Αρτέμης Γιαννίτσαρος: Ο μύστης των φυτών

Σαράντα μέρες μετά την απώλεια του Jacques Zaffran, βοτανολόγου και καλού φίλου της Κρήτης, η πόλη μας και γενικότερα η Κρήτη, έχασε και δεύτερο φίλο, κατά σύμπτωση κι αυτόν μύστη της επιστήμης της Συστηματικής Βοτανικής.

Πρόκειται για τον Αρτέμη Γιαννίτσαρο ομότιμο καθηγητή της Συστηματικής Βοτανικής στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών που έφυγε σε ηλικία 85 ετών στις 26 – 12 – 23 και ετάφη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
Ο Αρτέμης Γιαννίτσαρος γεννήθηκε στο Μεσότοπο Λέσβου το 1938 και σπούδασε φυσιογνωστικές επιστήμες στη Σχολή Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου εκπόνησε και την διδακτορική του διατριβή. Διετέλεσε καθηγητής της Συστηματικής Βοτανικής για περισσότερο από 40 χρόνια στο τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σύζυγος του υπήρξε η Χανιώτισσα καθηγήτρια Μέσης Εκπαίδευσης Άννα Αποστολάκη με την οποία απέκτησε δυο κόρες και πέντε εγγόνια.
Ετσι ο Αρτέμης Γιαννίτσαρος συνδέθηκε από πολύ νέος με τα Χανιά, όπου περνούσε τις διακοπές του τα καλοκαίρια. Αγαπούσε την Κρήτη, μελετούσε την χλωρίδα της και βοηθούσε κι άλλους νεότερους ερευνητές που υπέβαλαν ερευνητικά προγράμματα που αφορούσαν την ταξινόμηση της χλωρίδας συγκεκριμένων περιοχών του τόπου μας. Η εργασία της ταξινόμησης είναι πολύ δύσκολη και τότε υπήρχαν ίσως μόνο 3 – 4 επιστήμονες της Συστηματικής Βοτανικής σε όλη την Κρήτη. Οι επιστημονικές του δημοσιεύσεις, γνωστές παγκοσμίως υπήρξαν πολύ σημαντικές. Σημαντική ήταν και η συμμετοχή του σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια με ανακοινώσεις. Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Επιστημονικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης και πρόεδρός της επί μια δεκαετία.
Ο Αρτέμης Γιαννίτσαρος δεν αρκέστηκε μόνο στο αυστηρό ερευνητικό του έργο. Οι πνευματικές του ανησυχίες οδήγησαν τα βήματα του από την εφηβική ηλικία και στην Ποίηση και αργότερα στη Λαογραφία 2015 εξέδωσε μια αξιόλογη Ποιητική Συλλογή με τίτλο “Μικρή αυλή με τη ροδιά”. Σ’ αυτήν έχει συγκεντρώσει λυρικά ποιήματα σπάνιας ευαισθησίας σε παραδοσιακό στίχο που εκτείνονται από τα εφηβικά του χρόνια μέχρι την ωριμότητα. Τα ποιήματα του αυτά, “μικρά σπαράγματα της ψυχής του” όπως τα αποκαλεί ο ίδιος στον πρόλογο του, με σκηνικό βάθος την αγαπημένη του γενέτειρα και τα παιδικά του χρόνια δείχνουν ένα σπάνιο ψυχικό κόσμο που δονείται βαθειά από τους καημούς και τους πόθους της ζωής.
Από τις μελέτες του αξίζει να αναφέρουμε εκείνες που συνδέουν την ελληνική χλωρίδα με την λογοτεχνία με αναφορές σε αρχαίους και σύγχρονους ποιητές ή πεζογράφους, (Σαπφώ, Ελύτης, Παπαδιαμάντης, Μυριβήλης Σεφέρης, Παλαμάς κ.λπ.) κάποιες από αυτές είναι “Η χλωρίδα του Αιγαίου στην επιστημονική ερευνα και την λογοτεχνία”, “Τα φυτά της Σκιάθου στο έργο του Αλ. Παπαδιαμάντη”, “Τα αγριολούλουδα της Λέσβου”, “Το φυτικό στοιχείο στο ‘Άξιο Εστί’ του Οδυσσέα Ελύτη”.
Στα έργα αυτά, εκλαϊκευμένα και προσιτά στο μέσο αναγνώστη γίνεται φανερή η αγάπη του για τη φύση, τον πολιτισμό, την ιστορία και την παράδοση του τόπου του. Εκτός από επιστήμονας διεθνούς κύρους, υπήρξε ένας πολύ τρυφερός και ευαίσθητος άνθρωπος, εξαιρετικός οικογενειάρχης και ανεκτίμητος φίλος.
Η ηθική ακεραιότητα και η συνέπεια τον διέκριναν σε όλη του την ζωή και η αδικία και η διαφθορά τον ενοχλούσαν αφόρητα. Ασυμβίβαστος και αγωνιστικός πάντα στις επιλογές του δεν δίσταζε να συγκρουστεί όταν νόμιζε ότι είχε καθήκον να το κάνει. Αυτό είχε βαρύ κόστος στον συναισθηματικό του κόσμο.
Συχνά μάλιστα ομολογούσε στους φιλικούς του κύκλους ότι και κάποιες χρόνιες παθήσεις του που τον βασάνιζαν ήταν αποτέλεσμα τέτοιων αρνητικών συναισθημάτων και είχαν ψυχοσωματικό χαρακτήρα.
Ο Αρτέμης Γιαννίτσαρος έφυγε μέσα στο γιορταστικό κλίμα των Χριστουγέννων, ανήμερα της επετείου του γάμου του -τι ειρωνεία- σφίγγοντας επί ώρες το χέρι της αγαπημένης του συντρόφου.
Η ψυχή του πέταξε μακριά στη γαλάζια απλωσιά της αγαπημένης του Λέσβου που πάντα νοσταλγούσε.
Αγαπημένε φίλε Αρτέμη, θα σε θυμόμαστε πάντα όχι μόνο σαν ένα λαμπρό επιστήμονα μα πάνω από όλα σαν ένα γλυκύτατο σεμνό άνθρωπο που η καρδιά του έκλεινε μέσα της αστείρευτη την αγάπη για τη φύση που ο ίδιος ερευνούσε και όλα τα όντα της.
Καλό σου ταξίδι προς την αιωνιότητα. Σε ευχαριστώ για τη συνεργασία μας στην ταξινόμηση της ζιζανοχλωρίδας στους οπωρώνες των εσπεριδοειδών και τις πορείες μας στους δύσκολους βιότοπους να ανακαλύψουμε τουλίπες.

*Ο Ευτύχιος Πρωτοπαπαδάκης είναι δρ γεωπόνος