Νοτιοδυτικά του Νομού Χανίων στην επαρχία Σελίνου, αρμοδιότητας του Δήμου Καντάνου – Σελίνου, σήμερα, βρίσκεται ένας θαυμάσιος αρχαιολογικός πλούτος τον οποίο αποτελούν σύμφωνα με περιγραφές ιστορικών περιηγητών τα ερείπια της αρχαίας πόλης Λισσού η οποία στην ελληνιστική περίοδο διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο ως μέλος των Ορείων μαζί με την Ελυρο, την Υρτακίνα, την Τάρρα, και το Ποικιλάσσιον.
Aπό το πρόσφατο οδοιπορικό μας απαθανατίσαμε απαράμιλλες φυσικές ομορφιές και αρχαία ερείπια που συναντούσαμε τα οποία παραθέτουμε με την προτροπή ότι αξίζει να επισκεφθείτε κι εσείς αυτή την ιστορική περιοχή.
ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ
Οδικώς η απόσταση από τα Χανιά μέχρι τη Σούγια είναι γύρω στα 75 χιλιόμετρα. Μπορείτε, όμως, να πάτε και δια θαλάσσης με τα μικρά πλοία της γραμμής που εκτελούν καθημερινά δρομολόγια από τη Χώρα Σφακίων μέχρι την Παλαιόχωρα και αντίστροφα. Υπάρχει βέβαια και το μονοπάτι Ε4 της νότιας Κρήτης που ακολουθήσαμε κι εμείς από το μικρό λιμενικό καταφύγιο της Σούγιας για να φτάσουμε στην αρχαία Λισσό μετά από μίας ώρας άνετης ανηφορικής, αλλά και κατηφορικής πεζοπορίας.
ΤΙ ΘΑ ΔΕΙΤΕ
Ο πλούσιος αυτός αρχαιολογικός χώρος της Λισσού που βρίσκεται ανάμεσα σε Σούγια και Παλαιόχωρα στη νότια ακτογραμμή του νομού Χανίων, στο μεγαλύτερο μέρος του είναι απαλλοτριωμένος και ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά, δυστυχώς, δεν έχει αναδειχθεί στο βαθμό που θα έπρεπε. Από τα Βυζαντινά χρόνια και μέχρι σήμερα η περιοχή γύρω από την αρχαία πόλη παραμένει ως αγροτοκτηνοτροφικό και θρησκευτικό κέντρο αφού υπάρχουν οι εκκλησίες της Παναγίας και του Αη Κυρκού (Κηρύκου) κτισμένες πάνω σε ερείπια παλαιοχριστιανικών ναών. Μεγάλο πανηγύρι γίνεται κάθε χρόνο στις 15 Ιουλίου που γιορτάζει το εξωκκλήσι του Αγίου Κηρύκου προσελκύοντας αρκετό κόσμο.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ
Ως αρχαία πόλη της Κρήτης η Λισσός διέθετε λιμάνι και υπήρξε αυτόνομη με συγκρότηση τουλάχιστον από τους κλασικούς χρόνους, αλλά και με διαπιστωμένα επιφανειακά ίχνη κατοίκησης (κεραμικά) από τη μινωική εποχή.
Η πόλη ήταν θρησκευτικό κέντρο κατά την αρχαιότητα και γι’ αυτό δεν διέθετε οχύρωση για προστασία της. Ιδιαίτερη φήμη είχε το Ασκληπιείο της Λισσού εξαιτίας της ιαματικής πηγής που προσέλκυε αρκετό κόσμο. Ο ναός του Ασκληπιού ήρθε στο φως με τις ανασκαφές που έγιναν από το 1957 έως το 1960. Τεράστιοι βράχοι που είχαν κυλήσει από ψηλότερα, εξαιτίας προφανώς ισχυρού σεισμού, τον είχαν καταπλακώσει. Το μικρό οικοδόμημα δωρικού ρυθμού είχε μετατραπεί σε ερείπια με… σφραγισμένη μια θαυμάσια συλλογή ελληνιστικών γλυπτών. Με τις ανασκαφές βρέθηκε και το άγαλμα του ίδιου του Ασκληπιού. Ο ναός, προσαρμοσμένος στο βραχώδες τοπίο με την είσοδο από τ’ ανατολικά και με πτερό μόνο στη νότια πλευρά χρονολογείται στον 3ο αιώνα π.Χ. Η κατασκευή του ήταν από μεγάλους πελεκητούς λίθους. Στην ανωδομή του υπήρχαν τρίγλυφα και ακόσμητες μετόπες και τα αετώματα ήταν διακοσμημένα με ανάγλυφες ασπίδες. Στην είσοδό του εντυπωσιάζουν οι εντοιχισμένες ελληνιστικές προξενικές επιγραφές. Στον ναό οδηγεί μνημειακή κλίμακα, στα δεξιά της οποίας ήταν η κρήνη της ιαματικής πηγής που αναβλύζει δίπλα σε αυτόν. Το ιερό ήταν σε ακμή μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο όπως φαίνεται και από την ανεύρεση μεταξύ των πεσμένων ενεπίγραφων λίθων, μιας επιγραφής αφιερωμένης στον αυτοκράτορα Τιβέριο. Την ίδια εποχή προστέθηκε και το ψηφιδωτό δάπεδο. Στην παλαιοχριστιανική περίοδο έγινε μάλλον προσπάθεια εξαγνισμού του ναού, για αυτό υπάρχουν χαραγμένοι σταυροί στις τοιχοποιίες.
Το τέλος της πόλης προσδιορίζεται γύρω στον 7ο ή 9ο αιώνα μ.Χ. οπότε φαίνεται ότι καταστράφηκε οριστικά χωρίς να κατοικηθεί πλέον ξανά. Εκτός από το ανασκαμμένο Ασκληπιείο, διάσπαρτα είναι σε ολόκληρη την κοιλάδα τα ερείπια κτηρίων.
Παραθέτουμε αρκετές φωτογραφίες που τραβήξαμε βαδίζοντας το μονοπάτι Ε4 το οποίο να σημειωθεί δεν έχει την πρέπουσα συντήρηση και τις πινακίδες διευκόλυνσης να είναι καρφωμένες πάνω στα δέντρα.
Η επιστροφή μας έγινε με το μικρό σκάφος μεταφοράς επισκεπτών για το λιμανάκι της Σούγιας αφού βέβαια απολαύσαμε το μπάνιο μας στη μικρή και καθαρή μεν, αλλά βοτσαλωτή παραλία του κόλπου κάτω από την αρχαία Λισσό.
