Στο Κείμενο Συμπερασμάτων της τελευταίας Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. είχε εκφρασθει η ευχή επανέναρξης των… καταδικασμένων εκ προοιμίου να αποτύχουν, διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Η επιδίωξη της Ελλάδος είναι διά των συζητήσεων, να εξαντλήσει όλα τα διπλωματικά μέσα, που διαθέτει. Η Τουρκία, όμως, που εδράζει την πολιτική της στην επιθετικότητα, τις πονηρές διαπραγματεύσεις και ανυπόστατες προκλητικές καταγγελίες, ενθαρρυμένη δε από την πρόθεση των Δυτικών, να εξαναγκάσουν την Ελλάδα σε διαπραγματεύσεις με διευρυμένο θεματολόγιο, εκτός απ’ την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, θέλει να βάλει στο τραπέζι και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Πρόκειται για τη Λήμνο, τη Σαμοθράκη και το σύμπλεγμα Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου και Ικαρίας. Γι’ αυτό εμφάνισε και έναν αυθαίρετο χάρτη διαίρεσης του Αιγαίου για θέματα έρευνας και διάσωσης, πράγμα που φανερώνει ένα βήμα προς μια προγραμματισμένη επεκτατικότητα.
Σε άρθρο της Συνθήκης της Λωζάνης προβλέπεται: «προς εξασφάλισιν της ειρήνης η Ελληνική κυβέρνηση υποχρεούται να τηρεί εν ταις νήσοις Μυτιλήνη, Χίω, Σάμω και Ικαρία τα ακόλουθα μέτρα…». Και αναφέρει, να μην στρατιωτικοποιούνται, τα δε αεροπλάνα της, να μην υπερίπτανται του εδάφους της ακτής της Ανατολίας. Αλλά και τα στρατιωτικά αεροπλάνα της Τουρκίας «δεν θα υπερύπτνται των ρηθεισών νήσων». Δεν προβλέπονται περιορισμοί για εγκαταστάσεις και αεροπορικές βάσεις σε όλα τα προαναφερθέντα νησιά, ενώ δεν υπάρχει κανείς περιορισμός για τα νησιά Αγ. Ευστράτιος, Ψαρά, Οινούσες και Φούρνοι, (τα Δωδεκάνησα δεν είχαν τότε παραχωρηθεί απ’ τους Ιταλούς στην Ελλάδα).
Η Λωζάνη φαινόταν τότε, ότι ικανοποιούσε τα συμφέροντα των συμβαλλομένων, πλην όμως η Τουρκία ήταν δυσαρεστημένη με όσα προβλέποντο για τα “Στενά” και κατά παράβασιν των συμφωνηθέντων οχύρωσε τα “Στενά” εξοπλίζοντάς τα και επεδίωξε εκ των υστέρων τη σύμφωνη γνώμη των συμβεβλημένων κρατών.
Η Ελλάδα δέχθηκε τα τουρκικά τετελεσμένα υπό την προϋπόθεσιν κατάργησης των άρθρων της Λωζάνης περί αποστρατιωτικοποίησης των νήσων του Αιγαίου. Η Τουρκία συμφώνησε και γνώρισε με την από 6/5/36 επιστολή του Τούρκου πρέσβη στην Αθήνα προς τον Ιωάν. Μεταξά ότι «κατ’ εντολήν της κυβερνήσεώς μου είμαστε εξ ολοκλήρου σύμφωνοι, όσον αφορά την στρατιωτικοποίηση των νησιών ταυτόχρονα με εκείνη των “Στενών”».
Επακολούθησε η Συνθήκη του Μοντρέ της Ελβετίας (20/7/36) που η Τουρκία ανέλαβε την ευθύνη των “Στενών”, έσπευσε και οχύρωσε τα νησιά Ιμβρο και Τένεδο, ενώ η Ελλάδα οχύρωσε τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη.
Η Αγκυρα το 1986 αμφισβήτησε το δικαίωμα στρατιωτικοποίησης της Λήμνου και της Σαμοθράκης, επιμένοντας, ότι για τα νησιά ισχύει η σύμβαση της Λωζάνης, οι δε όψιμες αιτιάσεις της έρχονται σε αντίφαση με τη Σύμβαση του Μοντρέ καθ’ όσον όσα δικαιώματα έχει η Τουρκία επί των εδαφών της στα “Στενά” τα ίδια έχει και η Ελλάδα επί των νήσων, που βρίσκονται στην επικράτειά της.
Μετά από 84 χρόνια από τη Συνθήκη του Μοντρέ, έρχεται ο Ερντογάν και ζητά όχι μόνο την αποστρατιωτικοποίηση των νήσων του Βορειοανατολικού Αιγαίου, αλλά αμφισβητεί και την ελληνική κυριαρχία επί της Δωδεκανήσου. Θέλει να γίνει τοποτηρητής στα καθεστώτα, στη διαμόρφωση των οποίων η χώρα του δεν συμμετείχε.
Οι διερευνητικές επαφές εφ’ όσον γίνουν και τεθεί θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου να ζητηθει, κατ’ αναλογίαν και η απομάκρυνση της 4ης Στρατιάς απ’ τις ακτές της Μικρασιατικής Ακτής.
