Με ιδιαίτερη χαρά πριν λίγες μέρες προστέθηκε στη συλλογή του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης το μοντέλο ενός πολεμικού πλοίου με ιδιαίτερα σημαντική ιστορική σημασία.
Το πρώην Αρματαγωγό Λέσβος L-172 δύο (2) περίπου μέτρων μήκους, κατασκευασμένο από πρωτογενή υλικά παραχωρήθηκε από τον κ. Στυλ. Φαλιέρο Αντιπλοίαρχο (Ε) Π.Ν. ε.α. πρ. Διευθυντή του Μουσείου μας. Για την ολοκλήρωση της κατασκευής του χρειάστηκε η περίοδος περίπου δύο ετών στον προσωπικό χώρο του κ. Φαλιέρου χρησιμοποιώντας ακριβή σχέδια του πρώην αρματαγωγού και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ώστε να επιτευχθεί η όσον το δυνατό πιο πιστή αναπαραγωγή του πολεμικού πλοίου.
Η ιστορία του πλοίου
Το Αρματαγωγό Λέσβος παραχωρήθηκε από τις ΗΠΑ μαζί με τα Α/Γ ΙΚΑΡΙΑ και Α/Γ ΡΟΔΟΣ στο πλαίσιο της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα στην περίοδο μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η παραλαβή του έλαβε χώρα στις 2 Ιουνίου του 1960 από τον τότε Ανπχο Σ. Σούλη στο Jacksonville της Φλόριντα των ΗΠΑ. Στις 20 Ιουλίου 1974 με κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Ελευθέριο Χαδρινό, ενώ έπλεε στην περιοχή της Πάφου πληροφορήθηκε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Αμέσως έσπευσε προς βοήθεια για την άμυνα της πόλης, συμβάλλοντας τα δέοντα σε μια ιδιαιτέρως δύσκολη και περίπλοκη περίοδο της Ιστορίας της Κύπρου στο πλαίσιο των επιχειρήσεων της τουρκικής εισβολής.
Η εμπλοκή του πλοίου με τα γεγονότα του 1974 στην Κύπρο ξεκινά από τις 13 Ιουλίου με τον απόπλου από τις Κεχριές με προορισμό την Κύπρο με σκοπό τη μεταφορά στρατιωτών, για να αντικαταστήσουν το δυναμικό της ΕΛ.ΔΥ.Κ, που θα επέστρεφε στην Ελλάδα. Δύο μέρες αργότερα και ενώ το ταξίδι του είχε, ήδη, ξεκινήσει ο κυβερνήτης του Πχης Ελ. Χανδρινός πληροφορείται για το πραξικόπημα στην Κύπρο και ζητά από το ΓΕΝ τη συνέχιση της αποστολής, με την απάντηση να είναι θετική. Στις 16 Ιουλίου εκδίδεται διαταγή για επιστροφή του Λέσβος στο λιμάνι της Ρόδου, η οποία ακυρώνεται την ακριβώς επόμενη μέρα, με έκδοση νέας διαταγής για κατάπλου στην Κύπρο. Δύο μέρες αργότερα το Λέσβος βρίσκεται στο νησί, αποβιβάζονται οι στρατιώτες, χωρίς, όμως, την εκφόρτωση πολεμικού υλικού και επιβιβάζονται οι αναχωρούντες για την επιστροφή στην Ελλάδα. Το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974, ενώ το πλοίο βρισκόταν 40 ναυτικά μίλια από την Πάφο, στο δυτικό άκρο της Κύπρου, και αφού είχε εκδηλωθεί η τουρκική εισβολή, ο πλωτάρχης Ελ. Χανδρινός πήρε διαταγή να κινηθεί ανατολικά και να αποβιβάσει στη Λεμεσό τις δυνάμεις της ΕΛ.ΔΥ.Κ. Εν τέλει, με νέα διαταγή άλλαξε ο χώρος αποβίβασης, με αποτέλεσμα στις 2 το μεσημέρι το Α/Γ Λέσβος να αγκυροβολήσει στην Πάφο, όπου συνέδραμε στην άμυνα του νησιού έναντι των τουρκικών στρατευμάτων.
Με το πέρας των γεγονότων το Λέσβος αναχώρησε για την Σαλαμίνα, αλλά γνωρίζοντας πολύ καλά ο κυβερνήτης του ότι πλέον αποτελούσε στόχο της τουρκικής αεροπορίας, την οποία δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει ένα πλοίο με φτωχό αντιαεροπορικό οπλισμό και με πολύ μικρή ταχύτητα πλεύσης, επέλεξε για αυτό τον λόγο, αντί να κινηθεί δυτικά προς την Κρήτη, να πλεύσει νότια προς τις ακτές της Αιγύπτου. Το πλοίο τηρούσε σιγή ασυρμάτου ώστε να καταστεί αδύνατος ο εντοπισμός του από την εκπομπή σημάτων. Ο ασύρματος χρησιμοποιήθηκε μόνο για να αναφερθεί ο θάνατος ενός πολιτικού υπαλλήλου, (οδηγός οχήματος) από καρδιακή προσβολή. Όταν βρισκόταν πλέον σε απόσταση ασφαλείας από την Κύπρο, άλλαξε πορεία προς τη νότια και δυτική Κρήτη και από εκεί προς το Ναύσταθμο Σαλαμίνας. Οι τουρκικές δυνάμεις, όπως αναμενόταν ερεύνησαν την περιοχή χωρίς, όμως, να κατορθώσουν να ανιχνεύσουν το Λέσβος, αφού με το σωτήριο ελιγμό ο Χανδρινός όχι μόνο προστάτευσε το πλοίο του, αλλά προκάλεσε σε αρκετά μεγάλο βαθμό σύγχυση στις τουρκικές δυνάμεις, καθώς κατά τη διάρκεια της επιχείρησης ένα τούρκικο αντιτορπιλικό το Kocatepe, βυθίστηκε και ακόμα δυο υπέστησαν σοβαρές ζημιές από επιδρομές τουρκικών αεροπλάνων. Ένα αρκετά σημαντικό πλήγμα για τις τουρκικές δυνάμεις, καθώς εκτός από τις σοβαρές υλικές ζημιές, που προκλήθηκαν, δεν κατόρθωσαν να αντιληφθούν τους ελιγμούς του Χανδρινού. Προς αναγνώριση όλων αυτών των κατορθωμάτων και κατόπιν προτάσεως του συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων της Επαρχίας Πάφου, σε συνεργασία με το Δήμο Πάφου, οδός της πόλης ονομάστηκε Αντιναυάρχου Ελευθερίου Χανδρινού και σε περίοπτη θέση στήθηκε μνημείο αφιερωμένο στο Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ, τον Κυβερνήτη Ελευθέριο Χανδρινό και τους στρατιώτες της ΕΛ.ΔΥ.Κ.
Το νέο απόκτημα του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης είναι ακόμα ένα κόσμημα, με το οποίο επιβεβαιώνεται για ακόμη μια φορά ο εξαιρετικός τρόπος εργασίας – κατασκευής των μοντέλων. Η συνέχιση της προσφοράς του κ. Φαλιέρου, καθώς και η εθελοντική του εργασία στο εργαστήριο του μουσείου μας, μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε την ιδιαίτερα δύσκολη προσπάθεια, που όλοι μαζί καταβάλουμε για την προβολή της Ναυτικής Ιστορίας και Παράδοσης του τόπου μας. Ευελπιστούμε, τέλος, στη συνέχεια του ωραίου έργου του μοντελισμού με την ίδια θέρμη και αγωνία για την ολοκλήρωση και άλλων μοντέλων πλοίων με σημαντικό ιστορικό υπόβαθρο. Στο άμεσο μέλλον θα ολοκληρωθεί στο εργαστήριο του μουσείου μας το μοντέλο του Αντιτορπιλικού Αδρίας, το οποίο με κυβερνήτη τον τότε Αντιπλοίαρχο Ιωάννη Τούμπα έπλευσε τον Δεκέμβριο του 1943 χωρίς πλώρη από τις τουρκικές ακτές ως την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου διανύοντας 700 ναυτικά μίλια, καθώς νωρίτερα είχε προσκρούσει σε νάρκη στην περιοχή της Καλύμνου, όπου και προκλήθηκαν απώλειες προσωπικού και υλικές ζημιές. Μετέβη για μικρό χρονικό διάστημα στο Κιουμουσλούκ για την ταφή των νεκρών και την πραγματοποίηση πρόχειρων επισκευών, πραγματοποιώντας στη συνέχεια το ταξίδι προς την Αλεξάνδρεια με ασφάλεια. Το επόμενο διάστημα προγραμματίζεται εκδήλωση τόσο για το Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ όσο και για τα ανδραγαθήματα του Α/Τ ΑΔΡΙΑΣ.
Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στον κ. Φαλιέρο για την εκπληκτική δουλειά που έκανε σε ότι αφορά στην ακριβέστερη αναπαράσταση του πλοίου στο οποίο είχα την τιμή να υπηρετήσω τη θητεία μου.
Είχα τη χαρά να το δω από κοντά το προηγούμενο καλοκαίρι κατά την επίσκεψη μου στην Κρήτη.
Το δικό μας Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ (όπως το αποκαλούμε όσοι υπηρετήσαμε σε αυτό) έχει βρει τη θέση που του αρμόζει ανάμεσα στα ηρωικά πλοία του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.