1) SIGMUNT BAUMAN
Διεθνούς κύρους Πολωνός
Κοινωνιολόγος και φιλόσοφος
2) CARLO BORDONI Κοινωνιολόγος,
συγγραφέας-δημοσιογράφος,
επιστημονικός συνεργάτης
στα Πανεπιστήμια Πίζας και Φλωρεντίας
Μετάφραση Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος
Από το βιβλίο:
Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
(τέταρτη συνέχεια)
Εκδόσεις 2016
από τον ποιοτικό εκδοτικό οίκο
«ΥΨΙΛΟΝ ΒΙΒΛΙΑ»
Με τη μετανεωτερικότητα να διαμορφώνει τη σημερινή ιδιωτική ιδεολογία. Να διακηρύσσει ότι απελευθερώνει από την αποικιοκρατία και τον καπιταλισμό. Για να αποδομούνται τα πάντα, εκλέγοντας μη ισχυρούς ηγέτες, τίμιους και ικανούς, για να ενισχύουν αντί να αποενισχύουν τους λαούς τους.
Για να αναφέρει ο Bauman, ως πρότυπο τον μεγάλο Τσέχο ηγέτη Βατσλαβ Χάβελ έναν από τους λίγους, εκείνους που στο μεταξύ γίνονται ολοένα λιγότεροι. Για να τονίσει ό,τι: «αποχαιρετώντας τον Χάβελ, οι περισσότεροι από εμάς – συμπεριλαμβάνοντας τους σημερινούς διορισμένους ή εκλεγμένους ηγέτες μας (όσο απρόθυμοι κι αν είναι να το παραδεχτούν), ψάχνουμε γύρω μας μάταια για έναν ηγέτη από τα μεγάλα προηγούμενα αναστήματα, εκ των οποίων ο Βατσλαβ Χάβελ ήταν χωρίς αμφιβολία ένας από τους μεγαλύτερους. Σε μια εποχή που χρειαζόμαστε τέτοια αναστήματα περισσότερο απ’ όσο ποτέ στο παρελθόν. Με την εμπιστοσύνη απέναντι στη σύγχρονη πολιτική να παραδέρνει πελαγωμένη από τα επανειλημμένα δείγματα ανικανότητας των κυβερνήσεων. Γεγονός που είναι αδύνατον να παραβλεφθεί..
ΑΠΟΔΟΜΙΣΜΟΣ: ΝΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΘΕΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Το προ τελευταίο μέρος του εξαιρετικά σημαντικού δοκιμίου «Η Νεωτερικότητα σε κρίση» έχει τίτλο: ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΡΝΗΣΗ» εδώ κάνει, πάλι, την αρχή, στο διάλογο, ο Cardo Bordoni για να πει: «Μια περίοδος μετάβασης, όπως η μετανεωτερικότητα, προσπαθεί να εδραιωθεί στη Φιλοσοφική εξέταση της ανάγκης να ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΘΕΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, του οποίου, τα εργαλεία κατανόησης της «πραγματικότητας» εμφανίζονται ξεπερασμένα και ανεπαρκή. Αυτός ο νέος τρόπος σκέψης αντιπροσωπεύεται πολύ καλά από τον αποδομιστή φιλόσοφο Ζακ Ντεριντά….. Με τον αποδομισμό του να ανταποκρίνεται τέλεια στην απεικόνιση του μεταμοντέρνου δράματος, μεσ’ από μια αυστηρή άρνηση του μοντέρνου πνεύματος που δεν αντιστοιχεί σε μιαν εξίσου θετική νωπογραφία του νέου.
Η ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΔΟΜΙΣΜΟΥ
Συνεχίζοντας ο Carlo Bordoni αναφέρεται στον αποδομισμό για να πει ότι είναι στην πραγματικότητα η λειτουργική φιλοσοφία του μεταμοντερνισμού που τον χαρακτηρίζει: αναφορικό, προκλητικό, διαισθητικό, σκοτεινό, κρυπτικό, δημιουργικό και σφόδρα επικριτικό.
Για να αποτελέσει τον τελευταίο κρίκο σε μια αλυσίδα, που η αρχή της βρίσκεται στον ανορθολογισμό του Νίτσε. Παρουσιάζει, όμως, στενή συγγένεια με τη σκέψη του Χαϊντεγκερ, που εμφανίζει μια επικίνδυνη ομοιότητα με το Ναζισμό. Αντίθετα, η Εγελιανή Φιλοσοφία και οι απόγονοί της, συμπεριλαμβανομένου του Μαρξισμού, συμπλέουν με τη Νεωτερικότητα και υποστηρίζουν τις αξίες της και τους στόχους της (ιστορία, πρόοδο, συλλογικότητα). Με τον Ανορθολογισμό να πολεμάει κατά της νεωτερικότητας και να εκθέτει τις αντιφάσεις της.
Ο ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟΣ ΑΤΟΜΙΣΜΟΣ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΡΟΟΔΟ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
Έτσι, ο Ντερριντά, συνεχίζει ο ΚΑΡΛΟ, ρίχνει το φως του προβολέα πίσω στο άτομο που νοηματοδοτεί τον κόσμο γύρω του. Με άρνηση της ιστορίας και της προόδου, καθώς και της συλλογικότητας. Αυτή η ιδέα έπαιξε σοβαρό ρόλο σε μια μακρά διαδικασία εξυπηρετώντας μια ελλειμματική αντίληψη περί νεωτερικότητας. Όμως, ο Ντερριντά, περισσότερο από κάθε άλλον, μπόρεσε να συνδέσει την υποτυπώδη Χαϊντεγγεριανή έννοια της αποδόμησης (Destruction) με την νεωτερικότητα. Όπου, αποδόμησε τις βεβαιότητες και αποκάλυψε τη φαντασιώδη μεροληπτική φύση της. Για να χρησιμοποιήσει τα όπλα της φιλοσοφίας, χωρίς να αναμιχθεί στην πολιτική και στα κοινωνικά ζητήματα.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΔΕΝ ΣΤΗΡΙΞΕ ΤΗ ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ
Αλλά, ο Bordoni, ως κοινωνιολόγος επισήμανε ακόμη ό,τι «η κοινωνιολογία» είναι αναγκαία για την επιστημονική ερμηνεία όλων αυτών των γεγονότων και των κοινωνικών αλλαγών. Λέγοντας ότι η κοινωνιολογία είναι καλύτερα προετοιμασμένη γι’ αυτό το έργο. Ωστόσο, όμως, θεωρεί κατά την άποψή του ότι η κοινωνιολογία στηρίζει τη Νεωτερικότητα με τα ψευδή αντικειμενικά εργαλεία της, σύμφωνα με τις πρωταρχικές ανάγκες της ηθικής ουδετερότητας.
Για να αναφερθεί στον Γερμανό φιλόσοφο Γιούνκερ Χάμπερμας ο οποίος από το 70 είχε επισημάνει ότι η «κοινωνιολογία της κρίσης χρησιμοποίησε αρνητικές περιγραφές μιας μακροχρόνια μεταβαλλόμενης κοινωνίας. Για να πει, στο σημείο αυτό, στον διάσημο συνομιλητή του τον Ζigmunt Bauman ό,τι: «Γι αυτή, όμως την κρίση Zigmunt ο Χάμπερμας είπε ό,τι «στο πρόσωπό σου, ως κοινωνιολόγου ευθύνης, βρίσκει τον σοφώτερο και σαφέστερο εκφραστή της».
ΛΥΟΤΑΡ: Η ΜΕΤΑΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ-ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ, ΑΛΛΑ Ο ΧΑΜΠΕΡΜΑΣ ΘΕΩΡΕΙ ΣΥΜΦΟΡΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ
Για να απευθυνθεί από την πλευρά του ο Bordoni – επιβεβαιώνοντας την άποψη Χάμπερμας στον συνομιλητή του, BAUMAN, λέγοντάς του «… Η κοινωνική αλλαγή που εσύ περιγράφεις τείνει να οικοδομήσει ένα ελαστικό κοινωνιολογικό μοντέλο, που χρησιμεύει περισσότερο να κατανοούμε και να εξηγούμε, παρά να κρίνουμε. Ένα, τέτοιο έργο είναι περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε αξιέπαινο, σχεδόν λυτρωτικό σε καιρούς γενικής σύγχυσης και αβεβαιότητας, σχετικά με τους στόχους που πρέπει να επιδιώκουμε.
Για να αναφερθεί περαιτέρω στη σύγκρουση μεταξύ Λυοτάρ και Χάμπερμας. Οπου, ο Χάμπερμας, για τον φιλοσοφικό λόγο, της Μετανεωτερικότητας, είχε, επανειλημμένα εκφράσει την αντίθετη άποψή του. Ενώ ο Λυοτάρ υποστήριξε ότι η μετανεωτερικότητα αντίθετα από τη Νεωτερικότητα φέρνει την απελευθέρωση από την ιδεολογία του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Όμως ο Χάμπερμας διατύπωσε την άποψη ότι: «Το τέλος των μεγάλων αφηγήσεων αποτελεί ΣΥΜΦΟΡΑ».
ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΤΡΕΓΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑ ΤΗ ΘΕΛΗΣΗ ΤΟΥΣ
Για να πει προς τον BAUMAN o CARLO ό,τι: «Αν κανείς δέχεται την έννοια της μετανεωτερικότητας σαν μια ρήξη με ένα παρελθόν που δεν έχει καμία δυνατότητα, πραγματικής διάσωσης, είτε, όπως εσύ, προτιμάς να κάνεις λόγο για μια «ρευστοποίηση» που χαρακτηρίζει τους μοντέρνους καιρούς. Είναι μια κατάσταση που υπομένουμε μάλλον, παρά επιθυμούμε. Δηλαδή, είναι μια από εκείνες τις μεγάλες ιστορικές κρίσεις (μετάβασης), που οι Αμερικανοί ονομάζουν «Μεγάλους Διαχωρισμούς». Για να είναι καθαρτήριες στιγμές, από τις οποίες δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Όπου, μόνο αφού περάσουν πολλά χρόνια συνειδητοποιούμε τη συγκλονιστική έκταση της οριστικής αλλαγής που επέφεραν εκείνα τα βήματα.
Όμως γα να καταλάβουμε που πάμε, φρόνιμο είναι να αναλύσουμε την αντιπροσωπευτική μετανεωτερικότητα. Ιδιαίτερα μέσα στο ρευστό κόσμο που κινούνται εκατομμύρια άνθρωποι, συχνά καταπτοημένοι, και αποπροσανατολισμένοι από τη ρευστότητα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούνε. Σπρωγμένοι σε τυχαίες κατευθύνσεις, παρά τη θέλησή τους.
ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΔΡΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ZYGMUNT BAUMAN
Από την πλευρά του ο Zygmunt Bauman στις ιδιαίτερα σημαντικές απόψεις του έκρινε σε βάθος όλη την τόση σκληρή πραγματικότητα σε όλους τους τομείς. Λέγοντας κατ’ αρχή ό,τι «οι πατέρες μας μπορεί να διαφωνούσαν ως προς το τι έπρεπε να γίνει. Όμως όλοι τους συμφωνούσαν πως από τη στιγμή που αυτό είχε να προσδιοριστεί. Θα υπήρχε και το μέσο εκείνο που θα το έκανε. Από ένα κράτος οπλισμένο ταυτόχρονα με την ισχύ (την ικανότητα να πράττει) και την πολιτική (ικανότητα να βλέπει ότι πράττει σωστά). Στην εποχή μας όμως είναι εντυπωσιακή η συγκέντρωση των ενδείξεων ότι μέσα τέτοιου είδους δεν υπάρχουν πια… Όμως, η ισχύς και η πολιτική – υπάρχουν και κινούνται χωριστά η μια από την άλλη και το διαζύγιό τους παραμονεύει στη γωνία. Από την άλλη πλευρά μπορούμε να δούμε την ισχύ ν’αλωνίζει σε απέραντες εκτάσεις του πλανήτη, ελεύθερη από κάθε πολιτικό έλεγχο, διαλέγοντας κατά βούληση τους στόχους της. Για να υπάρχει μια πολιτική απογυμνωμένη (ή σχεδόν απογυμνωμένη ) από όλη της τη δύναμη. Κι όλοι εμείς, άτομα έρμαια της τύχης, της μοίρας μας, να μοιάζουμε εγκαταλελειμμένοι στα δικά μας μέσα. Θλιβερά, ανεπαρκείς για όσα έχουμε να αντιμετωπίσουμε.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ Ο ΒΑΤΣΛΑΒ ΧΑΒΕΛ
Ο Bauman στη συνέχεια αναφέρεται σε όλες τις αντιδράσεις-εξεγέρσεις με το σύνθημα «ο λαός στους δρόμους» αναφερόμενος και στον Ελληνικό λαό. Με τις λαϊκές κινητοποιήσεις, (οι οποίες, ακόμα και με τις διαδικτυακές συνεγέρσεις) δεν «συγκινούν» την ισχύ των εξουσιών. Χωρίς αυτές να ενοχλούνται. Αλλά να συνεχίζουν να κάνουν ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών που βρίσκονται σπαρμένες στις αναρίθμητες wall streets της Υφηλίου.
Μέσα όμως, σε όλες τις σύγχρονες πολιτικές-ηγετικές βαρβαρότητες, ο BAUMAN λέει στον συνομιλητή του CARLO BORDONI ότι: «ένα άλλο ζήτημα, αγαπητέ CARLO είναι η ποιότητα των πολιτικών ηγετών, και στην, πραγματικότητα η ίδια πολιτική ηγεσία, που με τόση οξυδέρκεια ανέλυσες.
Επίτρεψέ μου όμως να αναφερθώ σ’ ένα σημείωμα που έστειλα στο τσέχικο κοινωνιολογικό περιοδικό, Casopi για το νόημα της απώλειας του σπουδαίου πολιτικού ηγέτη της Τσεχίας Βατσλαβ Χάβελ που έγραψα τα εξής: «Λίγες μέρες πριν, εκατοντάδες χιλιάδες -πάνω από ένα εκατομμύριο – άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους και τις πλατείες της για να αποχαιρετίσουν τον Βατσλαβ Χάβελ, τελευταίο, μεγάλο κατά πολλούς παρατηρητές, πολιτικό και πνευματικό ηγέτη (πνευματικό σε μεγάλο βαθμό, χάρις στο πολιτικό του μέγεθος – και πολιτικό σε μεγάλο βαθμό χάρις στο πνευματικό του μέγεθος.
ΕΔΩΣΕ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΟΥΣ ΑΔΥΝΑΤΟΥΣ ΑΝΤΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΑΦΑΙΡΕΣΕΙ ΤΑ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΙΧΝΗ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΕΙΧΑΝ ΑΠΟΜΕΙΝΕΙ
Και συνεχίζει ο BAUMAN: «Με τον αποχαιρετισμό τους, προς τον Χάβελ οι πενθούντες θρηνούσαν έναν πολιτικό ηγέτη που διαφέροντας σαφώς από τους σημερινούς πολιτικούς «δικτάτορες» έδωσε δύναμη στους αδύνατους αντί να τους αφαιρέσει τα όποια ίχνη δύναμης τους είχαν απομείνει….
Παράδειγμα σημαντικό για τους σημερινούς ηγέτες της Δημοκρατικής απίσχνασης των λαών τους που τους εξουδετερώνουν, με συνεχείς παραπλανήσεις.
Αλλά γενικότερα ο μεγάλος BAUMAN έθιξε σ’ αυτό το σημαντικό διάλογο για τη «Νεωτερικότητα σε κρίση», πλείστα όσα θέματα τόσο για τη Νεωτερικότητα και τη Μετανεωτερικότητα.
Με τη σύγχρονη δραματική συνέχεια της ΜΕΣΟΒΑΣΙΛΕΙΑΣ της που οδηγεί, ίσως, σε μεγαλύτερη κρίση.
Όμως στο επόμενο άρθρο μας (τελευταίο κεφάλαιο με τίτλο το «ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ») θα δούμε τι νόημα θα έχει η ιστορία στην τεράστια ψηφιακή ζωή μας που, μάλλον θα είναι μια άχρηστη μνήμη με δραματική παραμόρφωση της εικόνας της πραγματικότητας.
