Το θέµα αξιολόγησης εργαζοµένων αποτελεί σηµαντική διαδικασία στη ∆ιοίκηση Ανθρώπινων Πόρων (HRM). Για την αξιολόγηση προσωπικού, η επιχείρηση διαθέτει πολυάριθµα εργαλεία, όπως πλέγµα βαθµολόγησης, σύνταξη εκθέσεων, συµπλήρωση ερωτηµατολογίου (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Πώς θα αξιολογήσετε σωστά το προσωπικό σας; Euro2day, 23.01.2024).
Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουµε ποιο είδος εργαζοµένων είναι χρήσιµο για τις επιχειρήσεις: αυτοί που επιδεικνύουν µεγάλο ζήλο και ασχολούνται µε το κάθε τί ή οι «επαναστάτες» εργαζόµενοι που ασκούν κριτική, αλλά έχουν ως πυξίδα το συµφέρον της εταιρείας.
Οι εργαζόµενοι µε ζήλο θεωρούνται ως οι καλοί µαθητές στο λύκειο οι οποίοι πάντα αναζητούν µια µορφή αναγνώρισης από την ιεραρχία τους, από τους συναδέλφους τους. Επειδή τρέχουν, αναλαµβάνουν και παλεύουν να διεκπεραιώσουν το κάθε τί µέσα στην επιχείρηση.
Όµως, το σύνδροµο του καλού µαθητή (εργαζόµενος µε ζήλο) µπορεί να προκαλέσει ζηµιές µέσα στην επιχείρηση. Τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά προτείνονται. (1) Οι ενδιαφερόµενοι εργαζόµενοι µε ζήλο δέχονται πρόσθετες εργασίες χωρίς διαµαρτυρία, ακόµη και αν έχουν ήδη επιβαρυνθεί πολύ. (2) Είναι απρόθυµοι να αναθέσουν σε άλλους την εργασία που τους ανατίθεται ή να ζητήσουν βοήθεια. (3) Ζητούν συνεχώς συγνώµη, ακόµη και για τα πιο µικρά και ασήµαντα πράγµατα. (4) Τέλος, από φόβο να µην τους γίνεται κριτική στην εργασία τους, απαιτούν υπερβολική ανατροφοδότηση. Το σήµα κατατεθέν τους: «ποτέ µην απογοητεύεις», συχνά αγνοώντας τη δική τους ευηµερία.
Ωστόσο, στην πράξη, η αναζήτηση αναγνώρισης µε κάθε κόστος µπορεί να βλάψει την καριέρα του εργαζόµενου. Όταν η Ιεραρχία του ζητά µια υπηρεσία αυτός ο εργαζόµενος συχνά πιστεύει λανθασµένα ότι αυτό θα του επιτρέψει να έχει ο ίδιος πρόσβαση σε θέσεις εξουσίας.
Στην αντίθετη περίπτωση, αξίζει καλύτερα οι επιχειρήσεις να έχουν «δυσάρεστα» άτοµα που να ασκούν δυσάρεστα «feedbacks» που ίσως θα προτιµούσαν οι µάνατζερ να µην ακούν, αλλά είναι απαραίτητα. Με την προϋπόθεση όµως, ότι αυτοί οι «δυσάρεστοι» εργαζόµενοι να γνωρίζουν πώς να σέβονται της συλλογικότητα.
Η ιδέα µπορεί να φαίνεται αντιφατική, αλλά µερικές φορές είναι καλύτερο οι επιχειρήσεις να έχουν έναν «επαναστάτη» εργαζόµενο – που έχει ως πυξίδα το συµφέρον τους – παρά κάποιον που υπακούει στα προσωπικά του κίνητρα.
Οι ψυχολόγοι αναφέρουν µερικές φορές ότι «οι δυσάρεστοι» άνθρωποι και οι µη κοµφορµιστές δεν είναι απαραίτητα αυτοί που δηµιουργούν ταραχή και προβλήµατα στην εργασία τους.
Συµπερασµατικά, οι ατοµικιστές είναι πιο διατεθειµένοι να συνεργαστούν για το µεγαλύτερο καλό της επιχείρησης. Οι άνθρωποι µε ζήλο που λένε πάντα ναι: η συµµόρφωση και η έγκριση των άλλων είναι πιο σηµαντικές για την αυτοεκτίµηση, την ασφάλεια και τους φιλόδοξους στόχους τους παρά το κοινό καλό.
Καθηγητής ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΟΠΟΥΝΙ∆ΗΣ, Ακαδηµαϊκός
Πολυτεχνείο Κρήτης
Επίτιµος ∆ρ. ΑΠΘ
Paris School of Business
