληνας Αμερικανός διπλωμάτης, ο Χένρι Κίσινγκερ, απευθυνόμενος στο Κογκρέσο της χώρας του: «Αν θέλουμε να καθυποτάξουμε τη ζωτικότητα του ελληνισμού και να τον χαλιναγωγήσουμε, δεν μας μένει τίποτα άλλο παρά να χτυπήσουμε τους Έλληνες στην πολιτιστική τους ρίζα. Να τους κάνουμε να ξεχάσουν τη γλώσσα τους και την ιστορία τους».
Σήμερα, δυστυχώς, επανέρχεται μια γλωσσική άλωση βαθμιαία στη ζωή μας. Πρόκειται για την ανάμειξη στη ζωή μας όλης αυτής της γλωσσικής ελαφρότητας, που μας έχει επιβληθεί ως γλώσσα από τον τουρισμό, τη διαφήμιση, τον Τύπο, την τηλεόραση, την τεχνολογία, και που έρχεται να επιβουλευτεί την ελληνική μας ταυτότητα, κάτι που αποτελεί το μοναδικό μηχανισμό άμυνας έναντι των ξενόδουλων στοιχείων που έρχονται να απειλήσουν τη μοναδική ομορφιά του τόπου μας. Το παραδεδεγμένο αυτό καθεστώς, είναι αποτέλεσμα ενός ευρύτερου φάσματος κρίσης, που θα μπορούσε να μελετηθεί και να αναλυθεί. Η γλωσσική κρίση της εποχής μας, είναι πολυσύνθετη καθημερινά, πέρα της αλλοτρίωσης-διάστασης σημαίνοντος-σημαινομένου, έχουν χάσει οι λέξεις το νόημά τους και τη σημασία τους (ιδεολογική φθορά της γλώσσας), παρατηρούμε και τη φθίνουσα πορεία του λεκτικού πλούτου, από τον χώρο του σχολείου μέχρι την κοινωνία ευρύτερα.
Ολοένα παρατηρείται εντονότερο το φαινόμενο της λεξιπενίας, της αδυναμίας διατυπώσεως ενός νοήματος με συνοχή, οικονομία και ακρίβεια, δηλαδή το φαινόμενο της ανακριβολογίας, των πλατειασμών, των λογικών κενών, της ασυνταξίας, της ανακολουθίας, της ανικανότητας αναλύσεως, της λεκτικής πενίας. Και δημιουργείται το εύλογο ερώτημα: τα υποκείμενα σήμερα του λεκτικού κώδικα είναι μειονεκτικά, προβληματικά, χωρίς παιδεία και φαντασία;
Είναι γεγονός ότι ο καθαρά υλιστικός τρόπος ζωής, σε συνδυασμό με τη μηχανοποίηση και τη μαζοποίηση του τρόπου συμπεριφοράς, αφαίρεσε τη δυνατότητα από τον άνθρωπο της ελεύθερης έκφρασης και τον περιόρισε σε κάποια συγκεκριμένα περιοριστικά εκφραστικά σχήματα.
Ο σύγχρονος άνθρωπος περιορίζεται στη χρησιμοποίηση κάποιων συγκεκριμένων εκφραστικών μέσων, τα οποία εξυπηρετούν πρωτογενείς επαγγελματικές του ανάγκες. Δεν αισθάνεται την ανάγκη να εμβαθύνει στην ανεπανάληπτη γοητεία του λόγου. Ένα άλλο στοιχείο της γλωσσικής μας κρίσης είναι η λογιοτατοποίηση της δημοτικής, ή σκοταδιστική μεταποίηση της γνήσιας λαϊκής λαλιάς σε πολιτικό ιδίωμα, σε μια στερεότυπη συνθηματική διάλεκτο που φαίνεται δυσλειτουργική και αφύσικη από την αποκηρυγμένη καθαρεύουσα, προορισμένης για κάθε χρήση και σε βαθμό, ώστε τα πολιτικά φρονήματα του ομιλητή να καταφαίνονται από τη σύνταξη και το λεξιλόγιό της.
Η επιβολή μιας τέτοιας νοοτροπίας, παράγωγο αποτέλεσμα και των γλωσσικών ακροτήτων μιας εποχής, έχει φτάσει τα τελευταία χρόνια σ’ ένα είδος γλωσσικού εξαναγκασμού, που ανεξάρτητα κομματικής τοποθέτησης έχει αρχίσει να εξαπλώνεται σ’ ολόκληρη τη διανόηση. Η διαφαινόμενη απειλή για όποιον δεν συμμορφώνεται με το προγραμματισμένο αυτό ιδίωμα, ήταν η απειλή της απομόνωσης, της περιθωριοποίησης, με τον χαρακτηρισμό του συντηρητικού, του παρωχημένου, του αντιδραστικού.
Τέλος, ένα τελευταίο συστατικό του γλωσσικού μας προβλήματος, είναι το γλωσσικό συνονθύλευμα της ολοένα και προκλητικότερης ανάμειξης της αγγλικής ή κάθε άλλης ξένης γλώσσας στον προφορικό ή γραπτό λόγο. Η σχεδόν πιο αποκλειστική χρήση της ξενόγλωσσης επιγραφής, αφήνει την εντύπωση ενός γλωσσικού καρνάβαλου που υιοθετείται μέσα στα ελληνικά πλαίσια και αποδεικνύει μια παρακμή αντίστοιχη προς την ηθική παρακμή του τόπου μας.
Η γλωσσική μας κρίση, δεν είναι μια περίπτωση μόνο της ευρύτερης εθνικής μας κρίσης, εφόσον η γλώσσα, η κάθε γλώσσα δεν είναι παρά αναπαράσταση της ίδιας της ζωής. Ό,τι είναι η ζωή είναι και η γλώσσα μας, ό,τι είμαστε εμείς οι ίδιοι, είναι και η γλώσσα μας. «Η γλώσσα είναι το ύφος του ανθρώπου», επισημαίνει ο Γιώργος Σεφέρης στις “Δοκιμές” του.
Η πλειοψηφία σήμερα των Ελλήνων εύκολα δεν αγοράζει ένα προϊόν, αν δεν διαπιστώσει πρώτα ότι είναι ξενικά γραμμένο και διαφημισμένο κι όταν ακόμη δεν είναι προϊόν εισαγωγής, φτάνει να τους παρέχει την υπόσχεση του αλλοδαπού, του ξένου, του μη ελληνικού, γιατί το ξένο συνεπάγεται όχι μόνο αξιοπιστία αλλά και εγγυήσεις για αυτόματη μετάβαση σ’ ένα άλλο χώρο πέρα από την νεοελληνική μιζέρια. Οι πολυάριθμες σήμερα ξενόγλωσσες επιγραφές είναι ένα μόνο παράδειγμα γλωσσικής αναξιοπρέπειας. Η αθρόα καθιέρωση και αποδοχή ξένων ονομασιών σε ελληνικά έντυπα ημερήσιου και περιοδικού τύπου, καθώς επίσης και η επιβολή ξένων τίτλων σε ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, αποδεικνύουν σε βάθος την αλλοτρίωση και ξενόδουλη υποταγή της γλώσσας μας. Τα παραπάνω φαινόμενα με τις προεκτάσεις τους, είναι μια μορφή βάναυσης ξενομανίας, ενός εκφυλισμού, που υφίσταται ο γλωσσικός μας κώδικας, που προσβάλλει τη νοημοσύνη μας.
Καθήκον μας και χρέος μας είναι να αντιδράσουμε μπροστά σ’ αυτή την ξενόγλωσση εισβολή, να βάλουμε βάσεις εκ νέου γερές και στέρεες για να ορθοποδήσει η πρωτοπόρα γλώσσα του πολιτισμού, που τόσο περήφανους μπορεί να μας κάνει, όταν τη χειριζόμαστε σωστά. Σύμβολο της εθνικής μας συνείδησης και ιστορικής μας συνέχειας, όπλο επίθεσης απέναντι καθενός που βυσσοδομεί σε βάρος του έθνους μας και του ελληνικού πολιτισμού.
*καθηγητής – συγγραφέας
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ
ΜΑΝΟΥΣΟΣ Γ. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
Η Ευρωπαϊκή ένωση αποτελεί μια μεταπολεμική προσπάθεια βγαλμένη μέσα από τις φλόγες δύο παγκόσμιων πολέμων. Καλλιεργήθηκε στην κοινή γνώμη ότι θα είναι μια ένωση και συνεργασία των κρατών της Ευρώπης για προκοπή και πρόοδο χωρίς άλλες αιματοχυσίες.
Πραγματική ένωση όμως δεν έγινε ποτέ. Όπως στα πλαίσια μιας ομοσπονδιακής Ευρώπης, με κεντρική κυβέρνηση στην κορυφή, με γερουσία και βουλή με πρότυπο π.χ τις Η.Π.Α.
Και είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί όταν έχει εδραιωθεί στα κράτη και στους λαούς ο εθνικισμός δύο αιώνων και η καπιταλιστική ολοκλήρωση μέσα στα πλαίσια του εθνικού κράτους.Κι όταν εκτός από τους εθνικισμούς και την πολιτική πολυγλωσσία υπάρχει εκ των πραγμάτων η καταγραφή πλήθος γλωσσών όσα είναι και τα κράτη που την απαρτίζουν.
Στις Η.Π.Α ομιλούν μία γλώσσα την Αγγλική κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία ανεξάρτητα της καταγωγής ενός εκάστου και όλοι δηλώνουν “Αμερικανοί.”
Η παραδοχή των Αμερικανών πολιτών ότι¨ “όλοι είναι Αμερικανοί” τους κάνει να αποβάλλουν όσο τουλάχιστον κατοικούν στις Η.Π.Α την πραγματική τους καταγωγή. Εκτός τα παιδιά των μεταναστών τρίτης και τέταρτης γενιάς που έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην Αμερικάνικη κοινωνία.Βεβαίως η Αμερικάνικη ήπειρος είναι “ο νέος κόσμος” των παλαιών και νεότερων μεταναστών που οικοδομήθηκε και σε νέες ιδέες ανάλογα των συνθηκών. Σε αντίθεση με την “γηραιά Ευρώπη” των παλαιών ιδεών και ιθαγενών..
Για την σπουδαιότητα της γλώσσας και του πολιτισμού,να θυμίσουμε και τον αρχαίο Αθηναίο, Έλληνα σοφό Ισοκράτη ο οποίος είπε στον “Πανηγυρικό” του ότi: Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἤ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας»
———————————————————————————————–
«Τοσοῦτον δ’ ἀπολέλοιπεν ἡ πόλις ἡμῶν περί τό φρονεῖν καὶ λέγειν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, ὥσθ’ οἱ ταύτης μαθηταὶ τῶν ἄλλων διδάσκαλοι γεγόνασιν, καὶ τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκεν μηκέτι τοῦ γένους, ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι, καὶ μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἤ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας»
————————————————————————————————-
Η σημερινή Ε.Ε έχει υιοθετήσει κοινές πολιτικές συμφωνημένες απ`όλα τα κράτη.Κυρίαρχο όμως ρόλο παίζει ο Γαλλογερμανικός άξονας {αλλά που τείνει να κυριαρχήσει η Γερμανική δύναμη σαν η ισχυρότερη της Ε.Ε} που πάνω του στηρίχθηκε το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα και εκφράζει και τα συμφέροντα αυτών των δυνάμεων.
Το δημόσιο έλλειμμα 60% του Α.Ε.Π και η απόκλιση των κρατικών προϋπολογισμών να μην ξεπερνά το 3% αναφέρεται κατά απαίτηση της Γερμανίας στις συνθήκες αλλά καμιά χώρα δεν το τηρεί.
Στην Ε.Ε κυριαρχούν οι γιγαντιαίες επιχειρήσεις τα μονοπώλια και ολιγοπώλια με τους λομπίστες τους καθημερινά να περιφέρονται στους διαδρόμους των Βρυξελλών και να υπαγορεύουν πολιτικές που ευνοούν τα συμφέροντα τους.
“Η Ευρώπη των λαών” που ευαγγελιζόταν η ανανεωτική αριστερά πνέει τα λοίσθια.
“Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολύ.”