Ζευγάρι στη ζωή, ζευγάρι και στην Τέχνη ο Χανιώτης Γιώργος Σγουράκης και η Μικρασιάτισσα σύζυγός του Ηρώ Αλεξιάδου Σγουράκη (1946-2017) για 35 ολόκληρα χρόνια υπηρέτησαν τον ελληνικό πολιτισμό από πολλά μετερίζια: τηλεόραση, ραδιόφωνο, ειδικές εκδόσεις, φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφα, αυτόγραφα, εικαστικά στοιχεία και ηχητικά ντοκουμέντα. Το συνολικό τους έργο περιλαμβάνει 750 περίπου ταινίες και θέματα. Όλα στόχευαν στην προβολή, τη διάσωση και στη διάδοση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Πολιτικοί επιστήμονες και οι δύο με σπουδές στη δημοσιογραφία και τη σκηνοθεσία ξεκίνησαν τη συνεργασία με την ΕΡΤ το 1977 με μια σειρά θρησκευτικών εκπομπών, όπως «Ρωμανός ο Μελωδός και το Θείο Δράμα» (1977), «Το συναξάρι της Παναγίας» (1977), «Τα Άγια Πάθη» (1978) και «Το Δωδεκαήμερο (Θεοφάνεια)» (1979). Στις εκπομπές συμμετείχαν γνωστοί κορυφαίοι ερμηνευτές, όπως ο Νίκος Ξυλούρης, ο Μανώλης Μητσιάς, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Λάκης Χαλκιάς, καθώς και αφηγητές, όπως ο Πέτρος Φυσούν. Ειδικά στα «Άγια Πάθη» κάθε ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας ένα ποιητής, λογοτέχνης ή συγγραφέας, όπως ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Καρούζος, ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης, κ.ά., αφηγoύταν στη δημοτική αποσπάσματα από τα Ευαγγέλια. Ταυτόχρονα, το μουσικό μέρος άλλαζε κάθε μέρα, καθώς ένας διαφορετικός συνθέτης, κλασικός ή έντεχνος, προσέγγιζε το μουσικό θέμα σύμφωνα με τη δική του αντίληψη, με τη συμμετοχή διαφορετικών χορωδιών. Τα σκηνικά, επίσης, άλλαζαν κάθε ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, καθώς ένας καταξιωμένος ζωγράφος, όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Γιάννης Μόραλης, Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, κ.α., είτε δημιουργούσε σκηνικά είτε ζωγράφιζε όσα αναφέρονται στα Ευαγγέλια.
Το 1979 ακολούθησαν οι «Μονογραφίες» με αφιερώματα στον Καζαντζάκη, στον Βενιζέλο, στον Μακρυγιάννη, στον Σεφέρη, στον Ελύτη, στον Χατζιδάκη και τον Θεοδωράκη. Η εκπομπή, όμως, που σφράγιζε την ελληνική τηλεόραση, αποτελώντας το «Εθνικό Αρχείο» καταγραφών ήταν το «Μονόγραμμα», το οποίο διήρκησε 31 χρόνια (1981-2012). Η απόλυτα λιτή με δωρικό ύφος εκπομπή, με το χαρακτηριστικό ηχητικό σήμα στην έναρξή της, περιλάμβανε μια ημίωρη αυτοβιογραφία χωρίς δημοσιογραφική παρουσία ή παρέμβαση. Εδώ καταγράφονται και σώζονται οι ζωντανές μαρτυρίες 280 περίπου κορυφαίων της τέχνης, της λογοτεχνίας, της ποίησης, της μουσικής, της δημοσιογραφίας, του θεάτρου, της λαογραφίας, της επιστήμης και της πολιτικής.
Μετά το «Μονόγραμμα» ακολούθησαν πολιτιστικά ντοκιμαντέρ, όπως «Εδώ γεννήθηκε η Ευρώπη», «Η άλλη Ελλάδα», «Αυτή είναι η Κρήτη», καθώς και εκπομπές για την ελληνική γλώσσα με τίτλο «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική…» (1994-2002) και τη λογοτεχνία «λογο-τεχνία» (2009). Το αρχείο του Γιώργου και της Ηρώς Σγουράκη περιλαμβάνει και 500 ώρες ραδιοφωνικών εκπομπών, καθώς ο Γιώργος Σγουράκης είχε ξεκίνησει το 1968 εκπομπές με την κρατική ραδιοφωνία. Η Ακαδημία Αθηνών το 2012 βράβευσε το ζευγάρι των δημιουργών για την συνολική τους προσφορά στον ελληνικό πολιτισμό.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι
ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
Πηγές
«Αρχείο Γιώργου & Ηρώς Σγουράκη», εκδ. Αρχείο Κρήτης Αθήνα 2012.
