Το στρώμα του όζοντος που προστατεύει τη Γη από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία μπορεί σταδιακά να αποκαθίσταται πάνω από τους πόλους, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τώρα, προς μεγάλη ανησυχία τους, ότι ανάμεσα από τις 60 μοίρες νότιο γεωγραφικό πλάτος έως τις 60 μοίρες βόρειο συνεχίζει να μειώνεται η συγκέντρωση του όζοντος στο κατώτερο τμήμα της στρατόσφαιρας, σε ύψος 15 χλμ. έως 25 χλμ., εκεί όπου το στρώμα του όζοντος ήταν ανέκαθεν πυκνότερο.
Η διεθνής επιστημονική ομάδα –με επικεφαλής ερευνητές του Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΤΗ) της Ζυρίχης, του Φυσικού-Μετεωρολογικού Παρατηρητηρίου του Νταβός και του Imperial College του Λονδίνου–, που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ατμοσφαιρικής επιστήμης Atmospheric Chemistry and Physics της Ευρωπαϊκής Ενωσης Γεωεπιστημών, χρησιμοποίησε δορυφορικές μετρήσεις τριών δεκαετιών, καθώς επίσης εξελιγμένες στατιστικές μεθόδους και νέους αλγορίθμους, για να εκτιμήσει τη διαχρονική εξέλιξη του όζοντος πάνω από άλλα μέρη της Γης, πέρα από την Ανταρκτική και την Αρκτική.
Κατά τον 20ό αιώνα, όταν ουσίες όπως οι χλωροφθοράνθρακες απελευθερώθηκαν μαζικά στην ατμόσφαιρα, το στρώμα του όζοντος (σε ύψη 15-50 χλμ.) αραίωσε διεθνώς, ιδίως πάνω από την Ανταρκτική, όπου σχηματίσθηκε μια «τρύπα». Η διεθνής απάντηση ήταν το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ το 1987, που απαγόρευσε αυτά τα χημικά και βελτίωσε την κατάσταση. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι το παγκόσμιο στρώμα του όζοντος θα έχει αποκατασταθεί τελείως έως τα μέσα του 21ου αιώνα. Ομως η νέα μελέτη δείχνει ότι ίσως αυτό δεν θα συμβεί τελικά.
Το όζον σχηματίζεται κυρίως μέσω φυσικών διαδικασιών στη στρατόσφαιρα, ιδίως πάνω από τους τροπικούς σε ύψος άνω των 30 χλμ. Από εκεί, μέσω της κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας, κατανέμεται πάνω από όλο τον πλανήτη.
Προς μεγάλη έκπληξή τους, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν τώρα ότι, παρόλο που οι συγκεντρώσεις χλωροφθορανθράκων συνεχίζουν να μειώνονται και το στρώμα του όζοντος στην ανώτερη στρατόσφαιρα (πάνω από τα 30 χλμ.), ιδίως πάνω από τους δύο πόλους, πυκνώνει επιστρέφοντας στα παλαιότερα επίπεδά του, το στρώμα του όζοντος στην κατώτερη στρατόσφαιρα (κάτω από τα 30 χλμ.) συνεχίζει να αραιώνει.
Το όζον παράγεται, επίσης, στην τροπόσφαιρα, σε ύψος κάτω των 15 χλμ., μέσω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Οπως δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Ουίλιαμ Μπολ του ΕΤΗ, «αυτό το ανθρωπογενές όζον, που προκαλεί και την καλοκαιρινή αιθαλομίχλη, εν μέρει “καμουφλάρει” τη μείωση του στρατοσφαιρικού όζοντος στις δορυφορικές μετρήσεις».
Οι αιτίες για τη συνεχιζόμενη αραίωση του όζοντος της κατώτερης στρατόσφαιρας παραμένουν ακόμη ασαφείς. Μια πιθανή εξήγηση, κατά τους ερευνητές, είναι ότι, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που επηρεάζει την ατμοσφαιρική κυκλοφορία, παράγεται πλέον λιγότερο όζον. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι βραχύβιες χημικές ουσίες που περιέχουν χλώριο και βρώμιο αυξάνονται συνεχώς και εισδύουν στην κατώτερη ατμόσφαιρα. Παρότι είναι λιγότερο επιβλαβείς από τους απαγορευμένους χλωροφθοράνθρακες, μπορούν να κάνουν ζημιά στο όζον. Προς το παρόν, κατά τους επιστήμονες, είναι αδύνατο να γίνουν προβλέψεις για τις συνέπειες που θα έχει η συνεχιζόμενη αραίωση του όζοντος στους ανθρώπους και στα οικοσυστήματα.
Πηγή: Καθημερινή
