Αν κάθε φορά που κάναμε απολογισμούς ρίχναμε και μια κλεφτή ματιά στο μέλλον… Για να κάνουμε ένα λογισμό για τα μελλούμενα όπως αχνοφαίνονται, έ τότε μπορεί και να διορθώναμε κάποιες λαθεμένες επιλογές μας.
Kαι οι δύο λειτουργίες δύσκολες. Ούτε γνήσιους απολογισμούς, ούτε λογισμούς για το άμεσο μέλλον κάνουμε. Ποιος είναι ο λόγος; Απαιτείται ισχυρή μεταγνωστική συνήθεια για να αποδεχθούμε τις παραλείψεις μας, να καταγράψουμε τους στόχους που δεν πετύχαμε και να σημειώσουμε τις παρατηρήσεις των μαθητών μας, των παιδιών μας, των γειτόνων και των πολιτών.
Στο σημείωμα, το τελευταίο του 2018, επιχειρώ ένα μικρό απολογισμό για το γλωσσικό θέμα της συνθήκης των Πρεσπών.
Για λογαριασμό άλλων που δεν θα τον κάνουν.
Κι αγγίζω μια ευαίσθητη πτυχή ενός πέπλου που αρχίζει να ξεδιπλώνεται αργά-αργά.
Όσοι ταξιδεύουν στη Μακεδονία μας το νοιώθουν…
Eνας χάρτης γλωσσικό μωσαϊκό
Ο γαλλικός χάρτης της περιοχής που παραθέτω είναι αναρτημένος στο Μουσείο Μακεδονικού αγώνα στην Καστοριά. Τα χρώματα απεικονίζουν την εθνοτική -γλωσσική σύνθεση των κατοίκων των χωριών της Φλώρινας την εποχή του Μακεδονικού αγώνα. Με κόκκινο χρώμα και σταυρό είναι τα Ελληνόφωνα χωριά, με πράσινο τα Βουλγαρόφωνα και με κεραμιδί οι Σλαβόφωνοι πληθυσμοί. Φωτογράφισα το συγκεκριμένο τμήμα του χάρτη επειδή περιλαμβάνει τα χωριά που έπεσαν Χανιώτες Μακεδονομάχοι μαχόμενοι για την Ελληνικότητα της Μακεδονίας.
Αν επισκεφθείτε την περιοχή δεν θα βρείτε κανένα από αυτά τα ονόματα. Στα 110 χρόνια που πέρασαν όλα τα χωριά ξανά βαπτίστηκαν. Ετσι για παράδειγμα, το χωριό που έπεσαν Νιππιανοί από Gornitsovo σήμερα ονομάζεται Κέλλη.
«Οχι, δεν υπάρχουν Ηρώα πεσόντων εκεί», μου λέει ο πρόεδρος του Μουσείου. «Υπάρχει όμως οδός Μακεδονομάχων και πλατεία Ηρώων στη Φλώρινα».
Η ντόπια γλώσσα των συνόρων
Από όση πληροφόρηση έχω το τοπικό ιδίωμα των συνόρων -τα εντόπια- έχει κορμό ένα δυτικό-βουλγαρικό ιδίωμα με προσμίξεις σλαβικές – ελληνικές – τουρκικές κι από άλλες γλώσσες. Δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει την προφορική επικοινωνία των αλλόγλωσσων αγροτικών πληθυσμών. Ηταν μια γλώσσα κρεολή, μη γραπτή. Η αστυφιλία, η συνεχής μείωση των αγροτικών ορεινών πληθυσμών και οι πιέσεις για ενσωμάτωση την οδήγησε σε εκφυλισμό.
Πριν 17 χρόνια στο Maastricht σε συνάντηση δημοσιογράφων Περιφερειακών Μέσων γνώρισα μια νεαρή δημοσιογράφο από τη Φλώρινα που υπερήφανα μας έλεγε ότι μιλούσε το ντόπιο ιδίωμα.
Σε ημερίδα ειδικών που έγινε την ίδια εποχή στη Θεσσαλονίκη ένας λέκτορας του Παιδαγωγικού της Φλώρινας ανέφερε την έλλειψη ομιλητών της ντόπιας γλώσσας καθώς και το κυνηγητό που γινόταν στους ομιλητές της στο μεσοπόλεμο κι αργότερα.
Φαίνεται όμως ότι τα “εντόπια” που μιλιούνται σε ελάχιστες πλέον περιοχές των συνόρων, δεν έχουν σχέση με τη γλώσσα των Σκοπίων.
Σήμερα η συνθήκη των Πρεσπών φέρνει γλωσσικά τα πάνω κάτω.
Οι αποδεκατισμένοι αγροτικοί πληθυσμοί μας θα υφίστανται την επίσημη προπαγάνδα της Βόρειας Μακεδονίας που έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Ο λόγος; Να δημιουργήσουν τραγουδιστική και λαϊκή παράδοση εκ του μηδενός.
Κέντρα “Μακεδονικής Γλώσσας” στην Ελλάδα;
Είναι δυνατόν να διδάσκεται η “Μακεδονική” (Βουλγαροσλαβική κατά το Γ. Μπαμπινιώτη) γλώσσα της Βόρειας Μακεδονίας στην Ελλάδα; Φυσικά.
Οχι, άμεσα. Με την ένταξη των γειτόνων μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση η γλώσσα τους γίνεται αυτόματα επίσημη. Η γραφειοκρατία μας δεν θα μπορεί να τους σταθεί εμπόδιο.
Είναι εύκολο οι υπάρχοντες Πολιτιστικοί Σύλλογοι διάδοσης της Μακεδονικής να ιδρύσουν Κέντρα Ξένων Γλωσσών.
Ποιοι θα τη διδάσκουν;
Μπορεί να έλθουν Σκοπιανοί πτυχιούχοι της “Μακεδονικής” φιλολογίας που θα αποκτήσουν εύκολα άδεια διδασκαλίας.
Ή Ελληνες απόφοιτοι λυκείου να σπουδάσουν τη “Μακεδονική” γλώσσα στα Σκόπια και θα πάρουν άδεια διδασκαλίας.
Ετσι απλά με δούρειο ίππο τη συμφωνία των Πρεσπών η Βουλγαρό-σλαβική γλώσσα θα διδάσκεται νόμιμα στη Μακεδονία μας. Αν βρεθούν αρκετοί να τη διδαχθούν θα διεκδικήσουν την αναγνώριση επίσημης γλωσσικής μειονότητας.
Στους Ψαράδες
Το συνοριακό χωριό Ψαράδες στις Πρέσπες έζησε για μια μέρα στα φώτα της δημοσιότητας. Τότε, με την υπογραφή της συμφωνίας. Μετά τίποτα. Ελάχιστοι οι επισκέπτες.
Και τα ψάρια είναι λιγοστά ιδιαίτερα όταν από την αναβροχιά υποχωρεί η στάθμη της λίμνης.
«Εχουμε μικρό μερίδιο της μεγάλης λίμνης. Ας όψονται οι διεθνείς συνθήκες που υπογράφτηκαν πριν 100 χρόνια με τους Σέρβους κι επιβεβαιώθηκαν με τη νέα συμφωνία» σχολιάζει ο μεσήλικος που μου σερβίρει τη φασολάδα.
Μοναδικοί επισκέπτες του περιποιημένου οικισμού περιστασιακά εκδρομικά πούλμαν και το λεωφορείο που μεταφέρει καθημερινά τους λιγοστούς μαθητές στο σχολείο.
«Είχαμε δύο Δημοτικά στο Δήμο Πρεσπών, έκλεισε το ένα.
Ούτε κούριερ δεν έρχονται κι υπάρχει μόνο ένα ATM στην έδρα του Δήμου».
«Σου αρέσει η φασολάδα; Εγώ την έψησα!» μου λέει καμαρωτά.
Τον κοιτάζω κι ο λογισμός μου γυρίζει στους Κρήτες Μακεδονομάχους που με τη θυσία τους έγειραν τη ζυγαριά τότες στα γύρω βουνά και στους τσολιάδες που απελευθέρωσαν το χωριό του.
«Ναι, είναι μοναδική», του απαντώ. «Να συνεχίσεις να τη φτιάχνεις, θα σου στέλνω πελάτες».
ΕΥΧΕΣ ΓΙΑ ΕΙΡΗΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΜΕ ΥΓΕΙΑ
*Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’, ‘Θυμάμαι εύκολα’.
• Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr • facebook polygnosi
